یادی از مرحوم آیت الله ایازی

مرحوم آیت الله آقای حاج شیخ قوام الدین ابوالحسن ایازی، یکی از علمای مشهور استان مازندران به شمار بود .

فقید سعید در سال 1310ش (1350ق) در روستای «رستمکلا» یازده کیلومتری بهشهر، در بیت علم و فضیلت زاده شد . پدرش مرحوم حجة الاسلام شیخ حیدر ایازی، نخستین آموزگار وی بود .

معظم له، پس از تحصیل و تکمیل ادبیات، در سال 1322ش، وارد حوزه علمیه قم شد و مدت 12 سال از درس اساتید بزرگ حوزه علمیه قم مانند: آیت الله العظمی بروجردی، امام خمینی و علامه طباطبائی بهره مند شد و پس از آن به شوق تحصیل در حوزه علمیه نجف، در سال 1334ش رهسپار نجف اشرف شد و مبانی علمی اش را نزد آیات عظام: شاهرودی، حکیم، خویی، میرزا باقر زنجانی و میرزاهاشم آملی قدس سرهم استوار ساخت و پس از آن، در سال 1342ش (1383ق) به درخواست اهالی زادگاهش، به وطن خویش بازگشت و با بنیاد مدرسه علمیه جعفریه، به آموزش و تربیت طلاب علوم دینی پرداخت و دهها نفر پرورش داد و پس از طی دوره مقدماتی، به حوزه علمیه قم فرستاد که اینک بسیاری از آنان از علما و فضلای قم و مازندران به شمار می روند و به ارشاد مؤمنان شهرهای مختلف اشتغال دارند، آن عالم بزرگوار در طول 40 سال اقامت در زادگاهش، به اقامه جماعت، تالیف و تدریس، وعظ و تبلیغ دین پرداخت و با کمال تواضع و فروتنی به خدمت صادقانه به مذهب اشتغال داشت .

از کتابهای ایشان است:

1 . تقریرات فقه و اصول اساتیدش در نجف .

2 . منظومه هدیة الانوار - تضمین اشعار الفیه ابن مالک در اخلاق و تاریخ - .

3 . دیوان شعر فارسی .

4 . روان شناسی .

5 . شرح زندگی آیت الله کوهستانی .

6 . تفسیر برخی از سوره های قرآن مجید .

سرانجام آن عالم خدمتگزار دین، در اول فروردین 1381ش (6 محرم الحرام 1423ق) در 70 سالگی چشم از جهان فرو بست و پیکر پاکش با حضور هزاران نفر از علما و مردم شریف مازندران تشییع و پس از نماز فرزندش بر آن، در مدرسه جعفریه به خاک سپرده و در سوک فقدان وی پیام تسلیتی از سوی مقام معظم رهبری صادر شد . با پوزش فراوان از این که درگذشت این عالم ربانی، به موقع در مجله درج نگردید .

درگذشت عالم مجاهد آیت الله سید محمد تقی حکیم

متفکر بزرگ اسلامی عراق حضرت آیت الله حاج سید محمد تقی طباطبائی حکیم، یکی از اندیشمندان نامی حوزه علمیه نجف بود . آن مرحوم در سال 1341ق، در بیت علم و تقوا و فضیلت زاده شد . پدرش مرحوم علامه فقید سید محمد سعید حکیم (م 1395ق)، از علمای حوزه نجف بود . فقید سعید پس از کودکی، به تحصیل علوم دینی روی آورد و ادبیات و سطوح را نزد حضرات آیات: سید محمد سعید حکیم (والدش)، سید محمد علی حکیم، سید یوسف حکیم و پس از آن خارج فقه و اصول را در محضر آیات عظام: سید محسن حکیم، خویی، شیخ حسین حلی فراگرفت و مبانی علمی اش را استوار ساخت و همزمان با تحصیل، به تدریس ادبیات و سطوح پرداخت و شاگردان بسیار (مانند حضرات آقایان: شیخ محمد علی تسخیری، شیخ احمد وائلی، شیخ عبدالهادی فضلی، سید عبدالهادی حکیم و سید عدنان بکاء پرورش داد . در سال 1361ق همراه گروهی از علمای حوزه «جمعیت منتدی النشر» و در سال 1372ق «کلیة الفقه » را بنیاد نهاد و سالیان دراز در آن دو مرکز مهم علمی به تدریس و تالیف و سخنرانی در مناسبتهای دینی و فرهنگی پرداخت و در سال 1380ق به ریاست «کلیة الفقه » برگزیده شد و این تا سال 1385ق ادامه یافت . در سال 1381ق به درجه استادی دانشگاه بغداد رسید و در آنجا به تدریس فقه، اصول و ادبیات عرب پرداخت و بر دهها رساله فوق لیسانس و دکترا نظارت کرد و با راهنمایی وی کتابهای بسیار نگاشته شد . در سال 1381ق به عضویت «مجمع علمی عراق » و در سال 1384ق به عضویت «مجمع اللغة العربیة » در قاهره، و در سال 1390 ق به عضویت «مجمع اللغة العربیة » در دمشق، و در سال 1396ق به عضویت «مجمع اللغة العربیة » در اردن برگزیده شد و در راستای ایفای وظائف علمی اش سفرهای متعدد به کشورهای: مصر، سوریه، مراکش و الجزایر نمود و نامش در میدانهای علمی جهان عرب طنین افکن شد . وی در کنار این فعالیتها، در تقریب مذاهب اسلامی کوشش فراوان داشت و دایرة المعارف بزرگی به نام «الفقه المقارن » پدید آورد و در حوزه نجف، به تدریس خارج فقه و اصول پرداخت که تقریرات بحث اصولی اش در مبحث «طلب و اراده » به قلم سید هاشم هاشمی نگاشته شده و به چاپ رسیده است .

آثار علمی چاپ شده وی عبارتند از:

1 . مالک الاشتر; 2 . شاعرالعقیدة السید الحمیری .

3 . الاصول العامة للفقه المقارن - که در جهان اسلام، از معروفیت به سزا و شهرتی فراوان برخوردار است .

4 . الزواج الموقت و دوره فی حل مشکلات الجنس .

5 . الوضع: تحدیده، تقسیماته، مصادرالعلم به .

6 . الاشتراک و الترادف .

7 . المعنی الحرفی فی اللغة والنحو و الفلسفة والاصول .

8 . سنة اهل البیت .

9 . فکرة التقریب بین المذاهب .

10 . مناهج البحث فی التاریخ .

11 . حبرالامة عبدالله بن عباس (2ج) .

12 . القواعدالعامة فی الفقه المقارن .

آن عالم بزرگوار پس از تحمل رنجها و اذیتهای فراوان - که از سوی رژیم بعثی عراق متحمل شد - و نیز اعدام دسته جمعی خاندان آیت الله حکیم و هم زندانی شدن خود او، سرانجام در روز پنجشنبه 12 اردیبهشت 1381ش (18 صفر 1423ق) در 82 سالگی چشم از جهان فروبست و به موالیان واجداد طاهرینش پیوست .

پیکر پاکش پس از تشییع با شکوه، و زیارت مرقد مطهر امام حسین علیه السلام در کربلا و نماز آیت الله سید محمد سعید حکیم در صحن مطهر حرم امیرالمؤمنین در مقبره علمای خاندان حکیم به خاک سپرده شد . روح پاکش شاد و قرین رحمت الهی باد .

با پوزشخواهی از تاخیر ناخواسته در درج خبر رحلت این عالم مجاهد، علو درجات او را از درگاه خدای بزرگ خواستاریم .

درگذشت استاد حجة الاسلام مدیر شانه چی

استاد مرحوم حجة الاسلام و المسلمین حاج شیخ کاظم مدیر شانه چی، یکی از عالمان بنام عرصه حدیث و روایت به شمار می رفت .

فقید سعید در حدود سال 1306ش (1346ق) در مشهد مقدس زاده شد و پس از فراگیری دوره دبستان و دبیرستان، به تحصیل علوم دینی روی آورد . نخست در محضر ادیب نیشابوری و حاج محقق نوغانی، مطول و در محضر حاج میرزا احمد مدرس یزدی (ابوالزوجه محترمشان) شرع لمعه و قوانین الاصول را فرا گرفت . سپس با تقاضا از آیت الله شیخ هاشم قزوینی، ایشان در مشهد ماندگار شد و برای نخستین بار تدریس رسائل و مکاسب و کفایه را در حوزه مشهد آغاز کرد که مرحوم استاد به هر سه درس معظم له حاضر شد و سطوح عالیه را تکمیل نمود . آنگاه سالیان متمادی، در درس خارج فقه و اصول حضرات آیات: شیخ هاشم قزوینی، شیخ مجتبی قزوینی، حاج سید یونس اردبیلی، حاج میرزا احمد کفایی خراسانی، فرزند آخوند خراسانی، و آیت الله میلانی شرکت جست و مبانی علمی اش را استوار ساخت . همچنین علوم معقول را نزد حضرات آیات: حاج شیخ مجتبی قزوینی (شرح اشارات خواجه، شرح هدایه و اسفار) شیخ سیف الله ایسی و مرحوم الهی قمشه ای که تابستانها به مشهد می آمد، فرا گرفت و از تحصیل فراغت جست .

او همزمان باتحصیل، به تدریس سطوح، به ویژه شرح لمعه و مکاسب، و تقریر درس آیت الله میلانی برای دیگران، و شرکت در جلسات استفتای آیت الله میلانی، در شبهای ماه رمضان پرداخت و جزء فضلای معروف و شناخته شده حوزه به شمار آمد .

در سال 1337ش - که دانشکده الهیات مشهد افتتاح شد - معظم له به امر و فتوای صریح استادش حاج شیخ هاشم قزوینی عهده دار تدریس در دانشکده گردید و این; تا واپسین سالهای عمرش ادامه داشت . ایشان، دروس علم حدیث، تاریخ اسلام، تاریخ ادیان، آیات الاحکام و ادوار فقه را در آن دانشکده تدریس نمود و کتابها و مقالات فراوان در این زمینه ها نگاشت . یکی دیگر از رشته های کاری معظم له، کتاب شناسی، نسخه شناسی و نگارش فهرست مخطوطات کتابخانه های مشهد بود که چند فهرست از او منتشر گردید . بدون شک وی یکی از معدود عالمان و فرزانگانی بود که علوم عقلی و نقلی را در وجود خویش گرد آورده بود و علاوه بر آن، به حلیه وقار و اخلاق خوش و تواضع، تقوا و سیمای صالحان آراسته بود و همین ها باعث گردید تا در سال 1380ش به عنوان یکی از نام آوران عرصه علم و فرهنگ و یکی از چهره های ماندگار برگزیده شود .

معظم له به غیر از تدریس در دانشکده الهیات، در دانشگاه علوم اسلامی رضوی و بنیاد پژوهشهای اسلامی آستان قدس رضوی، سمت تدریس و ریاست گروه حدیث را بر عهده داشت و در حوزه و دانشگاه های کشور از نامی عالی و مقامی والا برخوردار بود .

استاد مدیر شانه چی کتابخانه ای نفیس با حدود 700 جلد کتاب خطی ارزشمند و گرانسنگ تهیه نمود که سرانجام آنها را به کتابخانه دانشگاه مشهد اهداء کرد . وی از حضرات آیات: شیخ آقا بزرگ تهرانی، شیخ هاشم قزوینی، شیخ مهدی الهی قمشه ای و ابوالعباس عمرانی استاد دارالحدیث حسنی رباط مغرب، اجازه روایت حدیث و از مرحوم آیت الله حاج میرزا حسین فقیه سبزواری هم اجازه اجتهاد داشت .

برخی از آثار وی عبارتند از:

الف: چاپ شده ها:

1 . تاریخ حدیث;

2 . درایة الحدیث;

3 . علم الحدیث;

4 . ترجمه و شرح تبصرة المتعلمین;

5 . روش استنباط;

6 . آیات الاحکام (2ج) ;

7 . تاریخ فقه مذاهب اسلامی;

8 . مزارات خراسان;

9 . تاریخچه ادوار منطق;

10 . پژوهشی در فقه و حدیث (مجموعه مقالات) و مصاحبه ها;

چاپ نشده ها:

1 . مختصر وفیات الاعیان ابن خلکان;

2 . رساله در استصحاب;

3 . رساله در مبانی فقه;

4 . حاشیه بر کفایه;

5 . حاشیه بر مکاسب;

6 . تاریخ اسلام;

7 . تاریخ ادیان;

8 . کتب اربعه شیعه .

سرانجام آن عالم بزرگوار، در 75 سالگی روز سه شنبه 24 اردیبهشت 1381ش (اول ربیع الاول 1423ق) بدرود حیات گفت و با تشییعی شایسته، در حرم مطهر حضرت امام رضا علیه السلام به خاک سپرده شد .

با پوزش و تاسف از این که در شماره قبلی، از این استاد بزرگوار یاد نشد، بدین وسیله علو درجات این استاد فقید را از درگاه خدای بزرگ درخواست می کنیم .