گفتگو با مسئول بانک اطلاعات شبکه جهانی نور
اشاره مطلع شدیم که نسخه دوم و کامل لوح فشرده پایگاههای اسلامی توسط شبکه اطلاع رسانی نور وابسته به مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی طراحی و تولید شده است. به همین مناسبت از آقای ابو طالبی به عنوان مجری این طرح خواهش کردیم توضیحاتی در مورد این لوح فشرده برای خوانندگان «ره آورد نور» بدهند. توجه شمارابه این گفت گو جلب می کنیم.
به عنوان اولین سؤال بفرمایید که هدف اصلی از اجرای این طرح چه بوده است؟
به منظور دسترسی آسان و سریع محققان و دانش پژوهان به مطالب مورد نیازشان در زمینه های مختلف، در صدد برآمدیم تا مطالب مفید را در زمینه های مختلف در ینترنت شناسایی و پیاده سازی کنیم تا به صورت لوح فشرده (سی دی) در اختیار این گروه قرار دهیم. به این جهت در ایام برگزاری پنجمین نمایشگاه سراسری نرم افزار علوم اسلامی، اولین نسخه پایگاههای اسلامی را ارائه دادیم و در نمایشگاه کتاب تهران نسخه 1/1 و در واقع جدیدترین نسخه از این برنامه را عرضه کردیم که نسخه اول کامل و به روز بود و امیدواریم که در آینده نسخه های بعدی را هم ارائه کنیم.
سی دی تولید شده دارای چه محتویاتی است؟
این سی دی از جهت محتوا شامل بیست پایگاه اسلامی است; پایگاههایی نظیر «دانشگاه الازهر مصر» ، «پایگاه ولایت » «نسخه قبلی پایگاه حوزه » ، «پایگاه نصر الله » و چندین پایگاه از علمای مختلف و پایگاههای دیگر که عمدتا گرایش علمی - اسلامی و یا مطالب متنوع اسلامی دارند. برای مثال می توان به برخی از اطلاعات و فیلم های موجود در این پایگاهها اشاره کرد: متن کامل قرآن با ترجمه های فارسی، چندین قطعه فیلم در زمینه های مختلف نظیر زندگینامه حضرت امام، همچنین فیلم ملاقات جانبازان با مقام معظم رهبری، فیلم قرائت قرآن در کنفرانس اسلامی، فیلم سخنرانی مقام معظم رهبری در کنفرانس اسلامی، بعلاوه تصاویر متنوعی از شخصیتها و علما.
در زمینه علمی و اسلامی تعداد بسیار زیادی کتاب در این پایگاهها موجود است که بالغ بر 130 جلد کتاب است. برخی از این پایگاهها به زبان عربی است. برخی نیزبه زبان انگلیسی است و تعداد زیادی کتابهای شیعی به زبانهای انگلیسی در آنها عرضه و مقالات بسیار زیادی هم با موضوعات گوناگون ارائه شده است. در رابطه با مسائل شرعی چندین رساله و کتابهای استفتا از علما در دسترس است. آشنایی با مراکز اسلامی در این پایگاهها گنجانده شده تا کاربران با مراکز اسلامی آشنا شوند. معرفی 10 مرکز و مؤسسه اسلامی داخل کشور به طور مفصل و معرفی اجمالی بیش از 200 مرکز اسلامی شامل مؤسسات فرهنگی، حسینیه ها، کانونهای دینی و مذهبی در خارج از کشور. مطالب متنوع دیگری از جمله قطعات صوتی از مدیحه سرایی مداحان اهل بیت: در این لوح فشرده قرار داده شده است.
چه تسهیلاتی برای محققانی که می خواهند از این برنامه استفاده کنند در نظر گرفته اید؟
در خصوص دسترسی محققان و کاربران به پایگاههای این CD ، طراحی کار را به این صورت انجام داده ایم که برای افرادی که در پایین ترین حد توانایی استفاده از اینترنت قرار دارند هم جوابگو باشد. به این منظور سی دی را به گونه ای طراحی کردیم تا کاربران با کمترین مشکل مواجه شوند. به همین جهت آن را به صورت (Auto Run) اجرای خودکار) یا اتوماتیک طراحی کردیم به طوری که سی دی پس از قرار گرفتن در محل سی دی درایو، اجرا می شود.
ما نرم افزارهای مورد نیاز را به کاربران اعلان می کنیم. اگر نرم افزار مورد نیاز در اختیار کاربر باشد که هیچ; اما اگر فاقد این نرم افزارها باشد، خودمان در همین CD نرم افزارهای مورد نیاز را که برای برنامه لازم است، در اختیارش گذاشته ایم تا بر روی سیستم او نصب شود و به کمک آن، برنامه ها را اجرا کند.
از برنامه های جانبی که روی CD در نظر گرفته اید نام ببرید;
از برنامه های جانبی مورد نیاز که ما بر روی این سی دی گذاشته ایم، می توانیم به این موارد اشاره کنیم:
1- Internet Explorer 5,0
2- Real Player
3- Acrobat Reader
4- دیکشنری نور (فارسی به انگلیسی و انگلیسی به فارسی) 5- نور میل کاربران ما از طریق آنها به آسانی و سهولت به مطالب دسترسی پیدا می کنند.
با توجه به اینکه سایت هایی که در این لوح فشرده گذاشته شده به صورت Offline بوده و روی شبکه اینترنت مرتبا برنامه های جدیدتری در سایت ارائه می کنند، چه اقداماتی برای روز آمد کردن CD که تولید می کنید انجام داده اید؟
مطالبی که ما در این سی دی ها بخصوص در سی دی فلسفه و سی دی قرآن ارائه کرده ایم، مطالب علمی و مبنایی هستند. اینها به شکل اخبار نیستند که روز به روز تغییر کنند و ما نیاز به روز آمد کردن آنها داشته باشیم به طوری که اگر این کار را نکردیم از ارزششان کاسته شود. مثلا کتابهای استاد شهید مطهری که قبل از انقلاب نوشته شده، امروز هم به روز است و همه می توانند از آن استفاده کنند. این سایت ها و پایگاهها هم تقریبا چنین مطالبی را در خود جای داده اند که عمدتا مطالب علمی - اسلامی در قالب مجله و کتاب است و به روز بودن یا نبودن آنها خیلی تفاوت ندارد.
البته اگر سؤال این باشد که «با افزایش احتمالی حجم اطلاعات این پایگاهها در آینده، آیا ما بنا داریم که کاربران خود را در جریان آن اطلاعات هم قرار دهیم یا نه؟» ، مسلما جواب این سؤال مثبت است. ما ان شاءالله بنا داریم که با یک برنامه ریزی مدون و مشخص در طی یک زمان بندی معین - مثلا حدود شش ماه یک بار - این سی دی ها را به روز کنیم و نسخه جدیدترشان را روانه بازار کنیم.
با توجه به اینکه بعضی از این برنامه ها به زبان انگلیسی و بعضی دیگر به زبان عربی است، برای استفاده از این نرم افزار به چه نوع ویندوزی نیاز است؟
این برنامه ها را به گونه ای طراحی کرده ایم که کاربر لزوما نیاز به فونت ویندوز عربی نداشته باشد. داشتن Explorer Internet5.0 برای این منظور کافی است. بعلاوه کاربر می تواند برنامه را از روی سی دی نصب کند. در این صورت بلافاصله تمام فونت های مورد نیاز کاربر به صورت خودکار بر روی کامپیوتر او نصب می شود و او به آسانی هرچه تمام تر می تواند از آن استفاده کند.
برای تسهیل در استفاده از برنامه چه قابلیتی در این برنامه گنجانده شده است؟
برای اینکه کاربران به آسانی از برنامه استفاده کنند، در قسمت صفحه اول اینترفیس برنامه گزینه ای را تحت عنوان راهنما (Help) طراحی کرده ایم که کاربر با انتخاب آن، خود قسمت عمده ای از مشکلات استفاده از برنامه را برطرف خواهد کرد. در آنجا به کاربران توصیه کرده ایم که از Explorer Internet5.0 استفاده کنند. همچنین توصیه شده که قسمت Work of Line را فعال کنند تا لینک های خارجی سی دی فعال نشوند، برای مشاهده و شنیدن فایل های صوتی از Real Player] » استفاده کنند و برای دیدن فایل ها با فرمت PDF از Acrobat Reader استفاده شود. نحوه استفاده از دیکشنری نور را هم در آنجا توضیح داده ایم و چگونگی نصب آن را در سیستم به طور مشروح بیان کرده ایم. به این جهت که این پایگاهها فونت های متفاوت دارند، ممکن است نوعی در هم ریختگی در آنها مشاهده شود. لذا به این امر در قسمت راهنما، به صورت تصویری اشاره کرده ایم تا کاربر متوجه شود که چنانچه فونت برنامه به هم ریخته بود یا خوانایی لازم را نداشت، چگونه آن را به صورت معمول و قابل قرائت تبدیل کرده و مشاهده کند.
این برنامه تا کنون در چه جاهایی ارائه شده و میزان استقبال از آن چگونه بوده است؟
لوح پایگاههای اسلامی برای اولین بار در پنجمین نمایشگاه نرم افزار علوم اسلامی یعنی در آذر ماه 78 در قم ارائه شد. این لوح فشرده در آنجا با استقبال نسبتا خوبی مواجه گردید و با توجه به اینکه کاری نو بود و برای اولین بار انجام شده بود، تعداد قابل پژوهشگران مباحث فلسفی و منطقی، برای پژوهش در زمینه های منطق و فلسفه از تولیدات نرم افزاری کشورمان چه نرم افزاری می شناسید؟
لوح فشرده نورالحکمة (2) نرم افزاری که در قالب معجم لفظی و موضوعی عرضه شده است. شامل کتابهای: اسفار اربعه، شرح اشارات، بدایة الحکمة، نهایة الحکمه، آموزش فلسفه، اصول فلسفه و روش رئالیسم، اشارات اساس الاقتباس، جوهر النصیند شرح منظومه، منطق المشرقیین، لمعات المشرقیة، کشف المراد. نرم افزارنورالحکمة (2) از این امکانات برخوردار است:
دستیبابی به مطالب از طریق کلید واژه ای، نمایه، راهنمای سه زبانه انگلیس، فارسی، عربی، جستجوی واژه ها و عبارات، چاپ، امکانات جانبی.
توجهی از آن در نمایشگاه عرضه شد.
در مرحله بعد سی دی های پایگاه اسلامی و قرآن و فلسفه برای نسخه دوم در سیزدهمین نمایشگاه بین المللی کتاب تهران در اردیبهشت سال 79 ارائه و با استقبال بسیار چشمگیری مواجه شد. این استقبال کم نظیر بیشتر به بدیع بودن و نو بودن کار مربوط می شد. به همین جهت حتی با توضیحات مفصلی که ما می دادیم، برای بعضی ها قابل تصور نبود که ممکن است یک سایت اینترنت را به صورت کامل بر روی سی دی قرار داد. ما وقتی می گفتیم که این تعداد سایت را روی یک سی دی آورده ایم، واقعا برای آنها جالب بود. سی دی پایگاههای اسلامی در درجه اول و سی دی قرآنی و پایگاههای فلسفی در درجه دوم و سوم مورد توجه قرار گرفت. در مجموع این سه سی دی با استقبال خوب مراجعه کنندگان مواجه شد.
برای طراحی این برنامه از چه نرم افزاری الگوبرداری کردید و آیا چنین کاری تا به حال در کشور به صورت جدی و با عرضه انبوه انجام شده یا نه؟
این کار در کشور انجام شده اما بسیار محدود بوده و به صورت جدی و به طور انبوه عرضه نشده است. اما در کشورهای دیگر تا سال 1998 عملا ادامه داشته است. دلیل این امر را هم شاید بتوان دسترسی نداشتن عموم مردم به اینترنت و عدم سرویس دهی مناسب و اشکالات فنی در خطوط تلفن و فقدان توانایی برای جوابگویی لازم در سیستم های کاربران ذکر کرد. در نتیجه این اندیشه به وجود آمد که این نوع طراحی ها را انجام دهند و سایت ها را بر روی سی دی به مشتریان عرضه کنند تا کاربران و مشتریان بتوانند به صورت Off Line از مطالب اینترنت استفاده کنند. اما در اروپا از سال 1997 و 1998 سیستم های مخابراتی پیشرفته تر شدند و مشکلات دسترسی به اینترنت مرتفع شد و در نتیجه دیگر زمینه ای برای این کار وجود نداشت. لذا این کار بعد از آن سالها کم رنگ شد و اکنون به جز در موارد معدود تقریبا منسوخ گردیده و اجرا نمی شود. در کشور ما هم مشکلات مخابراتی و کم بودن مراکز خدمات دهی ISP ] » و بالا بودن هزینه اینترنت و آشنا نبودن کاربران به کار کردن با اینترنت; در مجموع باعث شد که این نوع اطلاع رسانی بر روی سی دی انجام شود. به نظر می رسد این کار تا زمانی که این مشکلات رفع نشود، لازم است و نیاز به انجام این کار وجود دارد. ما بنا داریم این کار را ادامه دهیم و نه تنها پایگاههای اسلامی بلکه در زمینه پایگاههای مرتبط با سایر علوم، نیز این کار را دنبال کنیم.
