«آه! ای دنیا چه می شد اگر قوای خود را جمع می کردی، امکاناتت را یک جا متمرکز می نمودی و در هر عصر و زمان یک نفر مانند علی در عقل و دل، خرد و احساس، منطق و بیان و سایر فضایل بوجود می آوردی، هیهات ...»
امام علی (ع) صدای عدالت انسانیت، ج 1، ص 49
جرج جرداق دانشمند معاصر و نویسنده و پژوهشگر مسیحی است که با تالیف کتاب پر ارج امام علی، صدای عدالت انسانی نه فقط در جهان اسلام بلکه در میان اهالی فرهنگ و اندیشه جهان نیز جایگاه رفیع و پر آوازه ای یافت . در ایران متفکران و صاحبنظران فرهنگی با بررسی و مطالعه این کتاب بزرگ شیوه تحقیق و نحوه داوری جرداق را ستودند و خوانندگان آن به شناخت بیشتر مکارم اخلاقی و تفکر جهانی امام علی (ع) دست یافتند . از جمله شخصیت هایی که به تقدیر و سپاس از مؤلف کتاب پرداختند، مرجع بزرگ شیعه حضرت آیت الله العظمی بروجردی بود که خطاب به مؤلف فرمودند: پس از مطالعه این کتاب تو را یک محقق خبیر و با انصاف و شهامت یافتم .
آیت الله سید محسن حکیم نیز نوشت:
این کتاب از جهاتی مرا به تعجب و تحسین واداشت و به نظرم دقیق ترین آن جهات، مراعات جنبه عدل و انصاف است .
دکتر علی شریعتی شاید نخستین کسی بود که به طور مکرر از کتاب پر عمق «امام علی » به نیکی یاد کرد و جوانان را به مطالعه آن ترغیب نمود، اگر چه هیچ گاه جرداق و شریعتی فرصت ملاقات نیافتند .
آنچه در پی می آید گزیده ای از گفت و شنود با استاد جرداق است که در منزل او در بیروت انجام شده است . او در این گفتگو از زندگی، آثار و احوال خود می گوید و بخشی دیگر از ابعاد زندگی امام علی (ع) را به روی خوانندگان می گشاید . با هم می خوانیم:
... هنگامی که من بچه کوچکی بودم در محیط جغرافیایی بسیار زیبایی زندگی می کردم . وقتی که از مدرسه باز می گشتم به طرف گیاهان خاص، صخره یا زیر درختان می رفتم و کتاب های عربی مجمع البحرین شیخ نصیف النزجی و غیره را حفظ می کردم . پدر و مادر و خانواده و معلم من، مرا درک نمی کردند . به همین جهت سراغ برادر بزرگم، فؤاد رفتم . او دانشمند ریاضی و سراینده قصیده هایی در مدح امام علی بود که آنها را برای زائران حضرت می خواند .
یادگیری این مطالب نزد وی از مطالب مدرسه شیرین تر بود . برای همین فورا تصمیم گرفتم نهج البلاغه را بخوانم و آن را حفظ کنم . در حقیقت من چیزی حدود 70 در صد مطالب این کتاب را حفظ نمودم . تمامی این فضاها; شامل مطالعه نهج البلاغه در دوران کودکی و تمام چیزهایی که من از برادر بزرگتر خودم شنیده بودم باعث رشد فکری من در مورد امام علی شد و امام علی به عنوان فردی واقعا عظیم و بزرگ در ذهن و ضمیرم جا گرفت
... پس از اینکه با نهج البلاغه آشنا شدم، به تدبر پرداختم و این هنگامی بود که از مدرسه فارغ التحصیل شدم . دکتری را که در روزنامه کار می کرد، دیدم و اقدام به نوشتن در روزنامه های عربی کردم . سپس به تدریس ادبیات و فلسفه عرب در دانشکده های بیروت پرداختم . امام علی (ع) برای این دو موضوع مناسب به نظر می رسید، هم در ادبیات عربی و هم در فلسفه عربی . در این زمان خزانه دانش من راجع به امام علی پر از معلومات بود . اما دوست داشتم دانش و معلوماتم را با توجه به اینکه در حال تدریس این دو موضوع در دانشکده بودم، افزایش دهم . پس به دنبال مطالبی که راجع به امام علی نوشته شده بود و خصوصا کتاب های نویسندگان معاصر مثل العقاد، التحسین و غیره گشتم . بسیار مطالعه کردم و دیدم این مرد بزرگوار همچنان مظلوم است .
در این زمان احساس کردم لازم است نهج البلاغه را دوباره بخوانم . به نهج البلاغه بازگشتم . پس دیدم که در آن نکات زیادی است که هنوز بزرگی و عظمت این مرد در آن کشف نشده است . به ذهنم رسید که آن را چاپ کنم . این کار را در 24 سالگی انجام دادم و کتابی در پنج جلد (1) نوشتم . هنگامی که آن را می خوانید از عناوین آن متوجه مطالب آن می شوید; مثلا کتاب اول در مورد امام علی و حقوق انسان است . بررسی میان عقیده های متفکران عقاید انسانی در طول تاریخ با عقیده های امام علی . در اینجا نشان داده ام امام علی گام های زیادی از بقیه جلوتر است .
سپس جلد دیگری با عنوان امام علی و انقلاب فرانسه نوشتم و اشاره کردم که عقیده های انقلاب فرانسه از جوانب انسانی و جوانب عقلانی که عقل آن را می پذیرد و جامعه صالح و درست آن را تصدیق می کند، همگی در امام علی وجود دارد و حتی چیزی بیشتر از آن است . حتی بسیاری از عقیده هایی را که بعدها «مارکس » بیان کرد، امام علی می شناسد .
هنگامی که امام علی می فرماید نعمتی را زیاد و انباشته نمی بینم مگر آنکه در کنار آن حقی ضایع شده باشد، این اوج عدالت اجتماعی را بیان می کند; زیرا چیزی که بیش از نیاز توست بایستی از دیگران گرفته شده باشد . اما شما می بینید که اکنون در بسیاری از جاها قانون از افرادی که ثروت های باد آورده را به چنگ آورده اند، حمایت می کند، قوانینی که وضع شده نشان دهنده این نکته است که همواره، قدرتمندان مسلط بر ضعیفان و ثروتمندان بالاتر از فقرا قرار گیرند .
من معتقدم که امام علی برای تمامی امت ها و زمان ها، صالح و مناسب است و دقیقا از همین زاویه شروع به نوشتن کتابی در مورد امام علی (ع) نمودم و کتاب عقاید انقلاب فرانسه برای آن بود که به تاریخ بپردازد و در ضمن به نیازی هم که در جوامع کنونی وجود دارد پاسخ گوید .
حقوق انسانی باتغییر زمان، تغییر نمی کند . حق آزادی،
حق زندگی، حق آنکه کسی خودش باشد نه غیر خودش . تمامی اینها در امام علی وجود دارد . در عقاید امام علی و به صورت خاص در نهج البلاغه شما شاهد ضمیر سالم، اخلاق سالم و احساس ضرورت آزادی برای تمامی مردم در نگاه امام علی هستید .
حتی زمانی که زره حضرت علی را از او گرفته بودند و آن را انکار می کردند، علی جهت احقاق حق خود به قاضی مراجعه کرد واین نمونه اخلاق انبیاست . پس او مردی محدود به زمان و یا محدوده خاصی نیست . او متعلق به تمامی اعصار و قرون است و در ذهنش و آثار فکری و ادبی خودش، تمامی آرزوهای انسان در هر زمان و مکانی را جمع کرده است .
عظمت امام علی در آن است که او برای تمامی زمان ها و مکان ها پیام دارد، نه برای زمان، مکان و قوم خاصی . هیچ کس را مثل علی نمی توانید در هیچ قومی از مردم و در هیچ زمانی از زمان ها پیدا کنید ... تفاوت نمی کند شما این شخصیت بزرگ را بشناسید یا نشناسید، چه بدانید منظورم از این رادمرد بزرگ که جامع صفات حمیده است کیست و چه ندانید، حقیقت و تاریخ گواهی می دهد که این شخصیت کسی جز شهید راه حقیقت و پدر شهیدان، علی بن ابیطالب صدای عدالت انسانیت و شخصیت ابدی مشرق زمین نیست .
