اسامی در حدیث
اسماء حضرت رسالت صلی الله علیه و آله دو قسم است: قسمی آن است که به حدیث ثابت شده و قسمی دیگر آن است که در قرآن واقع است؛ اما آنچه به حدیث ثابت شده است، هشت است: محمد، احمد، ماحی، حاشر و عاقب.
کَما قالَ صلّی اللّه علیه و آله و سلّم: لی أسْماءٌ؛ أنَا مُحمّدٌ و أنَا أحمَدُ وَ أَنا الماحی الّذی یَمحُوا اللّه بِیَ الکُفرَ وَ أَنَا الْحاشِرُ الّذی یُحشَرُ النّاسُ عَلی قَدَمی و أَنَا الْعاقِبُ.
یعنی منم محمد و احمد و ماحی که کفر به من محو شد و منم حاشر که مردمان را بر قدم من حشر کنند، یعنی بعد از من و منم عاقب، بدین حدیث پنج اسم ثابت شد:
1 ـ محمد؛ آن اسمی است که حضرت عزت از نام خود مشتق گردانیده و وی را بدین نام مسمی ساخته و معنی او ستوده است.
2 ـ احمد؛ یعنی ستاینده تر و پسندیده تر.
3 ـ ماحی؛ یعنی محو کننده ظلمت ضلالت به نور هدایت.
4 ـ حاشر؛ یعنی مقدم در حشر و نشر؛ چه اول گوهری که سر از صدف خاک برآرد آن حضرت خواهد بود.
5 ـ عاقب؛ یعنی از پی در آینده و این کنایت است از آنکه بعد از وی هیچ نبی نباشد.
در حدیثی دیگر آمده حضرت فرمود: أَنَا محمّدٌ و أَنَا أحمدُ و أَنَا المُقَفّی وَ الْحاشِرُ و نَبِیُّ التَّوْبَةِ و نَبِیُّ الرَّحْمَةِ.
از این حدیث سه اسم دیگر معلوم شد: مقفیّ و نَبِیُ التّوبةِ و نَبیُ الرَّحْمَةِ.
اما مقفّی به معنی تابع است؛ یعنی آخر انبیا و این نیز اشارت به ختمیّت بود؛
اما نبی التّوبه معنی توبه رجوع است، یعنی رجوع جمیع امم بدین وی خواهد بود چنانکه از مضمون کریمه «لِیُظْهِرَهُ عَلَی الدِّینِ کُلِّهِ» به وضوح می پیوندد؛
اما نبیّ الرحمه، یعنی سبب رحمت عالیمیان.
اسامی حضرت در قرآن
اما آنچه در قرآن واقع است از اسامی آن حضرت، چهل و پنج است و ما هر یک را با آیتی که دال است بر آن، ذکر کنیم:
1 ـ محمد؛ قال اللّه تعالی: مُحَمَّدٌ رَسُولُ اللّهِ. فتح: 29.
2 ـ احمد؛ قال اللّه تعالی: وَ مُبَشِّرًا بِرَسُولٍ یَأْتی مِنْ بَعْدِی اسْمُهُ أَحْمَدُ. صف: 6 .
3 ـ نبی؛ قال اللّه تعالی: یا أَیُّهَا النَّبِیُّ حَسْبُکَ اللّهُ. انفال: 64 .
4 ـ رسول؛ قال اللّه تعالی: یا أَیُّهَا الرَّسُولُ بَلِّغْ ما أُنْزِلَ إِلَیْکَ. مائده: 67 .
5 ـ شاهد؛
6 ـ مبشّر؛
7 ـ نذیر؛
8 ـ داعی؛
9 ـ سراج منیر؛ قال اللّه تعالی: یا أَیُّهَا النَّبِیُّ إِنّا أَرْسَلْناکَ شاهِدًا وَ مُبَشِّرًا وَ نَذیرًا * وَ داعِیًا إِلَی اللّهِ بِإِذْنِهِ وَ سِراجًا مُنیرًا. (احزاب: 46 ـ 45)
10 ـ منذر؛
11 ـ هادی؛ قال اللّه تعالی: إِنَّما أَنْتَ مُنْذِرٌ وَ لِکُلِّ قَوْمٍ هادٍ. رعد: 7.
12 ـ شهید؛ قال اللّه تعالی: وَ جِئْنا بِکَ عَلی هوءُلاءِ شَهیدًا. نساء: 41.
13 ـ ذکر؛ قال اللّه تعالی: قَدْ أَنْزَلَ اللّهُ إِلَیْکُمْ ذِکْرًا رَسُولاً. طلاق: 10.
14 ـ مذکر؛ قال اللّه تعالی: إِنَّما أَنْتَ مُذَکِّرٌ. غاشیه: 21.
15 ـ رؤف؛
16 ـ رحیم؛ قال اللّه تعالی: بِالْمُوءْمِنینَ رَوءُفٌ رَحیمٌ. توبه: 128.
17 ـ فضل؛ قال اللّه تعالی: قُلْ بِفَضْلِ اللّهِ وَ بِرَحْمَتِهِ. یونس: 58.
18 ـ نور؛ قال اللّه تعالی: قَدْ جاءَکُمْ مِنَ اللّهِ نُورٌ. مائده 15.
19 ـ مبین؛ قال اللّه تعالی: رَسُولٌ مُبینٌ. دخان: 13.
20 ـ کریم؛ قال اللّه تعالی: إِنَّهُ لَقَوْلُ رَسُولٍ کَریمٍ. حاقه: 40
21 ـ مزمّل؛ قال اللّه تعالی: یا أَیُّهَا الْمُزَّمِّلُ. مزمل: 1.
22 ـ مدثّر؛ قال اللّه تعالی: یا أَیُّهَا الْمُدَّثِّرُ. مدثر: 1
23 ـ حق؛ قال اللّه تعالی: قَدْ جاءَکُمُ الْحَقُّ مِنْ رَبِّکُمْ. یونس: 108
24 ـ حنیف؛ قال اللّه تعالی: فَأَقِمْ وَجْهَکَ لِلدِّینِ حَنیفًا. روم: 30
25 ـ برهان؛ قال اللّه تعالی: قَدْ جاءَکُمْ بُرْهانٌ مِنْ رَبِّکُمْ. نساء: 174
26 ـ بیّنه؛ قال اللّه تعالی: حَتّی تَأْتِیَهُمُ الْبَیِّنَةُ. بینه: 1
27 ـ ولی؛
28 ـ نصیر؛ قال اللّه تعالی: وَ اجْعَلْ لَنا مِنْ لَدُنْکَ وَلِیًّا وَ اجْعَلْ لَنا مِنْ لَدُنْکَ نَصیرًا. نساء: 75.
29 ـ عبد؛ قال اللّه تعالی: سُبْحانَ الَّذی أَسْری بِعَبْدِهِ. اسراء: 1.
30 ـ اوّل؛ قال اللّه تعالی: أُمِرْتُ أَنْ أَکُونَ أَوَّلَ مَنْ أَسْلَمَ. انعام: 14.
31 ـ خاتم؛ قال اللّه تعالی: وَ لکِنْ رَسُولَ اللّهِ وَ خاتَمَ النَّبِیِّینَ. احزاب: 40.
32 ـ مصدق؛ قال اللّه تعالی: مُصَدِّقًا لِما مَعَکُمْ. بقره: 41.
33 ـ أمی؛ قال اللّه تعالی: النَّبِیَّ اْلأُمِّیَّ الَّذی یَجِدُونَهُ مَکْتُوبًا. اعراف: 157.
34 ـ بشر؛ قال اللّه تعالی: قُلْ إِنَّما أَنَا بَشَرٌ مِثْلُکُمْ. کهف: 110.
35 ـ مؤمن؛ قال اللّه تعالی: الَّذی یُوءْمِنُ بِاللّهِ وَ کَلِماتِهِ. اعراف: 158.
36 ـ ساجد؛ قال اللّه تعالی: وَ کُنْ مِنَ السّاجِدینَ. حجر: 98.
37 ـ مرسل؛ قال اللّه تعالی: إِنَّکَ لَمِنَ الْمُرْسَلینَ. یس: 3.
38 ـ طه؛ یعنی طاهر و هادی قال اللّه تعالی: طه ما أَنْزَلْنا عَلَیْکَ الْقُرْآنَ لِتَشْقی. طه: 1 ـ 2.
39 ـ یس؛ قال اللّه تعالی: یس وَ الْقُرْآنِ الْحَکیمِ. یس: 1 ـ 2.
40 ـ حریص؛ قال اللّه تعالی: حَریصٌ عَلَیْکُمْ. توبه: 128.
41 ـ عزیز؛ قال اللّه تعالی: لَقَدْ جاءَکُمْ رَسُولٌ مِنْ أَنْفُسِکُمْ عَزیزٌ. توبه: 128.
42 ـ مبارک؛ قال اللّه تعالی: وَ هذا ذِکْرٌ مُبارَکٌ. انبیاء: 50.
43 ـ ستاره؛ قال اللّه تعالی: وَ النَّجْمِ إِذا هَوی. نجم: 1.
44 ـ شاکرة؛ قال اللّه تعالی: أَ لَیْسَ اللّهُ بِأَعْلَمَ بِالشّاکِرینَ. انعام: 53.
45 ـ رحمت؛ قال اللّه تعالی: وَ ما أَرْسَلْناکَ إِلاّ رَحْمَةً لِلْعالَمینَ. انبیاء: 107.
