غدیری از دریا

چهارده کتاب خوب پیرامون غدیر

خورشید هجدهم ذیحجة الحرام سال دهم هجری، نورافکن مراسم باشکوهی بود. درای رازآلود و شوق انگیز کاروانی عظیم در پهندشت حجاز می پیچید و زمزمه موزون حرکت کائنات را که در ابتهاجی ولایی، به وجد آمده بودند تشکیل می داد. کویر تفتیده، باران وحی را می بلعید و نماد تشنگی هستی و عطش عالم بود.

در آن روز و در آن «نقطه عطف و عشق » سرود دیهیم داری مولا نواخته شد و آفرینش به داشتن «علی »(ع) بر خود بالید و با داشتن «ولی » بالندگی آغاز کرد. و آنگاه، پژواک این هنگامه در بستر زمان و زمین جاری شد تا دیواره های قرنها و قلبها را فرو ریزد و به دریای ابدیت بپیوندد.

«الحمد لله الذی جعلنا من المتمسکین بولایة امیرالمؤمنین و الائمة علیهم السلام » (1)

سپاس که از آویختگان شهپر ولای مولاییم.

از مجموعه صدها کتاب گرانسنگ که در تاریخ، معارف و پیام غدیر به قلم ارزشمند دانشمندان، نگارش یافته است چهارده کتاب خوب به عنوان «غدیری از دریا» و «برکه ای از تبرک »، به جوانان عزیز معرفی شده و مطالعه آنها را خواسته ایم، این کتابها که در کتابخانه های عمومی، در دسترس همه است، پنجره های نور هستند به فضای دل انگیز «غدیر»، فضایی آبی مثل آسمان و سبز مثل ایمان. پیشتر به نسل جوان کتابدوست و کتابخوان امت اسلامی درود می فرستیم و دعای توفیق داریم.

1 - داستان

قطره ای از دریا

محمد حسین صفاخواه

انتشارات قدیانی

چاپ اول / 1374 شمسی

2 جلد (328 صفحه رقعی)

کتاب سال جمهوری اسلامی ایران

این کتاب، مجموعه داستانهای کتاب گرانمایه «الغدیر»، اثر ارزشمند علامه امینی(ره) است که به لحاظ داستان بودن، در ذائقه جوانان جامعه و عموم، خوشایندتر و خواندنی تر از نوشته های معمولی است و کیست که اثر و نقش داستان را نادیده گرفته و جاذبه جادویی قصه را به هیچ انگارد. آنجا که خدا قصه می گوید و آنهم «احسن القصص »(2) و عبد صالح و مصلحی چون شهید مطهری(ره)، «داستان راستان » می نویسد، دیگر چگونه می توان داستان نگفت و نخواند و نشنید؟ چقدر زیباست این سخن که: «لیکن سمیرک القرآن »، (3) باید قصه گوی شبهایت قرآن باشد. این است که «قطره ای از دریا» خواندنی می شود کتابی که «غدیری از دریا» است و برکه ای از برکت های الغدیر، و قصه گوی خلوت جوانان و نوجوانان (4)

2 - داستان

حساسترین فراز تاریخ

جمعی از دبیران دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه

قم چاپ چهاردهم / 1362 شمسی

1 جلد (314 صفحه رقعی)

(شامل داستان غدیر و مطالب غیر داستانی است)

در صفحه عنوان این کتاب می خوانیم : در نزد کسی که پاک و روشن بین است آیین خدای، بهترین آیین است تاریخ جهان پر از نشیب است و فراز «حساسترین فراز تاریخ » این است

دکتر رسا

کتاب، از بهترین کارهای قلمی روزگاران است، در شرایطی که سخن از تعهد و آرمانگرایی طاقت سوز بود و توان فرسا و اصحاب قلم در قلمرو دیگری، راه می سپردند، این کتاب که به جای نام نویسنده عنوان «جمعی از دبیران » دارد فراهم آمد و روشنگر راه غدیریان زمان شد. اینها بخشی از سرفصل های کتابند:

داستان غدیر / اهمیت غدیر در تاریخ / غدیر در کتاب خدا / عید غدیر / صحنه تاریخی غدیر / امواج غدیر / فلسفه اجتماعی این بحث / کلمات بزرگان / و نویسندگان راجع به امام علی(ع) و ...

در هنگام مطالعه این کتاب، حال و هوای «الغدیر» به انسان دست می دهد و جاذبه بخش «داستان غدیر» که جداگانه هم چاپ شده است ستودنی است. (5)

شگفت معرفتی در سخنان آخر کتاب که راجع به امام علی(ع) است نهفته است و عطر نهج البلاغه، در بخش سخنان امام(ع) جان را تلطیف می کند گر چه از سخنان حضرت در نهج البلاغه - بطور محدود - گزیده هایی آمده است. جوانان عزیز امروز که بعضی از آنان، زمان تالیف کتاب را و آن فضا را درک نکرده اند کتاب را می خوانند، کتابی که چاپهای چهارده گانه آن نشان از لطف کتاب و تشنگی جامعه به معارف ناب دارد. (6)

3 - زندگینامه

علامه امینی، مصلح نستوه

سید علیرضا سید کباری

سازمان تبلیغات اسلامی

چاپ اول / بهار 1372 شمسی

1 جلد (128 صفحه رقعی)

دیدار با ابرار9

(کتابهای سری «دیدار با ابرار»

کار گروهی از نویسندگان فاضل در پژوهشکده باقر العلوم(ع) سازمان تبلیغات اسلامی است.)

در مجموعه کتابهای زندگی درس آموز عالمان بزرگ که عنوان «دیدار با ابرار» دارد یک جلد به «علامه امینی، مصلح نستوه » شناخته می شود که از این «مرزبان حماسه جاوید» می گوید، مطالعه زندگی امینی یعنی سفر به نیم قرن خانه به دوشی برای حق، پنجاه سال کتابخواهی و غدیرپژوهی خستگی ناپذیر، سالها و ماه ها رنج و شکنج برای گنج العرش ولایت، روزها و شبها سلوک سبز در راه مظلومیت امام علی(ع) حیات طیبه امینی یعنی «عشق و دیگر هیچ ». آن روز که جوانان در خلوت خویش با امینی و افکار بلند او باشند، مرگ تهاجم فرهنگی را باید به سرور بنشینیم ولی اگر... اگر نسل جوان ما امینی چون «امینی » را درک نکند به ناچار، خائنان بر ما خواهند تاخت که هرگز چنان مباد. (7)

4 - نثر ادبی

غدیر، برکه ای و دریایی

جواد نعیمی

سازمان تبلیغات اسلامی

چاپ اول / 1370 شمسی

1 جلد (206 صفحه رقعی)

نام زیبای این کتاب، این قلم را به یاد یک رباعی انداخت که خالی از لطف نیست:

سردار رشید جبهه توحیدی منظومه عشق را تو چون خورشیدی «گنجایش بحر» در سبو، ممکن شد ز آنروز که در غدیر خم گنجیدی

«مجید»

آری برکه ای و دریایی، اقیانوسی گنجیده در غدیری. این کتاب، علاوه بر مطالب خوبی که در باره غدیر دارد در بخشی با عنوان «چکاد بیکرانه دریا» نیم نگاهی به زندگی امام امیرالمؤمنین(ع) دارد که دلهای عاشق رابه خواندن می خواند! (8)

5 - شعر

دریا در غدیر

ثابت محمودی (سهیل)

حوزه هنری سازمان تبلیغات اسلامی

چاپ اول / آبان 1364 شمسی

1 جلد / 90 صفحه رقعی

(قالبهای گوناگون شعر در موضوعات معارف)

به جانش داغ مظلوم غدیر است که دریای کلامش دلپذیر است از او تنها همین را می توان گفت دلش بی انتها مثل کویر است (9)

شعر، کبوتر نامه رسان رام و آرامی است برای ارسال پیامهای انسانی به نسلها و عصرها البته گلوله سرخ و سوزانی نیز هست برای دار بر دوشانی که از شعرشان تعهد می تراود، شعر را با «غدیر» سر و سری است «الغدیر» را نگاه کنید، اولین شعر غدیر را «حسان بن ثابت » با گرفتن اجازه از پیامبر(ص) در صحنه غدیر و متن ماجرا سروده است. (10)

جوانان اهل ذوق و هنرمند را به مطالعه معارف غدیر و پراکندن پیامهای آن بر بال شعر و هنر متعهد می خوانیم، نستوه نسلها، امینی و امام مظلومش علی(ع) «اقیانوس آرام » قرآن و عرفان، و قلزم قدیر حماسه و ایمان به یاران باهنر متعهد، «رجایی » روشن دارند. (11)

6 - حدیث

ارمغان غدیر

سید عبدالله فاطمی نیا

انتشارات سروش

چهل حدیث

کتابهای به ظاهر کوچک «چهل حدیث » به خاطر پیامهای بزرگی که دارند، خوانندگان مشتاقی یافته اند، چاپ حدود یکصد عنوان از این گلبرگها در موضوعات گوناگون و از سوی افراد و نهادهای مختلف فرهنگی، گواه بر این مطلب است، خیلی راحت، دست گرفته می شود و از آن هم راحت تر تمام می شود! و البته این هم رهنمود خود صاحبان حدیث است. (12)

نوشتن چهل حدیث به عنوان سنتی برگرفته از اسلام، دانشمندان ما را از دیرباز به این تحقیق مفید و کارآمد و ضمنا کوتاه، وادار کرده است، همین سنت، استاد فاطمی نیا را به نگارش «ارمغان غدیر» خوانده است که با همت انتشارات سروش به یک چهل حدیث زیبا تبدیل شده است، خوش به حال دلهای آسمانی جوانانی که با مطالعه حدیث اهل بیت عصمت و طهارت(ع) به زندگی خویش حال و هوای معطر معارف آل الله می دهند.

7 - تاریخ و معارف

بعثت، غدیر، عاشورا

محمد رضا حکیمی

فجر

چاپ اول / حدود سالهای 1357 شمسی

1 جلد (216 صفحه رقعی)

استاد محمد رضا حکیمی، فرزانه فرهیخته که از پاسداران و حماسه بانان غدیر است و اگر «غدیرپژوهی » و «امینی شناسی » چند متخصص کارآمد داشته باشد، بطور یقین یکی از این معدود کارشناسان، استاد حکیمی است، در این کتاب خود، دو گفتار راجع به غدیر و عید غدیر دارند. قلم خوب و استوار ایشان سابقه نیم قرن دفاع از ارزشها را در پرونده خود دارد و غدیرشناسی در فرهنگ فارسی،خدمتگزاری صادق چون او را کم دیده است. (13)

نمایه های این کتاب ایشان به این شرح است: بعثت / غدیر / رحلت پیامبر(ص) / شهادت امام علی(ع) / ولادت امام مجتبی(ع) / عاشورا / امام صادق(ع) / امام زمان(ع) / عید فطر / عید قربان / عید غدیر / جمعه.

به یقین، هیچ دانشجویی و هیچ طلبه ای از آثار بسیار ارزشمند استاد بی نیاز نیست و مطالعه کتابهای این پیرو ولایت و عاشق عدالت را همه باید در برنامه داشته باشیم.

8 - تاریخ و معارف

اسرار غدیر

محمد باقر انصاری

نشر مولود کعبه / قم

چاپ اول / 1374 شمسی

یک جلد / 244 صفحه وزیری

] بخشی از فهرست مطالب کتاب اسرار غدیر را برای خوانندگان می آوریم گزارش تحلیلی و لحظه ای واقعه غدیر / گوشه ای از ناگفته ها / تحقیقی در خطبه غدیر / یک دوره کامل تاریخ غدیر / تصویری از تشکل جامعه اسلامی در دهه اول هجری / نتیجه گیری از خطبه غدیر و ترجمه آن / اینکه عید غدیر را چگونه برپا کنیم و تقویمی از تقارن غدیر با وقایع دیگر و ...

مطالب فوق و موضوعات دیگری که در بالا نیاوردیم کتاب اسرار غدیر را تشکیل داده است. (14)

9 - تاریخ و معارف

حماسه غدیر

محمد رضا حکیمی

چاپ اول / حدود سالهای 1355 شمسی

1 جلد (604 صفحه وزیری)

حماسه غدیر یکی دیگر از کتابهای استاد محمدرضا حکیمی است که جوانان فاضل حوزه و دانشگاه به مطالعه آن می پردازند و بر آگاهی های خویش در باره واقعه غدیر، کتاب گرانسنگ «الغدیر» و پرچمدار حرکت اصلاح طلبی در سایه امامت، علامه امینی(ره) می افزایند این کتاب که با آثاری از دیگر فرزانگان پدید آمده است، کار کارستانی در معارف غدیراست، به نمایه هایی از این کتاب، توجه کنید:

فلسفه سیاسی / غدیر / تشیع / کتاب الغدیر / مطبوعات در جهان اسلام / مساله نقابت / مرجعیت / شناخت عناصر زمان / کتابهای اسلامی فارسی / مجالس مذهبی / دعا / زیارت / کتابخانه و کتاب / علامه امینی / شهداءالفضیلة / اخوت اسلامی / نوشته های دانشمندان راجع به الغدیر / و شعر و سروده ها...

این فهرست سرانگشتی از آن جهت ارائه شد تا جوانان محقق و پژوهشگر، چنانچه این موضوعات را در دست مطالعه دارند به این ماخذ هم مراجعه کنند، ما اکنون در مقام معرفی توصیفی آنهم به بهانه عید سعید غدیر هستیم و گر نه باید این کتاب و سایر آثار ایشان را با دقت و اتقان تمام به بررسی نشست، نسل جوان حوزه و دانشگاه این فرهنگ انسان ساز را پاس می دارد و نمی گذارد این کتابها اسیر خلوت کتابخانه ها باشد به جرات می توان گفت همین کتابها بود که حوزه و دانشگاه را به رهبری امام(ره) متحول کرد و اسلام عزیز و مهجور را مطرح ساخت، آن هم در دورانی که دگراندیشان مستکبر، در غرب آرزوهایشان غنوده بودند. (15)

10 - معارف

یادنامه علامه امینی (ره)

(مجموعه مقالات تحقیقی)

محمد رضا حکیمی و دکتر سید جعفر شهیدی

مؤسسه انتشارات رسالت

چاپ اول / 1352 شمسی

1 جلد /576 صفحه وزیری

این کتاب «مجلد نخست از مجموعه مقالاتی است که به همت چند تن از دانشمندان ایرانی، به خاطر یادبود و بزرگداشت محقق جلیل القدر، عالم ربانی، حجة الاسلام، علامه بزرگوار، مرحوم حاج شیخ عبدالحسین امینی - رحمة الله علیه - نوشته شده است » (16) بعضی از موضوعات مهم و نویسندگان آنها در این اثر معرفت آموز از این قرار است: کتابشناسی از استاد احمد آرام / فهرست شیخ منتجب الدین از آیة الله زنجانی / سیمای انسان صالح در تربیت اسلامی از دکتر حسین رزمجو / علم درایه از استاد شانه چی / الغدیر و وحدت اسلامی از استاد شهید مطهری / ابن ابی الحدید از دکتر محمد ابراهیم آیتی / قیاس از دکتر مصطفوی / چهار کتاب اصلی علم رجال از حضرت آیت الله خامنه ای رهبر معظم / چهارصد کتاب در شناخت شیعه از استاد محمدرضا حکیمی و ...

یادنامه علامه امینی نیز از کارهای بزرگ جناب حکیمی است که البته در این کتاب، همراهی استاد دکتر جعفر شهیدی را نیز با خود دارند، انشاءالله ما طلاب و دانشجویان به این گرانمایه کارها بپردازیم و اندیشه معارف شیعی را بالنده تر کنیم.

11 - کتابشناسی

غدیر در آیینه کتاب

محمد انصاری

نشر الهادی

چاپ اول / بهار 1375 شمسی برابر با غدیر1416 ق

1 جلد (304 صفحه وزیری)

کتابشناسی ها و کتابنامه ها، نقش ارزشمندی در صرفه جویی و بهره وری وقت دارند. (17) وقت، این نعمت بزرگی که در نظر ساده اندیشان با «طلا» مقایسه می شود و می گویند: «وقت، طلاست ». در حالی که اگر بخواهیم از واژه طلا و رنگ دلفریبش استفاده تربیتی کنیم باید بگوییم «طلا، وقت است ». کتابشناسی ها، کارآمدند و مفید و برای غدیر، قرعه آن را به نام آقای محمد انصاری زده اند، «غدیر در آینه کتاب »، آینه ای است از کتابهای غدیری و ما در این نوشته، استفاده های فراوانی از آن برده ایم، این کتاب زیبا داراری 304 صفحه و در بر دارنده اطلاعاتی 267 کتاب در 15 قرن اسلام است، آن هم نه تنها کتابهای فارسی که از کتب چهار زبان: عربی، فارسی، انگلیسی و اردو، اطلاعات به فارسی جمع شده است. مقدمه کتاب نیز چهار زبانه است و فهرستهای گره گشایی دارد، از دیگر خوبیهای آن، آوردن خلاصه واقعه غدیر است، چاپ تصویر جلد کتابها در کنار اطلاعات آنها جای تحسین دارد. (18)

12 - چکیده الغدیر

سیری در الغدیر

(خلاصه الغدیر)

محمد امینی

چاپ 1370 شمسی

فرزند برومند علامه مصلح، امینی کبیر(ره)، با ابتکاری جالب، یازده جلد کتاب الغدیر پدر را در یازده فصل، خلاصه کرده و تشنگان غدیر ولایت را از راه میان بر، به سرچشمه رسانده است، اکنون اگر ما الغدیر را در این چشم انداز نگاه نکنیم خسارتی است جبران ناپذیر: «گر گدا کاهل بود تقصیر صاحبخانه چیست؟»

در این خلاصه نویسی، بحثهای رجالی، کارشناسی و تخصصی نیامده تا خواننده بهتر و سریعتر به غدیر برسد، این قبیل کارهای علمی برای عصر و نسل ما برکتهای فراوانی دارد که باید پژوهندگان جوان به این سمت رو آورند و عصاره فرهنگ شیعه را بدون اطناب ها و با زبان جامعه، عرضه کنند کتابهایی چون سیری در الغدیر و یا فیض القدیر، مصداق کامل همین اصل قبول شده اند که:

آب دریا را اگر نتوان کشید هم به قدر تشنگی باید چشید (19)

13 - چکیده عبقات الانوار

فیض القدیر فیما یتعلق بحدیث الغدیر

حاج شیخ عباس قمی(ره)

مؤسسه در راه حق

چاپ اول / 1365 شمسی

1 جلد (462 صفحه وزیری)

یکی دیگر از کارهای آسمانی زمینیان، کتاب عبقات الانوار، اثر دانشمند فرزانه، میرحامد حسین هندی(ره) است. این کتاب گرانسنگ را مرحوم حاج شیخ شیخ عباس قمی(ره)، این محدث کارآشنا، خلاصه کرده است و عنوان را همانطور که آمد «فیض القدیر» گذاشته است، کار بسیار قابل تمجیدی است برای آنان که به هر دلیل نمی توانند عبقات را بخوانند. و این خلاصه نویسی ها در سیره بزرگان ما جایگاه رفیعی دارد و چه کار فرهنگی کارآمدی است تلخیص کتابهای بزرگ و عصری کردن آنها؟ کاری ستودنی در حد اصل نوشتن همان کتابها. و این حرکت باید تکامل یابد، چه زیباست ما الغدیر را در سطح جوانان و حتی نوجوانان بصورت خلاصه داشته باشیم و عبقات را و احقاق الحق را و تفسیر بی نظیر المیزان را.

با آرزوی روزی که «دفتر اخلاص » را بگشاییم و فیض القدیر حاج شیخ عباس را به عنوان خلاصه یک کتاب سترگ در مجموعه کتابهای اولیه طلاب و دانشجویان، فاضلان و فرهنگیان قرار دهیم و کار اخلاص و تلخیص را پی گیریم. (20)

14 - معارف

پیام غدیر

عذرا انصاری

مؤسسه انتشارات انصار المهدی(عج) - قم

چاپ اول / 1374 شمسی

1 جلد (144 صفحه رقعی)

پیام غدیر، شامل یک دوره مسائل گوناگون غدیر است که به قلم یکی از بانوان، فراهم آمده است و طبیعی است اگر خواهران اهل مطالعه و پژوهشگر بیندیشند که نقش زنان در انقلاب غدیر چگونه بوده؟ و بروند به سوی روشن تر کردن این جایگاه. زنان راوی، مورخ، شاعر و محدث غدیر، موضوع مطالعات خوب و مفیدی است به ویژه اگر این کاوشها توسط خواهران دانشجو و طلبه انجام پذیرد.

کتاب پیام غدیر را خواهران و برادران می خوانند و پیام غدیر را همه دریافت می کنیم ان شاءالله. (21)

از حوصله ای که به خرج دادید متشکریم، غدیری باشید.

قم - بهار1376