ابعاد مکتب انتظار

منتظران مهدی (ع) اکنون و در طول تاریخ، پیوسته در انتظار تحقق عدالت بوده اند، عدالتی جامع و جاری در همه مناسبات فردی و اجتماعی; اما نباید پنداشت که این انتظار به گونه ای موجب از دست دادن حرکت های اصلاحی و حماسه های دینی و اجتماعی بوده است . هرگز چنین نیست . انتظار، دعوت به «نپذیرفتن » است نه «پذیرفتن » . نپذیرفتن باطل، نپذیرفتن ذلت . نپذیرفتن هرگونه زورگویی و ستمگری . مبارزات خستگی ناپذیر و نهضت های پاک و مقدس شیعیان در طول تاریخ همواره گواه این بوده است که در مکتب اسلام هیچ سستی و سازشی راه ندارد .

شما اگر منتظرید که کسی بیاید و عدالت را بگستراند، باید نسبت به این عقیده، متعهد نیز باشید . انسان مؤمن و معتقد به عدالت و متعهد نسبت به اجرای عدالت، در سال های عمر خود هرگز ساکت نمی نشیند و ظلم را تحمل نمی کند . شیعه منتظر و بلکه هر مسلمان در عصر غیبت، باید همواره آمادگی قیام و مبارزه و جهاد در راه تحکیم عدالت جهانی را داشته باشد تا آنجا که هرگاه نام پیشوای قیام، قائم (عج)، ذکر می شود به پا خیزد و آمادگی همه جانبه خود را نشان دهد . چنین انتظار سازنده، حرکت آفرین و شورآور از یک طرف ریشه در ابعاد اعتقادی (توحید، نبوت، معاد و . .). دارد و از سوی دیگر بر ابعاد عملی (دینداری، اخلاق اسلامی، آمادگی نظامی و . .). استوار است .

الف) ابعاد اعتقادی انتظار

1 . توحید

انتظار در ماهیت خود، انسان را متوجه مبدا عالم و خدای جهان می کند . انسان منتظر، همواره چشم به راه گشایشی است که به قدرت مطلقه الهی تحقق خواهد یافت . منتظران، چشم به راه مهدی اند . مهدی (ع) کیست؟ بنده خدا و خلیفه خدا و ولی خدا در زمین، که به قدرت خدا زنده است تا روزی که به امر خدا برای استقرار بخشیدن به دین خدا و نجات جامعه بشری ظاهر شود .

2 . عدل

مهدی (ع) مظهر اسماء الهی و از جمله دو اسم مبارک «یاعدل یا حکیم » است و انتظار یعنی چشم به راه بودن برای امامی که به فرموده رسول خدا (ص) چون بیاید جهان را از عدل و داد پر می سازد، چنانکه از ظلم و جور پر شده باشد .

3 . نبوت

مهدی (ع) کسی است که صفات و آثار همه پیامبران در او جمع است . او می آید تا آرمان پیامبران را تحقق بخشد و دین خدا را به همه جای جهان سرایت دهد . مهدی (ع) از اهل بیت پیامبر است . او فرزند فاطمه (س) و نواده پیغمبر (ص) است و چون ظاهر شود، پرچم پیغمبر (ص) را در دست می گیرد و به سنت ایشان عمل می کند . نخستین اصحاب او 313 تن به تعداد اصحاب پیامبر (ص) در جنگ بدر خواهند بود و ...

همه اینها تاکید بر مقام نبوت دارد . چنانکه در حدیثی از امام صادق (ع) آمده است:

هر کس از شما در حال انتظار ظهور حاکمیت دین خدا بمیرد، مانند کسی است که در خدمت قائم باشد و در خیمه او، نه، بلکه مانند کسی است که در رکاب قائم بجنگد . نه، به خدا سوگند مانند کسی است که در رکاب پیامبر (ص) شهید شده باشد . (1)

4 . امامت

مهدی (ع) خاتم ائمه طاهرین، فرزند و یادگار آنان و ادامه دهنده راه امامت است . آنچنان که امامان پیشین در احادیث و روایات خود یکایک او را یاد کرده اند .

5 . معاد

اصل اعتقادی بسیار مهم معاد و بازگشت به نزد پروردگار، در امر انتظار همواره حضور دارد و این حضور از سه جهت نمودار است:

جهت اول اینکه مهدی (ع) به هنگام ظهور، ستمگران و ظالمان را کیفر می دهد و به مؤمنان از رحمت الهی می چشاند و این خود نمونه ای از رستاخیز است .

جهت دیگر اینکه به هنگام ظهور او گروهی از مؤمنان و کافران به جهان باز می گردند (رجعت می کنند) و این خود قیامت صغری و نشانه ای برای قیامت کبری است .

و جهت سوم اینکه ظهور مهدی موعود (ع) از علائم حتمی قیامت است . او پیش از قیامت می آید و تا حکومت عدل جهانی به دست او برپا نشود، عمر این جهان پایان نمی گیرد و قیامت آغاز نمی شود .

ب) ابعاد عملی انتظار

انتظار مصلح جهانی، چنانکه در احادیث و روایات آمده دارای ابعاد عملی بسیار زیادی است . ما در اینجا فقط به ذکر برخی از مهمترین آنها اکتفا می کنیم:

1 . شناخت

انسان عصر غیبت باید دارای شناخت درست و بصیرتی درخشان باشد تا بتواند اعتقاد به حق را حفظ کند و در برابر هر پیشامدی پایدار باشد . او باید بداند انتظار چیست؟ برای چیست؟ او منتظر کیست؟ و ظهور مقدمه چه اموری است؟

در روزگار متصل به ظهور، حفظ و گسترش اعتقاد دینی و شناخت درست اعتقادی و عملی، که وسیله تشخیص حق از باطل است، مفیدتر و بلکه لازم تر از هر چیز دیگر است . و تنها دارندگان عقیده و عملند که در مسائل و حوادث پیش از ظهور گم نمی شوند، دچار تردید نمی گردند و حق را تشخیص می دهند . آری آنان که «اعتقاد صحیح » و «عمل صالح » داشته باشند، به تصدیق و تایید مهدی (ع) مبادرت می کنند و به سعادت بزرگ می رسند .

2 . دینداری و تقوی

انسان در دوران غیبت باید با مواظبت بیشتری به امر دین خدا بپردازد . باید در حفظ باورهای مقدس و نگهداری و نگهبانی از مرزهای اعتقادی کوتاهی نورزد و از هرگونه سستی و انحراف دوری کند و اگر ابتلایی یافت بزودی باز گردد و در خط صحیح قرار گیرد و به امام توجه و توسل جوید . انسان منتظر حکومت علی وار مهدی موعود، علاوه بر دینداری و تقوی باید پارسا باشد و خود را آنچنان که آن پیشوا دوست دارد، بسازد و به او و یاران او شبیه گردد تا به لطف خدا در شمار آنان به حساب آید . همانطور که امام صادق (ع) می فرمایند:

هرکس خوش دارد در شمار اصحاب قائم باشد باید چشم به راه باشد و پارسایی پیش گیرد ... (2)

3 . تولی و تبری

تولی، متابعت عاشقانه از حق و رهبر حق و تبری، مخالفت خصمانه با ناحق و رهبر ناحق است . این است که پیامبر اکرم (ص) می فرماید: خوشا به حال منتظرانی که به حضور قائم برسند . آنان که پیش از قیام او نیز پیرو اویند . با دوست او عاشقانه دوستند و موافق و با دشمن او خصمانه دشمنند و مخالف (3) .

و امام صادق (ع) فرموده اند:

هرگاه زمان غیبت فرا رسید به دستورات امامان پیشین چنگ زنید تا امام آخرین ظهور کند ... هرگاه روزی رسید که امامی از آل محمد (ص) در میان خود نداشتید، همان امامانی را که دوست می داشتید دوست بدارید و همان کسانی را که دشمن می داشتید دشمن بدارید و همواره در خط رهبری و ولایت حق جای داشته باشید و صبح و شام در حالت انتظار به سر برید تا خداوند ستاره هدایت شما را طالع سازد (4) .

4 . اخلاق اسلامی

بزرگترین وجه تمایز جامعه اسلامی از دیگر جوامع، اخلاق نورانی اسلام است . شیعه منتظر باید با رفتار انسانی و اخلاق محمدی و صفات علوی و فضائل جعفری همواره مایه زینت و افتخار و آبروی ائمه طاهرین ( علیهم السلام) باشد . باید طوری باشد که ائمه بتوانند به شیعیان خود افتخار کنند و این رعایت در دوران غیبت امام، به احترام امام، واجب تر است . چنانکه امام صادق (ع) می فرمایند:

هرکس خوش دارد در شمار اصحاب قائم باشد باید در عصر انتظار مظهر اخلاق نیک اسلامی باشد ... (5)

5 . آمادگی نظامی

امر بسیار مهم و بسیار مورد غفلت، آمادگی نظامی در عصر انتظار است . انسانی که منتظر قیام بزرگ و انقلابی عظیم و جهانی است، چگونه ممکن است که خود هیچ گونه آمادگی برای حضور در این میدان و کمک به این انقلاب نداشته باشد؟ وظیفه همه مسلمانان است که دائما آمادگی نظامی و نیروی سلحشوری داشته باشند تا به هنگام برافراشته شدن پرچم حق به صف پیکارگران رکاب مهدی (ع) بپیوندند و در آن نبرد بزرگ حق و باطل حماسه بیافرینند .

... آری غیبت، جریانی بسیار عمیق و انتظار، جریانی بسیار سازنده است .

دوره غیبت و انتظار از یک جهت مانند مدتی است که معلم از کلاس خارج می شود تا بنگرد که شاگردان در غیاب او چه می کنند و درباره تعالیم و تکالیف خود چگونه رفتار می کنند؟ انسان منتظر که شاگرد مکتب پیامبران و حاضر در کلاس دین حق است باید همواره مراقب خود باشد . در علم و عمل بکوشد و بداند که معلم از کلاس بیرون رفته است و هر لحظه ممکن است برسد و او را در آن حال که هست ببیند . باید همیشه در حالی باشد که رضای کامل معلم را فراهم آورد .

دوران انتظار، روزگار سستی و رهایی و بی تفاوتی و تحمل و ظلم پذیری نیست . دوران حساس تکلیفی بزرگ و مسئولیتی مهم و حساس است، هم در ابعاد تکالیف فردی و هم در ابعاد تکالیف اجتماعی .