تعریف روزه
روزه از جمله اعمال عبادی است که خداوند به آن امر فرموده است که در آن، انسان در طول مدت معین و ساعات خاصی از شبانه روز، از خوردن و آشامیدن و در برخی موارد، حتی صحبت کردن دست می کشد.
روزه در گام اول عبارت است از حفظ شکم و شهوت از خوردن و آشامیدن و بهره گیری از غریزه جنسی و رعایت آداب ظاهری که در توضیح المسائل ها بیان شده است.
در گام بعد حفظ زبان، گوش، چشم، دست و پا و سایر اعضا و جوارح از گناهان را دربر می گیرد که در صورت عدم رعایت آن ها، روزه باطل می گردد. اما همه این ها بهانه ای است تا انسان بیشتر به نفس خود توجه پیدا کند.
هدف نهایی روزه بدن، رسیدن به روزه قلب است که انسان را از هموم دنیوی و افکار پست و آن چه او را از خداوند باز می دارد، دور کند.
علی علیه السلام می فرماید: روزه دل، با ارزش تر از روزه زبان و روزه زبان، باارزش تر از روزه شکم است.
زمان روزه
در اسلام برای روزه وقت معین مشخص شده است. مسلمانان باید از اذان صبح تا اذان مغرب از چیزهایی که روزه را باطل می کند خودداری نماید. در اسلام روزه در ماه مبارک رمضان(ماه نهم قمری) بر مسلمانان واجب شده است.
حکم روزه در آیات ??3 تا ??? سوره بقره آمده است: ای کسانی که ایمان آورده اید، روزه بر شما واجب شده همان طور که بر اقوام قبل از شما واجب شده بود، تا پرهیزکار شوید. چند روز معدودی را (باید روزه بگیرید). و هر کس از شما بیمار یا مسافر باشد تعدادی از روزهای دیگر را (روزه بدارد). و بر کسانی که روزه برای آن ها طاقت فرسا است (هم چون بیماران ، پیرمردان و پیرزنان) لازم است کفاره بدهند: مسکینی را اطعام کنند و کسی که کار خیری انجام دهد برای او بهتر است و روزه داشتن برای شما بهتر است اگر بدانید. (روزه در چند روز معدود) ماه رمضان است، ماهی که قرآن، برای راهنمایی مردم و نشانه های هدایت و فرق میان حق و باطل در آن نازل شده است. پس آن کس از شما که در ماه رمضان در وطن باشد، روزه بدارد و آن کس که بیمار یا در سفر است، روزهای دیگر را به جای آن روزه بگیرد. خداوند راحتی شما را می خواهد، نه زحمت شما را. هدف این است که این روزها را تکمیل کنید و خدا را بر این که شما را هدایت کرده، بزرگ شمرید؛ باشد که شکرگزاری کنید ... . نزدیکی با همسرانتان در شب روزهایی که روزه می گیرید، حلال است ... و بخورید و بیاشامید. تا رشته سپید صبح، از رشته سیاه (شب) برای شما آشکار گردد. سپس روزه را تا شب، تکمیل کنید... .
فایده روزه فایده روزه تقوا است و تقوا خود، سودی است که عاید خود انسان می شود. هر کس بخواهد به عالم طهارت و رفعت متصل شود و به مقام بلند کمال و روحانیت ارتقاء یابد، اولین چیزی که لازم است بدان ملتزم شود این است که از افسار گسیختگی خود جلوگیری کند و سرگرم لذت های جسمی و شهوات بدنی نباشد. چنین شخصی باید خود را بزرگتر از آن بداند که زندگی مادی را هدف بپندارد. باید از هر چیزی که او را از خداوند مشغول می دارد بپرهیزد. این تقوایی که قرآن به آن اشاره می کند تنها از راه روزه و خودداری از شهوات به دست می آید.
خودداری از شهوات عبارت است از: خودداری از شهوت شکم در خوردن و آشامیدن و شهوت جنسی. اگر انسان مدتی از این سه چیز پرهیز کند، به تدریج نیروی خویشتن داری از گناهان در او قوت می یابد و به تدریج بر اراده خود مسلط می شود. آن وقت در برابر هر گناهی عنان اختیار از کف نمی دهد و در تقرب به خداوند متعال دچار سستی نمی گردد.
فواید دیگر روزه و گرسنگی در احادیث مختلف بیان شده است.
در حدیثی از معصوم علیه السلام آمده: با گرسنگی، مجاری شیطان را تنگ نمایید، که او مانند خون در بدن انسان جاری است. در همین راستا، پیامبر صلی الله علیه و آْله و سلم می فرماید: کسی که شکم خود را گرسنه نگه دارد، اندیشه اش تربیت می شود. ایشان هم چنین می فرماید: با تشنگی و گرسنگی با نفس هایتان مبارزه کنید، همانا پاداش این کار همانند پاداش مبارزه در راه خداست و عملی دوست داشتنی تر از گرسنگی و تشنگی نزد خدا نیست. همچنین پیامبر اعظم صلی الله علیه و آْله و سلم فرمود: گرسنگی بکشید و بر بدن هایتان سخت بگیرید، شاید دل هایتان خداوند متعال را ببیند. و نیز فرمود: برترین شما روز قیامت، نزد خدا، کسی است که گرسنگی بیشتری کشیده باشد و در خداوند متعال تفکر بیشتری نموده باشد.
پیامبر اعظم صلی الله علیه و آْله و سلم در یکی از سخنرانی های خود به اهمیت ماه مبارک رمضان پرداخته است. در بخشی از این سخنان چنین آمده است: ... با تشنگی و گرسنگی خود، گرسنگی روز قیامت را به یاد آورید. به فقیران خود صدقه بدهید، بزرگان خود را احترام کنید، کوچکترها را مورد رحمت خود قرار دهید و صله رحم را به جا آورید. زبان های خود را حفظ کرده، دیدگان خود را از آن چه نگاه به آن حلال نیست و گوش های خود را از آن چه گوش دادن به آن حلال نیست، نگه دارید. با یتیمان مردم مهربانی کنید تا با یتیمان شما مهربانی شود. به درگاه خداوند از گناهان خود توبه کنید. هنگام نماز دست هایتان را با دعا به طرف او بلند کنید، زیرا این وقت، بهترین اوقات است و خداوند در آن هنگام با نظر رحمت به بندگانش نگاه کرده و هنگامی که از او بخواهند و با او مناجات نمایند، جواب آنان را می دهد. و اگر او را صدا بزنند، به آنان لبیک می گوید و اگر دعا کنند، دعایشان را مستجاب می کند.
