ترغیب کودکان بیش فعال به درس خواندن

تشویق کردن و تقویت مثبت نقش مهمی در ترغیب کردن کودکان به درس خواندن دارد و این روش را، هم در خانه و هم در کلاس درس می توان به کار برد:

1- تقویت مثبت و تشویق باید به طور مکرر و مداوم برای رفتارهای مناسب انجام گیرد.
2- تشویق باید تا حد ممکن بلافاصله یا با فاصله ی کمی از زمانی که رفتار مثبت انجام گرفته، صورت بگیرد.
3- روش های تنبیهی، مانند محروم سازی موقت، باید در زمان های خاص به کار رود و تکرار آن ها خیلی کمتر از تشویق ها باشد.
4- در طی حل مشکلات شدید، باید برای موفقیت های خیلی کوچک نیز تشویق انجام گیرد.

در مورد مشکلات یادگیری و تحصیلی، باید در نظر داشت که شاید کودکان به کلاس یا معلم خصوصی برای بعضی دروس نیاز داشته باشند. به خصوص اگر اختلال یادگیری همراه با اختلال کمبود توجه - بیش فعالی باشد، به استفاده از روش های آموزشی ویژه نیاز خواهیم داشت.
البته برای آموزش این کودکان مراکز جداگانه و اختصاصی توصیه نمی شود. بلکه باید این کودکان در کنار دیگر دانش آموزان در مدارس معمولی به تحصیل بپردازند. بدیهی است معلمان باید در مورد نحوه ی رفتار و آموزش به این کودکان آگاهی کافی داشته باشند. زیرا آن ها نیاز به توجه و نظارت ویژه در کلاس درس دارند.
در مورد فراگیری دروس و تکالیف درسی، روش های زیر می تواند مؤثر باشد:
کاهش مدت زمان انجام دادن تکالیف، جالب کردن تکالیف به روش های مختلف، فراهم کردن موقعیت هایی برای شرکت فعال خود دانش آموز در انجام دادن تکالیف مانند برنامه ریزی و اجازه دادن برای فعالیت های رایانه ای و خودگردان، به نحوی که کودک در این فعالیت ها نقش فعالی داشته باشد.
نکته ی دیگر آن است که این کودکان نیاز به برنامه ریزی و مدیریت زمان در کارهای خود دارند که معمولاً خودشان قادر نیستند این برنامه ریزی و سازماندهی را انجام دهند و به کمک والدین نیاز دارند. زمان بندی ها باید دقیق و در عین حال انعطاف پذیر باشند. برنامه ی زمان بندی را می توان روی دیوار اتاق کودک، در یخچال و یا هر جای دیگری که جلو دید کودک باشد نصب کرد. زمان بندی مکتوب به معطوف کردن توجه کودک کمک می کند. در طراحی برنامه، باید مسئله ی تکانشی بودن و ناتوانی کودک در سازماندهی کارهای خودش را مورد توجه قرار دهد. برنامه باید به شکلی باشد که کودک خسته نشود و احساس یأس و ناامیدی و شکست نکند. معمولاً برای بازی دوره های طولانی و برای مشق شب و خواندن دروس دوره های کوتاه در نظر گرفته شود. به عنوان مثال:
ساعت 3: رسیدن به خانه از مدرسه، خوردن خوراکیِ مورد علاقه
ساعت 3/15: انجام تکالیف درسی
ساعت 3/30: بازی (توپ بازی، عروسک بازی و ...)
ساعت 4: ادامه ی تکالیف درسی
ساعت 4/15: حفظ کردن شعرها برای فردا
ساعت 4/30: بازی
ساعت 5/30: مطالعه ی دروس
برای کودک مبتلا به اختلال کمبود توجه - بیش فعالی، ارزش انجام دادن تکالیف شب و کسب نمره ی خوب تنها این نیست که آن کار را انجام دهد، بلکه آن است که او می تواند از انجام دادن آن کار کسب رضایت کند. برای کودکی که زندگی اش پر از شکست و ناامیدی است، هر زمان که تجربه ی موفقیت آمیزی پیدا می کند پیشرفت بزرگی در راه حل مشکلات و درمان خود پیدا کرده است.

چگونه می توان به افزایش عملکرد تحصیلی این کودکان کمک کرد؟

معلمانی که پر انرژی هستند، سرکلاس بی تحرک نیستند و راه می روند و کودکان را در فعالیت های کلاس درگیر می کنند، به نظر می رسد که برای کودکان بیش فعال مناسب تر باشند.
روش هایی وجود دارند که در کلاس درس برای افزایش توجه و تمرکز دانش آموزان مؤثر واقع می شوند؛ به تعدادی از آن ها در ذیل اشاره می شود:

1.جلب کردن توجه:

استفاده از علائم هشداردهنده نظیر خاموش و روشن کردن چراغ، زنگ زدن و گفتن کلماتی نظیر «گوش کنید»، «آماده باشید»، «بی حرکت!»
برقرار کردن تماس چشمی هنگام دستوردادن (مطمئن باشید کودک به شما نگاه می کند) و با هیجان درس دادن توجه کودکان را بیشترجلب می کند.
استفاده از شوخی، طنز، نمایش و ... در هنگام تدریس.
استفاده از جعبه ی جادویی هنگام معرفی موضوعی جدید و درگیر کردن دانش آموزان برای حدس زدن اشیای داخل جعبه.

2. متمرکز کردن توجه:

استفاده از روش هایی که حس های مختلف را درگیر کند. مثلاً استفاده از وسایل سمعی- بصری، تصاویر، استفاده از رنگ های مختلف به خصوص برای کلمات کلیدی، استفاده از نشانگر برای کمک به کودک برای توجه به اطلاعات خاص.

3. حفظ کردن توجه:

استفاده کردن از گروه های دو یا چند نفری برای افزایش مشارکت دانش آموزان. سؤال کردن از خود کودکان راجع به موضوع جدید برای این که وادار شوند فکر کنند، توجه کردن به همه ی کودکان و نادیده نگرفتن هیچ یک از آن ها.

4. مهارت های سازماندهی:

استفاده از تقویم و دفترچه یادداشت برای تکالیف خانه، استفاده از فهرست فعالیت هایی که روزانه باید انجام گیرد؛ فراهم کردن زمانی درپایان کلاس برای بازبینی تکالیف خانه.

5. افزایش مهارت های مدیریت زمان:

استفاده از ساعت رومیزی و تنظیم زنگ آن روی هر 10 یا 15 دقیقه و پاداش گرفتن برای تکمیل کردن و درست انجام دادن کارها.

6. افزایش مهارت های خواندن:

یک داستان برای کودک می خوانیم و پس از آن او را تشویق می کنیم تا تصاویر داستان را بکشد، شخصیت های اصلی و وقایع مهم داستان را مشخص کند و خصوصیات هر شخصیت را بنویسد؛ با استفاده از جداول پیش بینی از کودک بخواهیم حدس بزند بعداً چه اتفاقی در داستان خواهد افتاد.
علاوه بر آن ها رعایت نکات زیر نیز می تواند به کودک در کلاس درس کمک کند:

- نشاندن وی نزدیک میز معلم.
- نشاندن کودک در ردیف جلو کلاس.
- نشاندن دانش آموزان خوش رفتار در اطراف او.
- استفاده کردن از آموزش توسط همسالان.
- دورکردن کودک از پنجره، کولر و هر وسیله ای که محرک است.

منبع مقاله :
داوری آشتیانی، رزیتا؛ (1391)، اختلال کمبود توجه - بیش فعالی (مروری بر علائم و درمان های موجود)، تهران: نشر قطره، چاپ سوم