مفهوم استقامت

استقامت در لغت به معنای راست شدن، راست ایستادن، درست شدن، ایستادگی و پافشاری کردن و پایداری کردن است، و در اصطلاح، تحمل و بردباری در مقابل سختی ها و مصایب زندگی است. مشکلاتی که می توانند چشم انسان را از دیدن واقعیت ها باز دارد و در ادامه مسیر زندگی ما را دچار تزلزل کند.
استقامت، در گرو داشتن اراده ای پولادین در انجام کارهای مهم زندگی است؛ اموری که در زندگی روزمره با آن روبرو می شویم و یا اموری که جهت دهنده مسیر زندگی ما هستند. انسانِ با استقامت از هر امتحانی سربلند بیرون می آید. به قول حافظ:
صبر کن حافظ به سختیِ روز و شب
عاقبت روزی بیابی کام را
راغب اصفهانی در معنای صبر می نویسد: (خویشتن داری و حبس نفس بر چیزی که عقل و دین تقاضا می کند و از چیزی که شرع و عقل از آن نهی می کند)1؛ به عبارت دیگر، صبر یعنی وادار کردن خویشتن بر تبعیت از (اوامر و نواهی).
واژه صبر در آیات قرآن با تعبیرهای گوناگون، فراوان به چشم می خورد. اضافه بر آن، روایات بسیاری هم درباره صبر و اهمیت آن وارد شده است. سوره (والعصر) جایگاه صبر را در استحکام ایمان نشان می دهد. علامه طباطبائی در تفسیر این سوره می نویسد: (این سوره، چکیده معارف [است] و اهداف مختلف قرآن را دربردارد. توصیه به حق جزیی از عمل صالح است که به جهت اهمیتش جدا ذکر شده است. توصیه به صبر هم با توجه به این که جزء توصیه به حق است، به علت عنایتش که خدا بر آن دارد، جداگانه ذکر شده است.)2
ریشه فطری استقامت
استقامت از مباحث مهم سیاسی و اجتماعی است. در قرآن کریم از واژه (استقامت) و (صبر) بسیار یاد شده است. صبر و استقامت یکی از ارزش های والای انسانی و اسلامی است و هر مکتب و ایدئولوژی قطع نظر از خاستگاه و هدفش، این ارزش اصیل انسانی را به نحوی ستوده است. این برخورد نشان دهنده این حقیقت است که صبر و استقامت ریشه در فطرت انسان دارد. در طول تاریخ به علت نادانی و ناآگاهی، ارزش های بسیاری هدف تیرهای زهرآگین انتقاد و انتقام قرار گرفته است ولی صبر و استقامت از جمله ارزش هایی است که از تیررس این شبیخون ها در امان مانده و در فرهنگ نامه لغات اصیل انسانی، همواره مکانتی عظیم به خود اختصاص داده است.
پی نوشت:
1 المفردات فی الفاظ القرآن.
2 تفسیر المیزان، ج20، ص355357.