مراتب تقوا

گرچه تقوا رئیس اخلاق شناخته شده است (التُّقی رَئیس الأخلاق)،[1] لیکن همان گونه که غالب فضایل اخلاقی سه درجه دارد: عام و خاص و اخص، تقوا نیز همین سه مرتبه را دارد: 1 تقوای عام: پرهیز از محرّمات؛ 2 تقوای خاص: اجتناب از مشتبهات؛ 3 تقوای اخص: دوری از مباحات، در پرتو اشتغال به واجبات و مستحبات.[2]
علامه مجلسی در ذکر اقسام تقوا، علاوه بر سه مورد فوق، یک قسم دیگر نیز به نام «ورع سالکین» ذکر کرده است و مراد از آن، اعراض از غیر خدا، از ترس ضایع شدن عمر عزیز درکارهای بیهوده می باشد، هر چند منجر به حرام هم نشود.[3]
پس تقوا نیز مانند فضایل اخلاقی دیگر دارای درجاتی است که نازل ترین آن، در آیه 131 سوره آل عمران، بیان شده است: «وَ اتّقوا النّارَ الّتی أُعِدَّت لِلکافرینَ»؛[4] و بپرهیزید از آتش عذابی که برای کیفر کافران افروخته اند.
و درجات آن به حدّی بالا می رود که همه کس تاب تحمل آن را ندارد و جز اولیاء اللّه نمی توانند به آن دست یابند.