هراس اجتماعی در کودکان

بایستی به فرزندان عشق و محبت ورزید بخاطر همان چیزی که هستند و نه آن کسی که می خواهیم بشوند
( عشق و محبت بی قید و شرط )
اگر چه کم رویی، دیر جوش خوردن تو گوشه گیری خصیصه های طبیعی و اضطراب یا هراس اجتماعی یک اختلال روانی به حساب می آیند، اما طبیعی بودن به منزله سالم بودن نیست و همچنانکه بعداً ملاحظه خواهید کرد تمامی حالات فوق با عواقب و اثرات منفی و ناخوشایندی همراه خواهد بود ( از جمله استعداد و حساسیت بیشتر در برابر عفونتها، مشکلات ارتباط اجتماعی حتی در بزرگسالی و... ). قبل از ورود به هر یک از مباحث فوق توجه به تفاوتهای بین کم رویی و اضطراب اجتماعی می تواند کمک خوبی برای درک ماهیت هر یک از آنها باشد. این تفاوتها در دیاگرام زیر نشان داده شده اند.
تفاوت کمرویی با اضطراب اجتماعی

توصیف	کم رویی	اضطراب اجتماعی
می تواند در موقعیت های اجتماعی مستلزم نمایش، اجراء سخنرانی و امثال آن رخ  دهد.	بلی	بلی
فرد متوجه غیر منطقی بودن ترس و نگرانی خود هست.	بلی	بلی
نگرانی یا ترس حتی قبل از قرار گرفتن در موقعیت مورد انتظار وجود دارد.	خیر	بلی
علائم و نشا نه های اضطراب و ترس در موقعیت مسبب وجود دارد.	بلی	بلی
علائم و نشا نه های اضطراب و ترس در موقعیت مسبب به تدریج تخفیف می یابد.	بلی	خیر
تمایل به فرار از موقعیت وجود دارد.	خیر	بلی
امکان بروز حملات هراس(  Panic attack )وجود دارد.	خیر	بلی
ممکن است فقط در یک یا چند موقعیت خاص بروز کند.	بلی	بلی
با قرار گرفتن در آن موقعیت مسبب خاص به دفعات، شدت ناراحتی فرد معمولاً کاهش می یابد.	بلی	خیر

از بعد روانشناختی، در کمرویی فرد خود را زیر ذره بین قرار داده و نگران اشتباه و خرابکاری خود و انتقاد دیگران است ولی در اضطراب اجتماعی فرد نه تنها خود بلکه دیگران رانیز زیر سوال میبرد و نگران آن است که اشتباه و نقص او علیه خودش بکار برده شود. به زبانی دیگر، در کمرویی و خجالت فرد به خود اعتماد و اطمینان ندارد و در اضطراب و یا هراس اجتماعی این است که فرد در اکثر موارد ( حتی زمانیکه بطور مستقیم با دیگران تعاملی ندارد ) در یک حالت گوش به زنگ بودن و توجه به خود قرار دارد و دائماً مواظب و در فکر رفتار، گفتار، ظاهر، پوشش و یا حرکات خود است.

توجه:

با وجود تفاوت در ماهیت میان کمرویی و اضطراب اجتماعی، تنها یافته عینی افتراق دهنده آن دو، وجود اشکال و اختلال در زندگی اجتماعی و شخصی در اضطراب اجتماعی و شخصی در اضطراب اجتماعی است و نیز چون موارد شدید کمرویی می تواند به اضطراب اجتماعی بیانجامد، در اکثر موارد اضطراب یا هراس اجتماعی نوع شدید کمرویی تلقی می شود و تفاوت چندانی در درمان آنها نیز وجود ندارد.
بدلیل اهمیت موضوع اجازه دهید قبل از هر چیز، پاره ای از باورهای غلط در این زمینه را با هم مرور کنیم.

باورهای غلط

* کم رویی و خجالتی بودن کودک نه تنها بد نیست بلکه نشانه ادب ومتانت است
خیر!برخی از جوامع ( خصوصاً شرقی ) مظلوم بودن، بندگی، بردگی، دون و پست بودن را به اشتباه معادل شرم، حیا، متانت و احترام تلقی می کنند ( دست به سینه نشستن؛ چشم در چشم نگاه نکردن در زمان صحبت کردن با بزرگتر؛ سلام دادن کوچکتر به بزرگتر؛ جواب بزرگتر را ندادن و... ) و چنین مسئله ای را خصوصاً برای دخترها یک مزیت و فضیلت در نظر می گیرند. در حالی که مفهوم شرم و حیا حفظ حرمت، عزت نفس و حریم خصوصی خود است و مفهوم احترام و حرمت، عدم تجاوز به حق و حقوق و حریم خصوصی دیگری و ارج نهادن به شان و منزلت
انسانی است ( برای مثال، اگر فردی مرتکب جرمی شد ما حق نداریم به او ناسزا بگوییم، حتی اگر محکوم به اعدام شده باشد ). این گونه افکار و باورها ریشه در دوران بردگی، سلطانی و پدر سالاری برای کنترل و حکومت بر زیر دستان دارد ( رسالت تمام انبیا رهانیدن انسان از بندگی و بردگی به هر شکل و رنگی، حتی در برابر خدا بوده است و خدا این وظیفه را برگردن فرشتگان خود گذاشت و آن را از گردن انسان ساقط کرد! )
- کم رویی و خجالتی بودن کودکان با گذشت زمان خود بخود کم رنگ و در نهایت از بین می رود. خیر. بر حسب شرایط و موقعیت اگر چه ممکن است چنین مسئله ای رخ دهد ولی در بسیاری از موارد ( خصوصاً در موارد شدید ) اغلب با مسائل زیر همراه خواهد بود:
ـ تشدید آن در سنین دبستانی و نوجوانی و تداوم آن در بزرگسالی
ـ اختلال در تکامل اجتماعی و خصوصاً کسب مهارتهای بین فردی
ـ تاخیرعقب افتادن از زمان ( دیرتر ازدواج کردن، دیرتر به پایان رساندن تحصیلات، دیرتر بچه دار شدن و... )
ـ کاهش حرمت نفس
ـ افزایش احتمال بروز اضطراب یا هراس اجتماعی در مراحل بعدی زندگی
ـ کاهش تمایل کمک به دیگران در مواقع لزوم ( کاهش حس همدردی و بی تفاوتی ).
ـ بروز مشکلات تحصیلی
ـ افزایش احتمال ابتلا به اضطراب
ـ افزایش خطر مورد اذیت و آزا رقرار گرفتن توسط کودکان زورگو
ـ افزایش سطح برانگیختگی سیستم عصبی خودکار ( سمپاتیک ) و سیستم مقابله با استرس ( ازجمله متابولیسم کورتیزول ) و درنهایت افزایش استعداد ابتلا به بیماریهای مزمن و عفونی در طولانی مدت
* کمرویی یک خصیصه شخصیتی ارثی بوده و کاری برای آن نمی توان کرد. خیر. اگر چه کمرویی در راس خصیصه های شخصیتی فطری ( ژنتیکی ) است ولی
تقریباً تمامی ابعاد شخصیتی تحت تاثیر و تعامل ارث و محیط بوده و خوشبختانه تقریباً تمامی آنها را می توان تا حدود زیادی اصلاح و یا درمان نمود ( به مطالب بعدی مراجعه کنید ) و ثانیاً بسیاری از موارد کمرویی ثانویه و اکتسابی اهستند ( از جمله تجربیات بسیار بد و... )
منبع مقاله :
سادتیان، سید اصغر؛ (1389)، کمرویی، خجالت، ترسویی، اضطراب، و ترس از مدرسه، جسارت، ابراز وجود، ترس از سخنرانی، اضطراب اجتماعی، مهارتهای اجتماعی در کودکان نوجوانان و بالغین، نشر انتشارات ما و شما، چاپ دوم