ماهیت حوزه
حوزه به مثابه ی یک کل که یک موجود زنده است. یعنی رشد دارد، نُکس دارد، تحرک و نشاط دارد، جمود و رکود دارد، حیات دارد، ممات دارد؛ یک موجود زنده است. دلیلش هم تاریخ حوزه های علمیه است. یک حوزه ی علمیه ای - مثلاً فرض کنید - مثل حوزه ی علمیه ی حلّه در قرن هفتم - حالا هفتم، اواخر ششم تا هفتم، تا اوائل هشتم هجری - یک حوزه ی پررونقی است. وقتی خواجه نصیر طوسی رفت حلّه، در آن جمعی از بزرگانِ علما که مجتمع بودند - آنطوری که من در ذهنم هست - ظاهراً حدود بیست نفر، بیست و پنج نفر عالم بزرگ بودند که یکی از آنها محقق حلّی بود، یکی پدر علامه بود، یکی ابن سعیدِ صاحب جامع الشرایع بود - یحیی ابن سعید حلّی - و از این قبیل. این حوزه ی حلّه است. حوزه ی حلّه امروز وجود ندارد. حوزه ی نجف یک روزی بود که بعد از آن رونق اولیه، رکود پیدا کرد. آدم معروفی، شخص برجسته ای در حوزه ی نجف نبود؛ بعد شاگردان وحید بهبهانی مثل بحرالعلوم و کاشف الغطاء و امثال اینها آمدند آن حوزه را آنچنان به رونق آوردند که به نظر من دویست سال است که ضرب دست آنها دارد حوزه ی نجف را پیش می برد. هنر فقهی و عمق کار آنها، حوزه را با نشاط کرد و زنده کرد و همینطور زنده ماند بحمداللَّه تا دوران اخیر.
بیانات در اجتماع طلاب و فضلای حوزه ی علمیه ی قم 01/ 12/ 1370
حوزه های علمیه منشأ پیدایش نظام اسلامی
یک مادر چگونه می تواند از زادۀ خود، از فرزند خود غافل بماند، نسبت به او بی تفاوت باشد، در هنگام لازم از او دفاع نکند؟ ممکن نیست. بنابراین نسبت بین حوزه های علمیه و نظام جمهوری اسلامی، نسبت حمایت متقابل است. نظام از حوزه ها حمایت می کند، حوزه ها از نظام حمایت می کنند؛ همکاری می کنند، به یکدیگر کمک می کنند.
بیانات در دیدار طلاب، فضلا و اساتید حوزه علمیه قم 29/ 07/ 1389
پیامد حاشیه نشینی حوزه های علمیه
اولاً حاشیه نشین شدن حوزۀ علمیۀ قم و هر حوزۀ علمیۀ دیگری به حذف شدن می انجامد. وارد جریانات اجتماع و سیاست و مسائل چالشی نبودن، به تدریج به حاشیه رفتن و فراموش شدن و منزوی شدن می انجامد؛ لذا روحانیت شیعه با کلیت خود، با قطع نظر از استثناهای فردی و مقطعی، همیشه در متن حوادث حضور داشته است. برای همین است که روحانیت شیعه از یک نفوذ و عمقی در جامعه برخوردار است که هیچ مجموعۀ روحانی دیگری در عالم - چه اسلامی و چه غیر اسلامی - از این عمق و از این نفوذ برخوردار نیست.
بیانات در دیدار طلاب، فضلا و اساتید حوزه علمیه قم 29/ 07/ 1389
جمهوری اسلامی، حکومت ارزشها نه افراد
حکومت آخوندی و نسبت دادن جمهوری اسلامی به این مفهوم، حرف دروغی است. جمهوری اسلامی حکومت ارزشهاست، حکومت اسلام است، حکومت شرع است، حکومت فقه است، نه حکومت افراد روحانی. روحانی بودن کافی نیست برای اینکه کسی سلطۀ حکومتی پیدا کند. جمهوری اسلامی با حکومت های روحانی ای که در دنیا میشناسیم، در گذشته هم بوده است، امروز هم در نقطه هایی از دنیا هست، ماهیتاً متفاوت است. حکومت جمهوری اسلامی، حکومت ارزشهای دینی است. ممکن است یک روحانی ارزشهایی را حائز باشد که از بسیاری از روحانی ها برتر باشد؛ او مقدم است؛ اما روحانی بودن هم موجب نمیشود که از کسی سلب صلاحیت شود. نه به تنهائی روحانی بودن صلاحیت آور است، نه روحانی بودن موجب سلب صلاحیت است. حکومت دین است، نه حکومت یک صنف خاص و یک مجموعۀ خاص.
بیانات در دیدار طلاب، فضلا و اساتید حوزه علمیه قم 29/ 07/ 1389
سرنوشت اسلام و روحانیت در گرو سرنوشت نظام
حقیقت این است که این دو جریان عظیم - یعنی جریان نظام اسلامی و در دل آن، جریان حوزه های علمیه - دو جریانی هستند که به هم مرتبطند، به هم متصلند، سرنوشت آنها یکی است؛ این را همه بدانند. امروز سرنوشت روحانیت و سرنوشت اسلام در این سرزمین، وابسته و گره خوردۀ به سرنوشت نظام اسلامی است. نظام اسلامی اندک لطمه ای ببیند، یقیناً خسارت آن برای روحانیت و اهل دین و علمای دین از همۀ آحاد مردم بیشتر خواهد بود. البته نظام زنده است، نظام سرپاست، نظام قوی است و با اطمینان کامل عرض می کنم نظام بر همۀ چالش هایی که در مقابلش قرار دارد، فائق و پیروز خواهد شد.
بیانات در دیدار طلاب، فضلا و اساتید حوزه علمیه قم 29/ 07/ 1389
شرایط انقلابی بودن
از افراط و تفریط بایستی پرهیز کرد. جوان های انقلابی بدانند؛ همان طور که کناره گیری و سکوت و بی تفاوتی ضربه می زند، زیاده روی هم ضربه می زند؛ مراقب باشید زیاده روی نشود. اگر آن چیزی که گزارش شده است که به بعضی از مقدسات حوزه، به بعضی از بزرگان حوزه، به بعضی از مراجع یک وقتی مثلاً اهانتی شده باشد، درست باشد، بدانید این قطعاً انحراف است، این خطاست. اقتضای انقلابی گری، اینها نیست. انقلابی باید بصیر باشد، باید بینا باشد، باید پیچیدگی های شرائط زمانه را درک کند. مسئله این جور ساده نیست که یکی را رد کنیم، یکی را اثبات کنیم، یکی را قبول کنیم؛ این جوری نمی شود. باید دقیق باشید.
بیانات در دیدار طلاب، فضلا و اساتید حوزه علمیه قم 29/ 07/ 1389
نظام اسلامی زاییده حوزه علمیه
امروز این حکومتی که وجود دارد، در مبنا و اصل، زاییده خودِ حوزه علمیّه است. چطور ممکن است که حوزه با آن مخالفت کند؟! البته من حوزه را عرض می کنم. آدمهای مریض و خبیث بالذّات یا بالعَرَض را کار ندارم. آدم های مریض و ناراحت، با هر دستگاه سیاسی ای مخالف نیستند. با حکومتی که مدبّرش ساواک بود، روابط بسیار خوبی هم داشتند. امروز هم که با دستگاه روحانیت مخالفند، از سرِ مبارزه جویی نیست و شجاعت مبارزه را هم ندارند. اگر تشری به آنها زده شود، از آنچه که کرده اند، هفت بار استغفار خواهند کرد! دشمنی آنان از سر دنائت و خباثت است. چون می بینند که حکومت اسلامی نجیبانه برخورد می کند، نانجیبانه در مقابلش می ایستند.
بیانات در دیدار روحانیون و طلّاب ایرانی و خارجی در مدرسه فیضیه قم 16/ 09/ 1374
حوزه و نظام جمهوری اسلامی
این نظام، در رأس خود کسی را می خواهد که پرورده این حوزه ها باشد. این همکاری و همگامی، باید به شکل صحیحِ آن باشد. بعضی، امروز تا یک پیشنهاد اصلاحی از طرف کسی برای حوزه ها ارائه می شود، می گویند: «این ها می خواهند حوزه را به دولت وابسته کنند» این، غفلت بزرگی است. ممکن است این حرف از زبان کسانی صادر شود که سوءنیّتی نداشته باشند. اما شما فضلا و طلّاب عزیز جوان بدانید که این سخن از طرف کسانی است که نه به حوزه عقیده دارند و نه به دولت. نه دولت اسلامی را دوست دارند و نه حوزه علوم اسلامی را. نمی خواهند هیچ کدام وجود داشته باشد. حوزه همیشه به نحو صحیح و قوی آماده است تا به این حکومت اسلامی که امروز بحمداللَّه در دنیا به یک قدرت عزیز، منیع و آبرومند تبدیل شده است، کمک کند.
بیانات در دیدار روحانیون و طلّاب ایرانی و خارجی در مدرسه فیضیه قم 16/ 09/ 1374
خطر بی اعتنایی به نظام اسلامی
امروز اگر روحانیت در قبال حکومت، بی اعتنا و بی مبالات باشد، هم خودش ضایع خواهد شد و هم حکومت اسلامی تضعیف می شود. حکومت اسلامی، حکومت قرآن و حکومت فقه و فقیه و حکومت علم و عدل است. حکومت برای گسترش آرمانهای اسلامی است. تشکیل حکومت اسلامی، آرزوی همه اولیاءاللَّه در طول تاریخ بوده است. هر فرد مؤمنی وظیفه دارد از آن دستگاه سیاسی که اسلام را ترویج و احکام آن را پیاده می کند، حمایت کند. مگر عالِم دین می تواند نسبت به حکومت اسلامی بی اعتنا بماند؟! افراد کافر به اسلام، در مقابل حکومت طاغوتی بی اعتنا می مانند. «طاغوت» یعنی کسی که در مقابل خدا، دستگاهی برپا می کند: انداداللَّه، شرکاءاللَّه. کسانی که خود را بنده مطیع خدا می دانند، برای تحقّق اهداف خدایی تلاش می کنند و صبح و شام در مقابل پروردگار پیشانی خضوع به خاک می سایند که به آنها توفیق دهد خدمتگزار دین او باشند. اگر اینها در کشور، زمام قدرت را به دست گیرند، همه وظیفه دارند که مانند یک عبادت، از آنان حمایت کنند.
بیانات در دیدار روحانیون و طلّاب ایرانی و خارجی در مدرسه فیضیه قم 16/ 09/ 1374
رابطه حوزه و نظام اسلامی
حوزه علمیّه مستقلِ از حکومت که همکار حکومت است. کار خود را در مجموعه عظیمی که امروز بر دوش همه است، انجام می دهد. وابسته به دولت نیست؛ اما به دولتْ کمک و از آن پشتیبانی می کند. به آن خدمت می دهد، آن را نصیحت و راهنمایی می کند و مقرّرات اسلامی را به آن می شناساند. امروز دستگاه قضایی در زمینه فقهی، نیازمند حوزه های علمیّه است و دستگاههای اجرایی و قانونگذاری، بیشتر احتیاج دارند. دانشگاه ها، نیروی نظامی، کارخانه ها و تمام اقشار ملت، نیازمند حوزه های علمیّه اند.
بیانات در دیدار روحانیون و طلّاب ایرانی و خارجی در مدرسه فیضیه قم16/ 09/ 1374
بی تفاوتی به نظام اسلامی
هیچ روحانی ای، هیچ عالم دینی، هیچ خادم اسلامی نمی تواند نسبت به نظامی که بر اساس اسلام پدید آمده است، با انگیزه اسلام حرکت کرده است و کار می کند، بی تفاوت باشد.
بیانات در دیدار طلاب، فضلا و اساتید حوزه علمیه قم 29/ 07/ 1389
نیاز نظام اسلامی به حوزه های علمیه
حوزه های علمیه و علمای دین پشتوانه هایی هستند که موظفند نظریات اسلامی را در این زمینه از متون الهی بیرون بکشند، مشخص کنند، آنها را در اختیار بگذارند، برای برنامه ریزی، برای زمینه سازی های گوناگون. پس نظام اسلامی پشتوانه اش علمای دین و علمای صاحب نظر و نظریات اسلامی است؛ لذا نظام موظف به حمایت از حوزه های علمیه است، چون تکیه گاه اوست.
علاوۀ بر اینها که نظام اسلامی برای ادارۀ ملت و کشور نیازمند به حوزه هاست، یک نکتۀ دیگر هم وجود دارد و آن این است که امروز شبهه هائی مطرح می شود که آماج آن شبهه ها نظام است. شبهات دینی، شبهات سیاسی، شبهات اعتقادی و معرفتی در متن جامعه تزریق میشود – به خصوص در میان جوانان - هدفش فقط این است که یکی را از یک فکری منتقل کند به یک فکر دیگری؛ هدفش این است که پشتوانه های انسانی نظام را از بین ببرد؛ مبانی اصلی نظام را در ذهن ها مخدوش کند؛ دشمنی با نظام است؛ لذا برطرف کردن این شبهه ها، مواجهۀ با این شبهه ها، پاک کردن این غبارها از ذهنیت جامعه - که به وسیلۀ علمای دین انجام می گیرد - این هم یک پشتیبانی دیگر، یک پشتوانۀ دیگر برای نظام اسلامی است. پس نظام اسلامی از جهات مختلف متکی به علمای دین و نظریه پردازان و محققان و دانشمندان حوزه های علمیه است.
بیانات در دیدار طلاب، فضلا و اساتید حوزه علمیه قم 29/ 07/ 1389
حکومت اسلامی حکومت قرآن است
امروز اگر روحانیت در قبال حکومت، بی اعتنا و بی مبالات باشد، هم خودش ضایع خواهد شد و هم حکومت اسلامی تضعیف می شود. حکومت اسلامی، حکومت قرآن و حکومت فقه و فقیه و حکومت علم و عدل است. حکومت برای گسترش آرمانهای اسلامی است.
بیانات در دیدار روحانیون و طلّاب ایرانی و خارجی در مدرسه فیضیه قم 16/ 09/ 1374
تشکیل حکومت اسلامی، آرزوی همه اولیاءالله
تشکیل حکومت اسلامی، آرزوی همه اولیاءاللَّه در طول تاریخ بوده است. هر فرد مؤمنی وظیفه دارد از آن دستگاه سیاسی که اسلام را ترویج و احکام آن را پیاده می کند، حمایت کند. مگر عالِم دین می تواند نسبت به حکومت اسلامی بی اعتنا بماند؟! افراد کافر به اسلام، در مقابل حکومت طاغوتی بی اعتنا می مانند. «طاغوت» یعنی کسی که در مقابل خدا، دستگاهی برپا می کند: انداداللَّه، شرکاءاللَّه. کسانی که خود را بنده مطیع خدا می دانند، برای تحقّق اهداف خدایی تلاش می کنند و صبح و شام در مقابل پروردگار پیشانی خضوع به خاک می سایند که به آنها توفیق دهد خدمتگزار دین او باشند. اگر اینها در کشور، زمام قدرت را به دست گیرند، همه وظیفه دارند که مانند یک عبادت، از آنان حمایت کنند.
بیانات در دیدار روحانیون و طلّاب ایرانی و خارجی در مدرسه ی فیضیه قم 16/ 09/ 1374
نیاز نظام به حوزه علمیه
حوزه علمیّه مستقلِ از حکومت که همکار حکومت است. کار خود را در مجموعه عظیمی که امروز بر دوش همه است، انجام می دهد. وابسته به دولت نیست؛ اما به دولت کمک و از آن پشتیبانی می کند. به آن خدمت می دهد، آن را نصیحت و راهنمایی می کند و مقرّرات اسلامی را به آن می شناساند. امروز دستگاه قضایی در زمینه فقهی، نیازمند حوزه های علمیّه است و دستگاههای اجرایی و قانونگذاری، بیشتر احتیاج دارند. دانشگاهها، نیروی نظامی، کارخانه ها و تمام اقشار ملت، نیازمند حوزه های علمیّه اند. همچنین، این نظام، در رأس خود کسی را می خواهد که پرورده این حوزه ها باشد. این همکاری و همگامی، باید به شکل صحیحِ آن باشد.
بیانات در دیدار روحانیون و طلّاب ایرانی و خارجی در مدرسه ی فیضیه قم 16/ 09/ 1374
همکاری با نظام اسلامی
همکاری با این نظامْ در راه عزّت اسلام، برای هر کس مایه افتخار است. هر قدمی که موجب عزّت نظام جمهوری اسلامی شود، در راه تعزیز اسلام و برای اسلام است. کسانی که در راه عزّت این نظام و مسؤولان آن قدم بر می دارند، باید بدانند که حسنه و کار برای خدا انجام می دهند و این، عبادت است. بعضی خیال نکنند که اگر از عزّت مسؤولان جمهوری اسلامی، دلشان خون می شود، این ناراحتی نزد خدای متعال اجر دارد؛ نه! اینها خسرالدّنیا و الآخره اند. دنیایشان در غم ناشی از بد صفتی یا حسد ضایع می شود و آخرتشان هم آخرت خوبی نیست. امروز به خاطر عزّت اسلام، باید به این مسؤولان کمک کرد.
بیانات در دیدار روحانیون و طلّاب ایرانی و خارجی در مدرسه فیضیه قم 16/ 09/ 1374
تبیین صحیح از حکومت اسلامی
این شک خواص، پایه ی حرکت صحیح جامعه ی اسلامی را مثل موریانه می جود. اینی که خواص در حقایق روشن تردید پیدا کنند و شک پیدا کنند، اساس کارها را مشکل میکند. مشکل کار امیرالمؤمنین، این است. امروز هم همین است. امروز در سطح دنیا که نگاه کنید، همین جور است؛ در سطح داخل جامعه ی خودمان که نگاه کنید، همین جور است. تبیین لازم است.
بیانات در دیدار با جمعی از طلاب و روحانیون 22/ 09/ 1388
مسؤولیت علمای دین در نظریه پردازی برای اداره نظام
آن حقیقت اول که گفتیم نظام مستظهر به حوزه های علمیه است، به خاطر این است که نظریه پردازی سیاسی و نظریه پردازی در همۀ جریانهای ادارۀ یک ملت و یک کشور در نظام اسلامی به عهدۀ علمای دین است. آن کسانی میتوانند در باب نظام اقتصادی، در باب مدیریت، در باب مسائل جنگ و صلح، در باب مسائل تربیتی و مسائل فراوان دیگر نظر اسلام را ارائه بدهند که متخصص دینی باشند و دین را بشناسند. اگر جای این نظریه پردازی پر نشد، اگر علمای دین این کار را نکردند، نظریه های غربی، نظریه های غیردینی، نظریه های مادی جای آنها را پر خواهد کرد. هیچ نظامی، هیچ مجموعه ای در خلأ نمیتواند مدیریت کند؛ یک نظام مدیریتی دیگری، یک نظام اقتصادی دیگری، یک نظام سیاسی دیگری که ساخته و پرداختۀ اذهان مادی است، می آید جایگزین میشود؛ همچنان که در آن مواردی که این خلأها محسوس شد و وجود داشت، این اتفاق افتاد.
بیانات در دیدار طلاب، فضلا و اساتید حوزه علمیه قم 29/7/1389
