گفتگو با د کتر محمدمهدی قاسمی درباره پارانویا
اختلال شخصیت پارانویید یکی از رایج‌ترین اختلالات شخصیتی است . درباره اختلال شخصیت بدبین با دکتر محمدمهدی قاسمی، روان‌پزشک گفتگویی انجام داده ایم تا با این اختلال بیشتر آشنا شویم.
تصور افراد مبتلا به شخصیت بدبین از دیگران چگونه است؟
مهم‌ترین خصیصه اختلال شخصیت بدبین یا «پارانوئید»، سوءظن و بی‌اعتمادی به دیگران است. مبتلایان به این اختلال شخصیت تصور می‌کنند که دیگران آنان را مورد آزار، بهره‌کشی یا فریب قرار می‌دهند، در صورتی که واقعیت چنین نیست. این افراد بدون هیچ دلیلی، شک دارند که دیگران بر ضد آنان توطئه می‌کنند.
آیا این تصورات نادرست درباره بستگان و اعضای خانواده نیز روی می‌دهد؟
این افراد درباره وفاداری همسر، بستگان و دوستان خود تردیدهای زیادی دارند و اعمال آنان را به دقت زیر ذره‌بین می‌گذارند تا شواهدی حاکی از نیات خصمانه آنان پیدا کنند و به همین دلیل هنگامی که از دوست یا خویشاوندی محبت و وفاداری ببینند، چنان شگفت‌زده می‌شوند که نمی‌توانند این محبت‌ها را باور کنند زیرا فکر می‌کنند دوستان و خویشاوندان‌شان فقط تمایل دارند به آنها آسیب برسانند.
بنابراین این افراد در اعتماد به دیگران ناتوان هستند؟
مبتلایان به اختلال شخصیت بدبین از اعتماد کردن و دوست شدن با دیگران می‌هراسند زیرا تصور می‌کنند اگر چیزی از خود به دیگران بگویید، آن حرف‌ها به ضررشان تمام شود و بعدها آن حرف‌ها علیه خودشان به کار گرفته شود. این افراد در زندگی روزمره و عادی، معانی پنهانی تحقیرکننده و تهدیدکننده را درک می‌کنند. به طور مثال، ممکن است بی‌توجهی غیرعمدی را از طرف همکار خود، اقدام برنامه‌ریزی شده‌ای برای توهین به شخصیت خود تصور کنند.
توجه زیاد یا تشویق درباره این افراد چگونه تعبیر می‌شود؟
اغلب افراد مبتلا به شخصیت بدبین حتی اگر مورد توجه زیاد یا تشویق قرار گیرند نیز ممکن است از آن تعبیرهای بدی به ذهن‌شان خطور کند. به طور مثال، اگر به این افراد از روی خیرخواهی پیشنهاد کمک بدهید، آنها با خود می‌پندارند که فرد پیشنهادکننده احتمالا آنها را فرد ضعیفی پنداشته و به همین دلیل تمایل دارد به آنها کمک کند.
بنابراین این افراد فکر می‌کنند دشمنان زیادی دارند و تصمیم می‌گیرند آنها را از سر راه بردارند؟
افرادی که به اختلال شخصیت بدبینی دچار هستند همیشه در کینه‌توزی و سماجت به سر می‌برند و تمایلی به گذشت کردن از توهین‌ها و تحقیرهای فرضی ندارند، به طوری که هر بی‌توجهی جزیی سبب برانگیختن دشمنی از طرف آنان می‌شود و این احساس برای مدت زیادی باقی می‌ماند. این افراد همیشه مترصدند که افکار بدخواهانه دیگران را کشف کنند و اغلب احساس می‌کنند که اعتبارشان کاهش پیدا کرده است و بنابراین یکی از ساز و کارهایی که برای آنها راه‌گشا خواهد بود، استفاده از خشم است.
این‌طوری که اشاره کردید، هم‌زیستی با این افراد نیز بسیار سخت و دشوار است؟
هم‌زیستی با مبتلایان به اختلال شخصیت بدبین بسیار دشوار است و اغلب از نظر روابط خانوادگی نیز دچار مشکل هستند زیرا بدبینی آنان ممکن است سبب دور شدن افراد از آنان شود.
برای واکاوی ذهنی بیشتر این افراد به دوران کودکی آنها بازمی‌گردیم. به نظر شما دوران کودکی این افراد چگونه گذشته است؟
در دوران کودکی اغلب مبتلایان به اختلال شخصیت بدبین نشانه‌هایی چون انزوا، رابطه ضعیف با هم‌سالان، احساس اضطراب در جمع، مشکلات تحصیلی و حساسیت بیش از حد مشاهده می‌شود.
شیوع این اختلالات در جامعه چقدر است؟
در آمارهای متعدد از نیم درصد تا 5/2 درصد گزارش شده است.
علل بروز چنین مشکلاتی چیست؟
نقش عوامل ارثی در بروز این اختلال مهم است اما همان طور که اشاره شد، نقش محیط اولیه پرورشی کودک نیز بسیار مهم است. محیط خانوادگی سرد، انزوا، جو بی‌اعتمادی و سوءظن، بدرفتاری از طرف والدین و رفتار و گفتار کنایه‌آمیز و دارای معانی دوگانه آنان در ایجاد شخصیت بدبین نقش دارد.
آیا افراد بدبین مادام‌العمر این مشکل را دارند؟
در برخی از افراد اختلال شخصیت بدبین گرفتاری مادام‌العمری است و در برخی افراد مقدمه‌ای بر بیماری‌های دیگر است و در برخی افراد نیز با کاهش استرس‌ها از میزان بدبینی کاسته می‌شود. اما در کل، در مبتلایان به شخصیت بدبین مشکلات دایمی از نظر کار و زندگی با دیگران همیشه وجود دارد.
این مشکلات چطور درمان می‌شود؟
اختلال شخصیت بدبین با استفاده از روان‌درمانی قابل اصلاح است اما ویژگی‌های شخصیتی این بیماران مانع عمده‌ای در ایجاد رابطه درمانی مناسب است.
استفاده از دارو چقدر می‌تواند کمک‌کننده باشد؟
درمان دارویی برای مقابله با اضطراب و پریشانی بیمار و یا دوره‌های آشفتگی شدید و تفکرات هذیانی این افراد مفید است.
عوامل دیگری که در بروز این اختلال نقش دارند، چیست؟
گاهی یک بیماری مغزی یا اعتیاد به مواد مخدر نیز می‌تواند سبب دگرگونی‌های شخصیتی مشابه شود و در نهایت، گاهی صفات بداندیشی، ناشی از معلولیت‌های جسمی است. به طور مثال، افراد ناشنوا یا نابینا ممکن است فکر کنند دیگران قصد توطئه بر علیه آنان را دارند. البته این موارد هر چند ممکن است شباهت‌هایی با اختلال شخصیت بدبین داشته باشد اما از آن متمایز است.
منبع:www.salamat.com
/ع
