می‌گویند در شهر تهران، پیش از دهه 20 که آب لوله کشی به وجود بیاید، مردم اغلب روی صورت‌شان جای زخم بود. البته این موضوع مخصوص تهران نیست. اهالی اصفهان نیز با سالک آشنا هستند. چون در آنجا هم این بیماری پوستی شایع است.
می‌دانید سالک یعنی چه؟ در گذشته بهبود بیمار از بیماری سالک کمتر از یک سال طول می‌کشید. به همین علت به آن سالک یا سال کوچک یا کمتر از یک سال می‌گویند. البته برخی انواع این بیماری سال‌ها طول می‌کشد و در بعضی موارد، مصونیت دایمی ایجاد نمی‌شود و دوباره دچار ضایعه پوستی می‌شود.
آنچه باید بدانید
بیماری سالک در مناطق گرم و مرطوب بیشتر وجود دارد. در قاره آسیا، چین، پاکستان، هند و خاورمیانه و کشورهای مجاور دریای مدیترانه، از مناطق شایع این بیماری‌اند. پیش از این تصور می‌شود اگر به طور مصنوعی در قسمت‌های پوشیده بدن سالک را ایجاد کنند، می‌توان از پیدایش آن در روی چهره جلوگیری کرد تا زیبایی فرد حفظ شود.
چرا و به چه علت
در مناطقی که پشه خاکی زیاد است، این حشره که حاوی انگل لیشمانیا یا سالک است، مناطق باز و بدون پوشش لباس فرد را نیش می‌زند و انگل را وارد بدن می‌کند.
در 70 درصد موارد در صورت و حدود 20 درصد موارد، پشت دست و ساعد زخم به وجود می‌آید. مشخصات زخم به این صورت است که کبره زرد رنگی به همراه ترشحات وجود دارد. البته برخی افراد هم مانند باد سرخ، هر دو طرف صورت‌شان قرمز و متورم می‌شود.
شهر و روستا
سالک جزو معدود بیماری‌هایی است که تقسیم‌بندی شهری و روستایی دارد یعنی زخم‌ها به دو شکل خشک (شهری) و مرطوب (روستایی) مشاهده می‌شوند. زخم سالک نوع خشک یا شهری دوره بهبود طولانی‌تری در مقایسه با نوع مرطوب دارد.
سرانجام کار
وقتی زخم ناشی از سالک به وجود آمد، همان‌طور که گفته شد، کبره یا دلمه زرد یا قهوه‌ای رنگی به وجود می‌آید و همراه با ترشحات غلیظ فراوان (در نوع روستایی) یا کم (شهری) است. گاهی اوقات بیماران زخم‌هایی را در محلی غیر از منطقه گزیده شده مشاهده می‌کنند. علت این موضوع این است که انگل عامل بیماری سالک از راه مجاری لنفاوی، به طور مثال از انگشتان به قسمت بازوها انتقال پیدا می‌کند.
پس از اینکه زخم‌ها دوره 6 تا 10 ماهه‌ای را طی کردند، شروع به خشک شدن می‌کنند و جای زخمی از خود برجای می‌گذارند. بیشترین مشکل بیماران مبتلا به سالک علاوه بر نگرانی درباره مسری بودن بیماری و بی‌حالی و ضعف عمومی، زیبا نبودن ضایعه و باقی ماندن جای زخم است.
مسیری برای تشخیص
درباره غدد لنفاوی نوشتیم و مشخص شد که ممکن است این غدد در نزدیکی ناحیه‌ای که زخم ایجاد شده است، بزرگ شوند اما ممکن است بزرگی غدد لنفاوی با بیماری‌هایی مانند هوجکین که نوعی بدخیمی دستگاه ایمنی است، اشتباه شود. پس همیشه پزشکان به محل زندگی بیمار نیز توجه می‌کنند. به طور مثال اگر از نواحی که این بیماری شایع است مانند اصفهان و اطراف آن، بیماری دچار بزرگی غدد لنفاوی شود یا استان فارس، سیستان و بلوچستان و یزد، بیشتر باید به فکر سالک باشیم تا مشکل خود غدد لنفاوی. پزشکان به طور معمول از ترشحات و خود زخم نمونه‌هایی می‌گیرند و به آزمایشگاه می‌فرستند تا انگل کشت داده و زیر میکروسکوپ با دید مستقیم مشاهده شود. روش جدیدتر و ساده‌تر و سریع‌تر، PCR است که در حقیقت در واکنش شیمیایی، زنجیره‌های ژنی انگل تشخیص داده و وجود بیماری تایید می‌شود.
درمان
شاید بحث درمان، مخصوص پزشکان باشد اما برای آگاهی عمومی خوب است بدانید که دارویی به نام گلوکانتیم یا پنتوستام وجود دارد که به صورت عضلانی و براساس وزن بدن هر فرد تزریق می‌شود. البته داروهای دیگر هم در این زمینه وجود دارد که از حوصله عموم خارج است اما جالب است بدانید که از روش‌های گوناگون ایمنی درمانی و درمان‌های موضعی مانند گرما، انجماد (کرایوتراپی) و درنهایت، برداشتن کامل ضایعه استفاده می‌شود. در روش ایمنی درمانی (ایمونوتراپی)، در حقیقت از مواد تولید شده در سلول‌های ایمنی استفاده می‌شود مانند اینترفرون گاما. استفاده از گرمادرمانی و کرایوتراپی باید تحت نظر پزشک در مراکز مجهز و با دستگاه‌های مخصوص انجام پذیرد.
منبع:www.salamat.com
/م
