اختلالات تغذیه ای ناشی از کمبود نور آفتاب

دکتر پیام فرح‌بخش؛ متخصص تغذیه

همگی می‌‌دانیم که تماس طولانی و مستمر با نور آفتاب سرطان زاست ولی از سوی دیگر عدم تماس با نور آفتاب هم می‌‌تواند سرطان زا باشد چون کمبود ویتامین D که ناشی از عدم در معرض قرارگیری با نور آفتاب است، می‌‌تواند منجر به سرطان پروستات، سرطان سینه، از دست دهی حافظه و افزایش خطر دمانس و اسکیزو فرنی (روان پریشی) گردد.

مطالعات نشان داده‌اند که کمبود ویتامین D در مردان، خطر بیماری‌های قلبی عروقی را 2 برابر افزایش می‌‌دهد.

امروزه کمبود ویتامین D یک مشکل جهانی است بطوری که در انگلستان نیمی از جمعیت با کمبود ویتامین D روبرو هستند و در فصول زمستان و بهار از هر 6 نفر انگلیسی یک نفر با کمبود شدید این ویتامین روبرو است.

این ویتامین منبع غذایی خوبی ندارد و به صورت مختصر از ماهی، روغن کبد ماهی، زرده تخم‌مرغ و غذاهای غنی شده تامین می‌‌گردد.

یکی از انواع افسردگی که اختلال خلقی فصلی نام دارد در ماههایی خود را نشان می‌‌دهد که نور آفتاب کافی نیست، این بیماری دارای علایمی است مانند عدم ثبات و پایداری خلق، اضطراب، اختلالات خواب و حتی خود کشی است.

این بیماری 2 برابر بیشتر در زنان نسبت به مردان بروز می‌‌کند و سن شایع آن 18-30 سال است و تقریبا در افراد بالای 60 سال دیده نمی‌شود.

اگرچه علت بیماری MS هنوز مشخص نیست ولی در بسیاری از مطالعات اپیدمیولوژیک ارتباط آن با کمبود ویتامین D مشخص شده است.

یکی دیگر از مشکلات دنیای مدرن استفاده از نور های مصنوعی در ساعاتی است که نور آفتاب وجود ندارد. لامپ‌ها، نور صفحات موبایل و کامپوتر نور زیادی را وارد چشمان شما می‌‌کند که منجر به برهم خوردن ریتم شبانه روزی بدن شما شده و منجر به خستگی و بی حوصلگی شما در طول روز می‌‌شود.

بعلاوه بیماری‌های متعدد جسمی و روانی در ارتباط با نور فلورسنت گزارش شده است.

همچنین گذراندن ساعات زیادی با موبایل و کامپیوتر موجب اختلالات خواب می‌‌گردد که به کاهش توان دفاعی سیستم ایمنی بدن می‌‌انجامد و باعث می‌‌شود فرد کمتر در برابر میکروب‌ها و ویروس‌ها واکنش نشان دهد و تعداد دفعات بیماری، افزایش یابد.

امروزه ثابت شده است که کارکنان شیفت شب بیشتر در معرض سرطان‌های سینه و پروستات، دیابت، بیماری‌های قلبی و دیابت هستند.

قرار گرفتن در معرض نور آفتاب موجب پیشگیری از چاقی می‌‌شود. نور آفتاب علاوه بر ویتامین D3 ماده‌ای شیمیایی به نام نیتریک اکساید (NO) را در بدن تقویت می‌‌کند.

نیتریک اکساید در بدن به عنوان ابزاری برای بسیاری از واکنش‌های فیزیولوژیک عمل می‌‌کند مانند متابولیسم.

وجود نیتریک اکساید کافی موجب سوخت و ساز کافی در بدن شده و مانع از پرخوری نیز می‌‌گردد.

نوع پوست هم برای جذب نور آفتاب اهمیت دارد و پوست‌هایی که تیره هستند مقدار زیادی از نور آفتاب را سد می‌‌نمایند، زیرا پس از تماس پوست با نور آفتاب پیش ساز ویتامین D به نوع فعال ویتامین D تبدیل می‌‌شود.

سوالی که مطرح است این است که چقدر باید در معرض آفتاب قرار بگیریم

 که در پاسخ باید گفت این زمان به نوع پوست از نظر رنگ و قدرت جذب اشعه، ضخامت لایه ازون در آن منطقه، فصل و ساعتی از روز که فرد در معرض نور آفتاب قرار می‌‌گیرد، وابسته است.

به طور کلی برای افراد با پوست روشن درصورتی‌که از ضد آفتاب استفاده نکنند، 10 تا 15 دقیقه طی ساعات 11 صبح تا 3 بعد از ظهر در فصل تابستان کفایت می‌‌کند و هر چه سطح پوست در معرض تماس با نور آفتاب افزایش یابد، دریافت بیشتر اشعه و در نتیجه تولید بیشتر ویتامین D اتفاق خواهد افتاد.

در افرادی که پوست تیره دارند به علت رنگدانه ملانین توانایی کمتری برای ساخت ویتامین D دارند.

همچنین چون این ویتامین در کبد و کلیه به شکل فعال و عملکردی خود در می‌‌آید، افرادی که مشکلات کبدی و کلیوی داشته باشند، سطح ویتامین D کمتری خواهند داشت.

نکته جالب اینست که در افراد چاق ویتامین D در لایه‌های چربی به دام می‌‌افتد و وسطح آن در خون افراد چاق پایین‌تر است.