انجمن علمی ترویج تغذیه با شیر مادر ایران
پدر یا مادر شدن اتخاذ یک نقش جدید در زندگی است که تا این زمان زوجین، هیچ‌گاه چنین تجربه‌ای نداشته‌اند و لازم است برای این تغییرات و ایفای نقش جدید، آمادگی داشته و با آن سازگار شوند. به‌عنوان مثال تغییرات بدنی که در طی حاملگی اتفاق می‌افتد و یا مهم‌تر از آن تغییرات هیجانی و ذهنی که با تولد فرزند ارتباط دارد ممکن است برای والدین مثبت و هیجان‌آور یا مشکل‌آفرین باشد.
برخی از جنبه‌های مثبت ورود کودک به خانواده
منحصر به فرد بودن تجربه حضور کودک: کودکان موجوداتی منحصر به فرد و ویژه‌اند و والدین با حضور آنها می‌توانند یاد بگیرند که از دنیای جدیدشان لذت ببرند.
تجربه جدید عشق: تولد یک کودک تجربه جدیدی در عشق برای والدین در بر دارد که می‌تواند عمیق باشد.
ایجاد برداشت‌های جدید از خود در والدین: بسیاری از والدین به‌دنبال تولد فرزند، احساس پختگی و مسئولیت‌پذیری می‌کنند.
حس جدید از زندگی خانوادگی: فرزندان به شکل‌گیری حس جدیدی از ارتباط خانوادگی کمک می‌کنند.
رشد فردی: تربیت فرزند فرصتی را برای هدایت، آموزش و انتقال ارزش‌ها فراهم می‌سازد. همچنین به ایجاد مسئولیت‌پذیری اقتصادی، حمایت مستقیم از کودک و ایجاد تعادل در فعالیت‌های کاری و زندگی مشترک جدید کمک می‌کند.
در ابتدا انتظار می‌رود والدین به دو سؤال اساسی زیر پاسخ دهند
1- به عنوان پدر یا مادر چه کارهایی را باید انجام دهند؟
2- انتظار چه تغییراتی را در زندگی و ارتباطات خود دارند؟
برای پاسخ دادن به این دو پرسش، لازم است در مورد نیازهای این نقش جدید فکر کنید. تجربیات گذشته، توانایی‌های فردی و کسب اطلاعات می‌توانند در آماده شدن شما برای پدر یا مادر شدن کمک کننده باشند.
چه باید بکنیم تا برای پدر یا مادر شدن، آماده شویم؟
برای کسب آمادگی، نکات مفیدی وجود دارند که می‌توانید آنها را به‌کار ببرید
اضطراب شما در مورد اتخاذ نقش پدر یا مادر شدن ناشی از نگرانی شما در مورد چگونگی مدیریت درست کودک است. خودتان را به‌عنوان یک پدر یا مادر ببینید و مهارت‌هایتان را رشد دهید.
در مورد رشد و تکامل کودک آگاهی‌های لازم را کسب کنید و سعی کنید رویکردتان نسبت به نقش پدر یا مادر توأم با انتظارات مثبت و واقعی باشد.
زمانی که نکات منفی، محور انتظار شما باشند تربیت فرزند مشکل می‌شود بنابراین سعی کنید یک رویکرد مثبت نسبت به رشد کودک داشته باشید و به دنبال نکات مثبتی بگردید که هر روز در زندگی کودک اتفاق می‌افتند.
فعالیت‌هایی را سازمان‌دهی نمایید که ارتباط شما را با کودک زیادتر کند مثل نواختن موسیقی، خواندن ترانه‌های آرام و دلنواز، صحبت و گفتگو با کودک.
ارتباط مناسب زوجین یک سیستم حمایتی کلیدی برای کودک فراهم می‌سازد لذا بر روابط مشترک مثبت با همسرتان تمرکز نمائید و سعی کنید اختلافات و درگیری‌ها را کاهش دهید.
از امکاناتی که می‌تواند به شما به‌عنوان یک پدر یا مادر جدید کمک نماید با همسرتان، با والدین‌تان، با بستگان و دوستان‌تان به نحو مطلوب استفاده کرده و افرادی را پیدا کنید که می‌توانند به شما کمک کنند یا شما می‌توانید از آنها راهنمایی بگیرید.
اختلال افسردگی می‌تواند نقش شما را به‌عنوان پدر یا مادر خدشه‌دار سازد و آن را به چالش بکشد، اگر مستعد افسردگی هستید کمک‌های پزشکی مناسب را جستجو کنید و حمایت‌های اجتماعی را برای مقابله با آن به خدمت بگیرید.
اگر در ارتباط با والدین خودتان از دوران کودکی خود تجربیات منفی دارید مثل کودک‌آزاری یا عدم مراقبت کافی از سوی والدین‌تان، این تجربیات منفی را در نظر بگیرید و از این فرصت برای یافتن روش‌های مثبت رفتار با کودک استفاده کنید.
پدر شدن
پدر شدن یک واقعه مهم در زندگی مردان است. گاهی پدر شدن ممکن است بر بهداشت روان مردی که در حال روبرو شدن با این نقش جدید است اثرات منفی بگذارد. اگر مشکلاتی در رابطه بین زوجین وجود داشته باشد به‌‌ویژه کیفیت رابطه زناشویی، در 10 ماه اول دوره پدر شدن می‌تواند بیشترین تأثیر را برسازگاری پدر با نقش پدری او داشته باشد. حضور پدر در فرآیند تولد و فرصت تماس اولیه با نوزاد سبب افزایش همراهی پدر با شیرخوار می‌شود و فعالیت‌های مراقبتی پدر از شیرخوار می‌تواند در شکل‌گیری بارز رابطه عاطفی پدر ـ شیرخوار نقش مهمی ایفا نماید. تحقیقات نشان داده‌اند که سازگاری مردانی که به تازگی پدر شده‌‌اند مشکل‌تر است تا خانم‌هایی که به تازگی مادر شده‌‌اند. مردان نسبت به زنان استرس‌های خاصی دارند.
برخی از این استرس‌ها عبارتند از
امکانات حمایتی مردها نسبت به زن‌ها ضعیف‌تر است، ضمن آنکه باید از همسرشان نیز حمایت کنند.
مسئولیت فراهم نمودن امکانات حمایتی برای شرایط جدید، استرس‌های کاری و اقتصادی دیگری را برای آنان ایجاد می‌نماید.
بسیاری از مردان ممکن است الگوهای خوبی از نقش پدر نداشته‌اند.
مردان جوان نسبت به زنان جوان در مورد حاملگی، تولد نوزاد و پدر یا مادر ایده‌آل بودن، نگران‌ترند.
مردان نسبت به زنان، در صورت روبرو شدن با مشکلات هیجانی، کمتر از کمک دیگران استفاده می‌کنند و به‌جای آن ممکن است به روش‌های غیرمنطقی مانند رفتارهای پرخطر پناه ببرند.
براین اساس انجام مراقبت‌های بهداشت روان، استفاده از شبکه حمایتی خانواده، مراجعه به پزشکان در صورت وجود نشانه‌های افسردگی و مشکلات هیجانی، حل تعارضات زناشویی، درگیر شدن بیشتر پدران در تولد نوزاد و مراقبت از نوزاد و به‌طور کلی شیرخوار، برای انطباق و سازگاری بهتر با نقش پدری لازم به‌نظر می‌رسد.
مادر شدن و مراقبت از شیرخوار
مادرشدن، تجربه‌ای سرشار از شگفتی‌هاست. بزرگترین شگفتی، شدت احساسات مادر نسبت به کودک تازه به دنیا آمده است. قبل از تولد فرزند، حتی تجسم زندگی همراه با مسئولیت مراقبت و نگهداری از یک کودک دشوار به‌نظر می‌رسد اما پس از تولد او ،زندگی بدون وجود این انسان کوچک و دوست داشتنی غیرقابل تصور می‌شود. مادر شدن تجربه‌ای است که زن را برای همیشه تغییر می‌دهد، اما کیفیت این تجربه در زنان مختلف متفاوت است.
دلبستگی ماد‌رـ کودک و اهمیت آن در شکل‌گیری شخصیت کودک
دانشمندان در مطالعه مادران و شیرخواران به یک خصوصیت عمومی و چشمگیر برخورده‌اند که در سراسر دنیا به‌صورت یکنواخت دیده می‌شود. این خصوصیت، توانایی و قابلیت مادر و کودک در ایجاد یک رابطه عاطفی مستحکم و پایدار است که به خصوص بر شکل‌گیری ساختار شخصیتی کودک تأثیر عمیقی دارد. این رابطه با رفتارهای کودک و واکنش مادر (یا مراقب اصلی) آغاز می‌شود. کودک سعی دارد تا با رفتارهای خود، مانند گریه‌کردن و لبخند زدن، نزدیکی و تماس خود را با مادر حفظ کند.
معمولاً کودک زمانی این رفتارها را نشان می‌دهد که به مادر نیاز دارد، یعنی خسته و بیمار است یا از چیزی ترسیده است. به‌تدریج با بزرگ‌تر شدن کودک این رفتارها متوجه یک شخص خاص که باز هم مادر است می‌شود و بسته به نوع پاسخی که مادر به نیازها و رفتارهای کودک می‌دهد وی تصویری ذهنی از مادر و نیز از دنیای پیرامون خود پیدا می‌کند. براساس اکثر واکنش‌های مادر (نه بر اثر یک اتفاق یا برخورد) ممکن است تصویری از یک مادر حساس و مهربان یا مراقبی بی‌تفاوت و طرد کننده یا غیرقابل پیش‌بینی، در ذهن کودک شکل گیرد که میزان اعتماد وی به پدر و مادر و دنیای اطراف، همچنین واکنش‌های او در روابط بین فردی در طول زندگی‌اش را پایه‌گذاری کند.