گفتگو با دکترسیدیوسف حسینی، استاد دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی و جراح کلیه و مجاری ادراری
سرطان پرستات، سرطان نجینی است!
سرطان پروستات به نژاد، جنس و نوع تغذیه افراد بستگی دارد. تاکنون آمار دقیقی در مورد شیوع این سرطان در ایران وجود نداشت، اما مطالعات اخیر نشان می‌دهد که شیوع این بیماری در کشور ما چندان هم ناچیز نیست.
دکترسیدیوسف حسینی، استاد دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی و جراح کلیه و مجاری ادراری در بیمارستان مدرس تهران معتقد است: «امروزه امیدهایی برای درمان این بیماری و طول عمر زیاد، حتی در موارد دست‌اندازی تومور به سایر ارگان‌ها وجود دارد.» نکته در اینجاست: طول عمر زیاد، در شرایطی که ما به سرطان مبتلا هستیم. این بیماری به این زودی‌ها جان ما را نمی‌گیرد، پس چگونه باید با آن زندگی کنیم؟
آقای دکتر! یک بیمار که مبتلا به سرطان پیشرفته پروستات می‌شود، معمولا چند سال امید به زندگی دارد؟حالا چرا سرطان پیشرفته؟
خب! موضوع گفتگوی ما در مورد کسانی است که مبتلا به سرطان پیشرفته پروستات هستند ولی نباید بگذاریم این اتفاق بیفتد، یعنی حیف است که با وجود این همه امکانات تشخیصی و درمانی شاهد چنین چیزی باشیم.
چه‌طور؟
امروزه توصیه و تاکید می‌شود که همه مردان بالای50 سال تحت نظر متخصص اورولوژی از نظر رشد خارج از حد پروستات، خود را کنترل کنند تا به این ترتیب در مراحل اولیه ابتلا به سرطان پروستات، این بیماری را تشخیص دهیم.
تشخیص به موقع فایده‌ای هم دارد؟
اگر قبل از اینکه سلول‌های سرطانی از کپسول پروستات تجاوز کنند، ما این بیماری را تشخیص بدهیم، می‌توانیم به کمک روش‌های جراحی یا اشعه‌درمانی به صورت صددرصد، بیماری را درمان کنیم.
و اگر تشخیص ندهیم؟
باید تشخیص بدهیم. در گذشته شاید امکان آن وجود نداشت ولی از 30 سال پیش به کمک آزمایش نشانگر تومور پروستات (پی‌اس‌آ)، امکان تشخیص زودهنگام و درمان قطعی این بیماری وجود دارد. پس حیف نیست که ما این فرصت طلایی را که علم در اختیارمان گذاشته از دست بدهیم؟
اگر یک نفر این فرصت را از دست داد، آن‌وقت باید چه کار کند؟
تازه می‌رسیم به موضوع مورد نظر شما. فردی را در نظر می‌گیریم که به سرطان پروستات مبتلا شده، کاهلی کرده و در حال حاضر سلول‌ها متاستاز داده‌اند. باید در نظر داشت که حتی در مراحل پیشرفته هم ممکن است بیماران تا 10 سال یا بیشتر زنده بمانند. با توجه به اینکه اکثر این افراد خود دچار کهولت سن هستند و با توجه به رشد آهسته سلول‌های سرطانی پروستات، همچنان هم امیدهای زیادی برای این بیمار وجود خواهد داشت. در مطالعه‌ای که در آمریکا صورت گرفت، نشان داده شد که 10 درصد مردان مورد مطالعه مبتلا به شکل بالینی و آشکار سرطان پروستات شده بودند اما از این تعداد تنها 25 درصد، در اثر خود بیماری سرطان از دنیا رفتند. 75 درصد باقی‌مانده در اثر سایر بیماری‌های ناشی از کهولت سن (در حالی که هنوز به سرطان پروستات مبتلا بودند) فوت کردند.
پس انگار سرطان این عضو کوچک، رفتار نجیبانه‌ای دارد! حالا در این مرحله طولانی از زندگی که فرد در آن به سرطان پروستات مبتلاست آیا می‌توان کمکی به او کرد؟
خوشبختانه ما در این مرحله هورمون درمانی را داریم که در حدود دهه 40 میلادی ابداع شده است. این درمان بسیار مفید و موثر است تا حدی که پزشک ابداع‌کننده آن به خاطر این خدمت بزرگ جایزه نوبل پزشکی دریافت کرده است. به کمک این روش درمانی ما می‌توانیم در مراحلی روی تومور اعمال اثر کرده و باعث پسرفت سرطان شویم. اگر چه به مرور زمان بیماران به هورمون درمانی مقاوم می‌شوند، اما در مرحله مقاومت نیز درمان‌هایی برای بیمار وجود دارند. در هر صورت هورمون درمانی هنوز هم بسیار موثر و بسیار مورد توجه است.
مردان مبتلا به سرطان پیشرفته پروستات از مشکلات حین ادرار کردن شکایت می‌کنند. چه کمک‌هایی برای آنان وجود دارد؟
در بیماری که به سرطان پروستات مبتلاست هم‌زمان بزرگی خوش‌خیم پروستات هم وجود دارد. همچنین به‌خاطر وجود اجزای فیبری عضلانی در بافت پروستات، هورمون درمانی کمکی به علایم ادراری بیمار نمی‌کند، بنابراین ناچاریم برای بهبود علایم ادراری بیمار از جراحی‌های تسکینی از راه مجرا کمک بگیریم که خوشبختانه اثراتی کاملا مفید در بهبود ادرار کردن بیمار دارد و دیگر از بین نمی‌رود، بنابراین بیمار تا آخر عمر مشکلی در ادرار کردن نخواهد داشت.
خانواده مردی که سرطان پروستات دارد، باید چه‌کار کند؟
اولین صحبت من با پسران این پدر است. این زنگ خطر را جدی بگیرند و از 40 سالگی برای غربالگری و تشخیص زودهنگام سرطان پروستات به پزشک مراجعه کنند. در مرحله بعد صحبتی کلی با همه اعضای خانواده این بیمار می‌کنم: ممکن است پدر شما در اثر هورمون درمانی دچار افسردگی شود، پس سعی کنید او را درک کرده و به او کمک کنید. همچنین او دچار چاقی شکمی می‌شود. باید توضیح بدهم که این چاقی او در ناحیه شکم است و در اثر تجمع بافت چربی رخ داده است. به‌رغم این چاقی ظاهری بافت عضلانی او تحلیل رفته است، پس پرهیز از چربی در رژیم غذایی و مصرف پروتئین به مقدار مناسب برای پدر شما لازم است.
با این اوصاف، چه غذاهای دیگری را برای این بیمار توصیه می‌کنید؟
اثبات شده است که مصرف گوجه‌فرنگی، چای سبز و غذاهای حاوی سلنیوم باعث پیشگیری از بروز سرطان پروستات می‌شود، بنابراین بهتر است که پس از ابتلا به سرطان هم بیماران از این غذاها استفاده کنند. باید اشاره کنم که بعضی غذاهای دریایی، مغز گردو، نان گندم و سفیده تخم‌مرغ غذاهای حاوی سلنیوم به شمار می‌آیند. البته مصرف این غذاها هم نباید بی‌رویه باشد، بلکه باید با مشورت پزشک و در هماهنگی با سایر اجزای رژیم غذایی، آنها را مصرف کرد.
همسر یک بیمار مبتلا به سرطان پروستات باید چه چیزهایی را بداند؟
علاوه بر نکات مورد اشاره در بالا باید بداند که ممکن است همسر او به خاطر سرطان پروستات، دچار مشکلاتی جانبی مانند کم‌خونی، بی‌اشتهایی و بی‌حوصلگی ناشی از آن شود. همچنین کم‌خونی ممکن است باعث افزایش احتمال ابتلا به عفونت ادراری یا عفونت‌های سایر قسمت‌های بدن شود. نکته دیگری که باید اضافه کنم این است که پوکی استخوان در این بیماران پدیده شایعی است. ستون فقرات این افراد و همچنین سایر قسمت‌های حساس استخوان‌بندی آنها در معرض شکستگی ناشی از پوکی استخوان است، پس حواس‌مان به فعالیت‌های او (حتی در حد بلند کردن یک جسم نیمه سنگین باشیم) و یادمان باشد که شکنندگی استخوان‌های او بیشتر از یک فرد کاملا سالم است.
آیا روابط جنسی باعث مبتلا شدن به سرطان پروستات می‌شوند یا نه؟
در مورد روابط جنسی تک‌همسری چه به میزان زیاد، چه کم، نکته خطرناکی وجود ندارد، یعنی اثبات نشده که این روابط باعث بروز یا تسریع روند سرطان پروستات شوند. اگر چه نظریه‌هایی در عرصه علم مطرح شده که معتقدند روابط بی‌بند و بار و افسارگسیخته جنسی ممکن است باعث بروز این سرطان شود. البته این نظریات هنوز در حد تئوری بوده و به اثبات نرسیده‌اند.
بیمار مبتلا به سرطان پروستات چه مشکلاتی از نظر جنسی دارد؟
سرطان پروستات در سنین بالا اتفاق می‌افتد. در مطالعات پژوهشی صورت گرفته، در حدود بیش از 25 درصد مردان در این محدوده سنی، (یعنی محدوده‌ای که در آن ابتلا به سرطان پروستات شایع است) دچار ناتوانی جنسی می‌شوند. از این گذشته مبتلا شدن به یک بیماری مزمن صرف‌نظر از آنکه آن بیماری چه باشد، باعث ناتوانی بیمار در برقراری رابطه جنسی می‌شود. از همه اینها که بگذریم خود بیماری سرطان پروستات و برخی درمان‌های به کار رفته در آن تداخلاتی را از لحاظ جنسی برای بیمار به وجود می‌آورد. اگر چه باید در نظر بگیریم که این بیماری، بیماری مهمی است و وقتی که ما در علم امروز می‌توانیم این بیماری را به خوبی درمان کنیم، بعضی عوارض اندک آن هم در سنین بالا قابل درک و پذیرش همه بیماران خواهد بود.
منبع:www.salamat.com