غده ی تیرویید ازجمله غدد بسیار مهم بدن است که با ترشح هورمون های گوناگون نقش اساسی در بدن ایفا می کند. این غده حدود بیست گرم وزن دارد و دارای دولوب چپ و راست است که در جلوی نای قرار دارد و از روی پوست قابل لمس است. گاهی اوقات، بافت تیرویید از حالت طبیعی و یکدست خارج می شود و گره هایی در آن به وجود می آید. دراین مقاله به بررسی این غده و هورمون های ترشح شده درآن می پردازیم.
گره یا ندول تیرویید چیست؟
ندول تیرویید عبارت است از توده ی فیزیکی قابل لمس که به طور معمول در معاینه مشخص می شود. درمطالعات انجام شده، مشخص شده است که بین چهار تا هفت درصد از مردم پس از سن بلوغ در هنگام معاینه ی تیرویید، دارای ندول تیرویید هستند.
این گروه ها چگونه به وجود می آیند؟
ندول هایی که در لمس پیدا می شوند مسأله شایعی است. بخصوص در کشورهایی که گواتر شیوع بیشتری دارد. بیشتر این گره ها بخصوص درایران تظاهری از گواترهای ساده هستند.
گواتر چیست؟
گواتر عبارت است از بزرگ شدن غده ی تیرویید که علل گوناگونی از جمله کمبود ید یا یک سری از بیماری های تیرویید دارد. در اثر این عوامل ابتدا تیرویید به صورت منتشر بزرگ می شود و وقتی که فولیکول های تیرویید در نسخ فیبروز احاطه می شوند، به صورت گره هایی در بافت تیرویید قابل لمس اند. حتی دیگرضایعات تیروییدی مانند کیست ها، ضایعات خوش خیم یا بدخیم و التهاب در بافت تیرویید، به صورت گره های تیرویید تظاهر می کند.
آیا این گره ها خطرناک هستند؟
بیشتراین گره های تیروییدی خوش خیم هستند، اما مسأله یی که ذهن پزشک را در این موارد به خود مشغول می کند، احتمال سرطانی بودن این ندول هاست که به آن ندول بدخیم می گویند.
آیا جنس این گره ها از بافت تیرویید است؟
عمده ی آنها از نسج تیرویید است، گر چه ضایعاتی که از بافت غیر تیرویید باشند نیز می توانند به صورت گره بروز کنند که خیلی نادر است. بطور کلی بیشتر آنها همین گواترهای گره یی هستند.
راه تشخیص این گره ها چیست؟
گره ها بطور معمول در معاینه و لمس پیدا می شوند و به صورت توده در زیر انگشت پزشک احساس می شوند. روش دیگر، استفاده از سونوگرافی است. با استفاده از اولتراسوند حتی گره هایی که در لمس تشخیص داده نمی شود و بسیارکوچک است نیز شناسایی می شود.
در صورت تشخیص گره در تیرویید چه اقدامی انجام می دهید؟
اولین قدم، بررسی عملکرد تیرویید به وسیله ی انجام آزمایش هورمون تیرویید است. با توجه به جواب آزمایش که بطور معمول انتظار داریم جواب شان طبیعی باشد، مرحله ی بعدی انجام نمونه برداری از گره است که دراصطلاح به آن (F.N.A) می گویند. این روش، روش استاندارد تشخیص ماهیت تیرویید و نوع ندول است، متنها مانند هر کار عملی دیگر، هم انجام آن و هم انجام آزمایش نمونه از سوی آزمایشگاه بسیار مهم است.
انجام نمونه برداری از تیرویید بطور معمول برای بیماران با ترس و اضطراب همراه است. آیا انجام این کار برای بیماران مشکلاتی به همراه دارد؟
نمونه برداری کار بسیارآسانی است که حتی نیاز به بی حسی هم ندارد. بیماران در ابتدا کمی اضطراب دارند، اما وقتی پزشک نوع انجام روش را توضیح می دهد یا یک باراین کار را انجام می دهد، متوجه می شوند که این کار خیلی راحت است. جواب این آزمایش نوع درمان را در بیمار مشخص کرده و تعیین می کند که آیا نیاز به جراحی تیرویید وجود دارد یا روش های درمانی دیگر را باید انتخاب کرد. به وسیله ی نمونه برداری، ندول بدخیم و خوش خیم از هم جدا می شوند.
انجام اسکن تیرویید، چه نقشی در تشخیص انواع گره ها دارد؟
اسکن تیرویید از دیگر راه های تشخیص است که در نیم قرن اخیر متداول شده و در برخی از شرایط برای تکمیل مراحل تشخیص مورد استفاده قرار می گیرد، اما اسکن تیرویید بطورقطعی نمی تواند نوع گره را از لحاظ خوش خیم و بدخیمی تعیین کند و قطعا به یک روش تکمیلی دیگر نیز نیازمند است.
آیا گره های تیرویید نیاز به جراحی دارند؟
برای تصمیم گیری جهت انجام جراحی به مجموعه ی شواهد و مدارک مورد نیاز است و باید اطمینان حاصل شود که انجام جراحی برای بیمار ثمر بخش بوده و در درمان بیماری لازم است؛ به این منظور انجام نمونه برداری و جواب آن بسیار مهم است. بطور معمول تعداد گره هایی که بدخیم گزارش می شوند و نیاز به جراحی پیدا می کنند، بسیارکم است. بیشتر جواب های نمونه برداری خوشبختانه خوش خیم بوده و مقدار کمی ازآنها مشکوک و درصد بسیارکمتری نیز بدخیم است.
درباره ی گزارش های مشکوک چه تصمیمی گرفته می شود؟
گاهی اوقات چون مقدار سلول های نمونه برداری شده کم است، آزمایشگاه نمی تواند جواب قطعی بدهد و به همین دلیل با انجام دوباره ی نمونه برداری و تکرار آزمایش، سعی می شود جواب قطعی بدست آید. گاهی اوقات نیز از دیگر روش های تشخیصی مانند اسکن ایزوتوپ استفاده می شود.
آیا این گره ها، علایمی نیز در بیماران برای مراجعه به پزشک ایجاد می کند؟
خود گره ها باعث ایجاد حالات گوناگون در بیماران نمی شود، اما همان طور که گفته شد، بروز گره ها دربافت تیرویید به علت عامل زمینه یی دیگر مانند گواتر است. در بسیاری از مواقع، بیمار در مراجعه به پزشک علایم بیماری های دیگر تیرویید را ذکر می کند که در معاینه پزشک به وجود گره نیز در بافت تیرویید پی می برد. باید توجه داشت که وجود گره در بافت تیرویید نباید موجب نگرانی بیماران شود، چون خوشبختانه بیشتر این گره ها خوش خیم هستند و حتی گروه بسیار زیادی ازآنها نیز کیست های تیروییدی هستند. پزشک نیز پس ازمعاینه و انجام اعمال تشخیصی، یکی از روش های درمان را برای بیمار آغاز می کند.
منبع:نشریه 7روز زندگی، شماره100.