رحم یک عضو توخالی و گلابی شکل است که در قسمت پایین شکم بین مثانه و راست روده قرار دارد. دیواره های رحم از دو لایه ی بافت تشکیل شده است: لایه ی داخلی و لایه ی خارجی.
از دو گوشه ی بالایی رحم دو لوله ی ظریف، قابل انعطاف و نرم به نام لوله های رحمی به طرف دیواره ی جانبی لگن کشیده می شود که انتهای آن بصورت شیپور در محوطه ی شکم آزاد است، عمل لوله ها هدایت تخمک آزاد شده از تخمدان و همچنین تخم بارور شده به طرف رحم است.
در زنانی که در سنین باروری هستند لایه ی داخلی رحم هر ماه رشد می کند و جدارش ضخیم می شود تا برای بارداری آماده شود. اگر زن باردار نشود بافت ضخیم شده همراه با خون از راه مهبل به بیرون می ریزد که این حالت را قاعدگی گویند.
تومورهای رحم یا خوش خیم هستند یا بدخیم.
* تومورهای بدخیم: این تومورها بافتها و اعضای مجاور را مورد حمله قرار می دهند. این تومورها همچنین از راه جریان خون و لنف به تمام نقاط بدن منتشر می شوند. سرطان رحم به استخوانها، ریه ها و کبد انتشار می یابد.
* علائم: خونریزی غیر عادی بخصوص بعد از یائسگی شایعترین علامت سرطان رحم است. خونریزی ممکن است کم یا زیاد باشد. سرطان رحم معمولاً بعد از یائسگی ایجاد می شود و به همین سبب خونریزی های دوران یائسگی نباید ساده تلقی شود. علائم زیر ممکن است با شروع سرطان رحم همراه باشد.
* خونریزی و ترشح غیرعادی بخصوص بعد از یائسگی و یا خونریزی زیاد هنگام عادت ماهانه
* اشکال و یا درد در هنگام ادرار کردن
* مقاربت دردناک
* درد در ناحیه ی لگن
علائم یاد شده در بالا ممکن است مربوط به سرطان رحم و یا سایرشرایط غیر عادی باشد، ولی اغلب اوقات ارتباطی با سرطان ندارد.
* تشخیص: اگر زن دچار یکی از علائم فوق شد باید به پزشک مراجعه کند و پزشک با انجام معاینات و آزمایشات زیر متوجه بیماری خواهد شد.
* معاینات بالینی و آزمایشگاهی دستگاه های ادراری، تناسلی وگوارشی. در معاینه ی داخلی وجود تومور یا تعییرات ایجاد شده را مشخص می کند.
* نمونه برداری از لایه ی داخلی بافت رحم و بررسی آن زیر میکروسکوپ
* انجام آزمایش پاپ اسمیر.
عوامل خطرساز:
* سن: سرطان رحم بیشتر در زنان 50 سال به بالا شایع است خطر ابتلا با افزایش سن زیاد می شود.
* درمان با استروژن: در زنانی که در دوران یائسگی برای برطرف کردن علائم این دوران و یا جلوگیری از پوکی استخوان و کم کردن خطرات بیماری های قلبی و سکته ی استروژن مصرف می کنند، شانس ابتلا به سرطان بیشتر است. استفاده ی طولانی و به مقدار زیاد، این خطر را افزایش می دهد.
* چاقی: خطر ابتلا به سرطان رحم در زنان چاق دو برابر زنان با وزن معمولی است.
* دیابت و فشارخون بالا: بعضی از دانشمندان اعتقاد دارند که دیابت و فشارخون بالا خطر ابتلا به سرطان رحم را بیشتر می کند.
* سایر سرطان ها: خطر بروز سرطان رحم در مبتلایان به سرطان روده ی بزرگ و پستان بیشتر است.
* نژاد: خطر ابتلا در نژاد سفید بیشتر از نژاد سیاه است.
* سایر موارد: نازایی، نامنظم بودن عادت ماهانه، یائسگی دیررس هم از عوامل خطرساز هستند.
روش های درمانی:
* جراحی: معمولاً رحم، لوله های رحم و تخمدان ها بیرون آورده می شوند.
* اشعه درمانی: اشعه درمانی مانند جراحی در واقع درمان محل ضایعه است و فقط سلولهای سرطانی را در محل ضایعه از بین می برد. این روش ممکن است همراه با جراحی باشد و یا قبل و بعد از جراحی مورد استفاده قرار گیرد.
* هورمون درمانی: درمان با هورمون پروژسترون صورت می گیرد و در واقع یک درمان عمومی است که به صورت خوراکی یا تزریقی مورد استفاده است.
* شیمی درمانی: با استفاده از داروها انجام می گیرد. این داروها خوراکی و یا تزریقی هستند. مانند هورمون درمانی، شیمی درمانی هم یک درمان عمومی است و در زمانی که سرطان منتشر شده است به کار می رود.
انتخاب روش درمانی به اندازه تومور، شرایط هورمونی بیمار، سن، وضعیت عمومی بیمار و به ویژه درجه بندی سرطان رحم بستگی دارد. منظور از درجه بندی این است که آیا سرطان در مراحل اولیه است و فقط بافت رحم را مبتلا کرده است و یا به اعضای مجاور حمله کرده و انتشار یافته است.
درمان اغلب به روش جراحی صورت می گیرد و در مواردی هم از اشعه درمانی استفاده می شود. تعداد کمی از بیماران با شیمی درمانی و هورمون درمانی معالجه می شوند.
تومورهای خوش خیم
فیبروم ها مهمترین و شایع ترین تومور خوش خیم رحم هستند. این تومورها بیشتر در حدود 40 سالگی پیدا می شوند. یک زن ممکن است در یک زمان چند فیبروم داشته باشد. در بیشتر موارد فیبروم ها علائمی ندارند و احتیاج به درمان هم ندارند ولی باید توسط پزشک کنترل شوند.
منبع:
مجموعه آموزش عمومی بهداشت باروری (سرطان ها).
منبع: نشریه پیام پزشک، شماره 57 