تغذیه تکمیلی چقدر و چگونه؟ (۲)

غذای کمکی در ماه های مختلف بهتر است چگونه باشد؟
 

ماه هفتم: شیر مادر + از 1 وعده غذا شروع کنید کم کم به 3 وعده در روز برسانید.
 

در ابتدای ماه هفتم بهتر است تغذیه تکمیلی را با یک وعده غذا شروع کنید و کم کم به سه وعده در روز برسانید. از جمله بهترین غذاها برای شروع، فرنی آرد برنج، حریره بادام یا هر نوع حریره محلی که با آرد برنج تهیه می شود، است. بهتر است این غذا را به مقدار یک قاشق چایخوری و یک بار در روز شروع و متناسب با اشتهای کودک بیشتر کنید.
یادآوری می گردد آب جوشیده سرد شده هم در این ماه برای کودک لازم است. همچنین در این ماه می توانید برای شیرخوار سوپ بدون حبوبات تهیه کنید.

ماه هشتم: شیر مادر + 4 وعده غذا
 

در این ماه علاوه بر فرنی و سوپ می توانید انواع پوره سیب زمینی، کدو و هویج را به شیرخوار بدهید. مقدار کمی نان هم می توان به کودک داد، اما به شرطی که با نظارت مادر یا فرد مراقب شیرخوار باشد.
برای دادن تخم مرغ در این ماه باید ابتدا تخم مرغ را به صورت آبپز و کاملاً سفت تهیه کنید. سپس زرده آن را با کمی شیر مادر و یا آب جوشیده مخلوط نمایید و مانند همه غذاها از مقدار کم شروع کرده و به تدریج مقدار مصرف آن را بیشتر کنید، به طوری که در مدت یک هفته تا ده روز به یک زرده کامل برسد. بهتر است کودک را به مصرف تخم مرغ در وعده صبحانه عادت دهید.
دادن ماست به کودک هم از این ماه شروع می شود. می توان ماست را بعد از غذا به کودک داد یا داخل سوپ یا آش او ریخت.
در این ماه می توان حبوباتی مانند عدس را که هضم آنها آسان است به سوپ کودک اضافه کرد. همچنین می توان مقدار کمی آبمیوه تازه طبیعی مانند آب سیب را به عنوان میان وعده به کودک داد.

ماه نهم و دهم: شیر مادر + 4 تا 5 وعده غذا
 

مصرف حبوبات علاوه بر عدس در این دو ماه شروع می شود. مصرف حبوبات به دلیل ارزش غذایی آن بسیار مفید است، زیرا حبوبات منبع خوبی از پروتئین هستند. برای اینکه حبوبات ایجاد نفخ نکنند، بهتر است:
- از قبل حبوبات راخیس کنید و آب آن را داخل غذای کودک نریزید.
قبل از اضافه کردن حبوبات به غذا، ابتدا آنها را کاملاً بپزید.
- موقع خوردن، اول آنها را با ته قاشق له کنید.
به دلیل اینکه تا این زمان کودک با انواع مواد غذایی آشنا شده است، توانایی خوردن غذاهایی مانند کته نرم را پیدا می کند. به این ترتیب از این زمان به بعد غذاهایی مثل پلو با مرغ، کته ماهیچه و ماکارونی را می توان به او داد.
در این ماه ها می توان انواع میوه را به کودک داد. برای این کار اول میوه را تمیز بشویید و بعد پوست و هسته آن را گرفته، کاملا له کنید و به کودک بدهید. یادآوری می شود میوه های مختلف را با هم مخلوط نکنید تا کودک با طعم هر کدام از آنها آشنا شود. در این سن خرما هم می توان به کودک داد.
برای یادگرفتن جویدن غذا و تجربه غذا خوردن با دست، مواد غذایی مانند بیسکویت ساده را می شود به کودک داد.

ماه یازدهم و دوازدهم: شیر مادر + 5 وعده غذا
 

مانند ماه های قبل ابتدا شیر مادر و بعد غذای کمکی به کودک بدهید. بعد از یازده ماهگی انواع میوه و همچنین ماهی توصیه می شود. البته قبل از دادن ماهی اول تیغ های آن را به دقت بگیرید تا خطر خفگی برای کودک ایجاد نشود.
از پایان یازده ماهگی کم کم کودک را به غذای خانواده عادت دهید. تنوع غذایی کودک را نیز بیشتر نمایید. برای این کار به توصیه های زیر عمل کنید:
- برای وعده صبحانه غذاهایی مانند فرنی، شیربرنج و تخم مرغ تهیه کنید.
- برای میان وعده صبح و یا عصر، به کودک آبمیوه، میوه و یا بیسکویت ساده بدهید.
- برای وعده ناهار یا شام از انواع سوپ، کته، پوره و یا ماکارونی استفاده کنید.

خوردن چه مواد غذایی برای کودک تا یک سالگی غیرمجاز است؟
 

- غذاهایی که پروتئین آنها ایجاد حساسیت می کند (مانند شیر گاو، سفیده تخم مرغ و پنیر).
- میوه هایی که به دلیل حساسیت و یا احتمال گیر کردن در گلوی کودک و خفگی، مشکل ایجاد می کنند (مانند انواع توت (توت سفید، توت فرنگی، شاه توت و تمشک)، آلبالو، گیلاس، خربزه، کیوی و انگور).
- تنقلاتی که مصرف آنها به دلیل حساسیت و یا احتمال خفگی برای کودک زیر یک سال ممنوع است (مانند بادام زمینی و کشمش).
- مصرف عسل هم برای کودک کمتر از یک سال توصیه نمی شود، چون احتمال مسمومیت وجود دارد.

نکاتی در مورد رفتار والدین هنگام غذا خوردن کودک:
 

یکی از نگرانی هایی که مادران هنگام تغذیه تکمیلی کودکان ممکن است با آن مواجه شوند، بی اشتهایی و تمایل نداشتن کودک به غذا خوردن می باشد، این در حالی است که اغلب اوقات فرزندشان از رشد نسبتا خوبی هم برخوردار است. باید دانست دلیل بی اشتهایی بعضی از کودکان، خوردن مکرر مواد غذایی مثل بسکویت، موز یا میوه های دیگر در فواصل بین وعده های غذایی است. بنابراین موقع خوردن غذای اصلی تمایلی به آن نشان نمی دهند و مادر تصور می کند که بی اشتها شده اند. به همین دلیل بعضی از مادران در مورد غذا خوردن فرزندشان از رفتارهای نادرستی مانند التماس کردن، پرت کردن حواس کودک، موقع غذا خوردن (مثل تماشای کارتون)، جایزه دادن، تهدید کردن، به اجبار غذا دادن و یا دادن هر غذایی که کودک اراده کند (کودک سالاری) استفاده می کنند. همانطور که گفته شد هیچ کدام از روش های ذکر شده، درست نیست.
باید دانست چون کودکان درک درستی از زمان ندارند، در بسیاری اوقات عجله ای هم برای غذا خوردن ندارند و همین امر ممکن است مادر را به این فکر بیندازد که کودک بی اشتها شده و کم غذا می خورد، در حالی که بازی کردن با غذا، رفتار طبیعی کودک برای درک محیط اطراف است.
برای ایجاد تجربه ای شیرین و دلچسب از غذا خوردن در کودک و آرامش خاطر مادر، بهتر است تا حد امکان از داشتن وسواس برای غذاخوردن کودک، تلاش بیش از حد برای برقراری نظم و انضباط موقع غذا خوردن و نشان دادن اضطراب زیاد مادر، پرهیز شود.
منبع: نشریه دنیای تغذیه/شماره103.