مرور و نقد فیلم «دایره» The Circle

«دایره» به کارگردانی جیمز پانسولت James Ponsoldt، تصوراتی پررنگ مبنی بر این‌که چگونه به‌زودی ممکن است روند رایج امروز منجر به پایان واقعی و کامل حریم خصوصی شود، دارد. این فیلم که بر اساس رمانی با همین نام به نویسندگی دیو اگرز Dave Eggers (که برای نوشتن فیلم‌نامه هم همکاری داشته) ساخته‌شده، برای اولین بار در جشنواره فیلم ترایبکا اکران شد.
می‌توان گفت، ما تقریباً در دنیای وحشتناکی زندگی می‌کنیم که مملو از ترس‌های غریب‌تری نسبت به چیزی که در فیلم به‌عنوان یک داستان هشداردهنده می‌بینیم است. با سرعت و تغییرات غیرقابل پیش‌بینی در عرصه تکنولوژی، منطقی است که فکر کنیم آیا یک فیلم بلند پرهزینه می‌تواند درباره نیازهای امروزی حرفی برای گفتن داشته باشد یا خیر. احتمالاً سریال تلویزیونی «آینه سیاه» Black Mirror اثر چارلی بروکر Charlie Brooker با چرخش موضع سریع فیلم و قیاس‌های کوچک نتیجه آراسته‌تری دارد.اما واتسون Emma Watson در نقش می، یک انسان خوش‌بین که به‌تازگی شغلی در شرکت قدرتمند تکنولوژی به نام «دایره» به دست آورده، بازی می‌کند. نوآوری این شرکت چیزی به نام TruYou است که یک پاسخ تک هویتی برای همه کارهایی که انجام می‌دهید به‌صورت آنلاین است که کمی بعد ناشناس بودن افراد را حذف می‌کند. این شرکت توسط دو مدیر که یکی سرسخت با ذهنی اقتصادی به نام تام استنتون (پتن اسوالت Patton Oswalt) و ایمون بیلی (تام هنکس) که خوش مشرب و شبیه استیو جابز است، اداره می‌شود. آن‌ها در بین عموم و کارمندان خود جایگاه قابل‌احترام و ستودنی دارند.
سکانس‌های اولیه از می که سعی در هماهنگی بافرهنگ سازمانی دایره دارد زیاد با انتظاراتی که با لبخند به او تحمیل می‌شود، مبهم نیست. ارزیابی هر مشتری که 100 درصد مطلوب نباشد نیازمند توجه است.می هم‌زمان با معرفی جدیدترین گجت ایمون این شغل را به دست آورده: یک دوربین به اندازه یک تیله با ارتباط ماهواره‌ای بی‌سیم که می‌تواند مخفیانه در هر نقطه‌ای از جهان نصب شود تا 24 ساعته ویدیوهایی را بارگذاری کند. ایمون این وسیله را به‌عنوان ابزاری که به نقض حقوق بشر در کشورهای سرکوب‌کننده پایان می‌دهد معرفی می‌کند و با اطمینان می‌گوید: “اگر اتفاقی بیفتد، ما آگاه خواهیم شد”.
یک حادثه که با این دوربین‌ها سروکار دارد می را خجالت‌زده می‌کند که به سادگی ممکن است پیش از آن‌که حتی با شغل جدیدش مأنوس شود، آن را از دست بدهد. در عوض، این مسئله او را برای اثبات خودش به‌عنوان یک معتقد واقعی برمی‌انگیزد. او برای یک “شفافیت کامل” داوطلب می‌شود و لباس مخصوص دوربین را تمام‌روز می‌پوشد و این امکان را برای همه فراهم می‌کند تازندگی‌اش را به‌صورت زنده تماشا کنند. پدر و مادر می (گلن هدلی Glenne Headly و بیل پاکستون Bill Paxton) هم قربانی این موقعیت می‌شوند.می به‌زودی نه تنها یک معتقد، بلکه به یک پیش‌کسوت تبدیل می‌شود و راه‌هایی برای پیشرفت دایره ارائه می‌دهد که حتی مدیران آن‌هم به ذهنشان نرسیده بود. دگرگونی او دوستش مرسر (الار کولترین Ellar Coltrane بازیگر «پسرانگی» Boyhood) را دل‌زده می‌کند؛ اما بیش از این، برای تای (جان بویگا John Boyega)، کسی که TruYou را تأسیس کرد دردسرساز می‌شود. او هیچ‌وقت قصد نداشت که این ابتکارش تبدیل به هیولای ضد حریم خصوصی که الآن به آن تبدیل‌شده باشد.
او در بدو ورود با می دوست می‌شود و آینده شرکت را برای او شرح می‌دهد.
همان‌طور که می خود را در جریان استراتژی رئیس‌هایش در سلطه جهانی می‌یابد، ممکن است موضوع برخی صحنه‌ها غیرمعقول به نظر برسد، اما تنها تا زمانی که اتفاقات مشابهی که قبلاً رخ‌داده را به یاد بیاورید. البته، ساکت کردن ندای وجدان اخلاقی او دشوار است.یکی از چیزهایی که «دایره» به‌خوبی در چند موقعیت به آن می‌پردازد این است که وقتی کسی شروع به استفاده از یک تکنولوژی نظیر چیزی که در فیلم می‌بینیم می‌کند، مشکلاتی که در پس آن به وجود می‌آید، محرکی برای رها کردن آن‌ها نیست، بلکه دنبال کردن راه‌حل‌های تکنولوژیک بیشتری را در پی خواهد داشت.

پانسولت و اگرز ریاکاری مدیران دایره را مثل رازی نشان می‌دهند که با غرور آشکار می‌شود، سپس فیلم را با سخنان خوش‌بینانه پایان می‌دهند که در ابتدا یک تهدید طعنه‌آمیز و بعد یک تغییر عقب‌گردانه به نظر می‌رسد و به نظارت دولتی همچون یک دولت ایدئال، خوش‌آمد می‌گوید. گرفتن پیام پایانی فیلم به‌سختی دنیایی که به‌واقع در آن زندگی می‌کنیم نیست، اما این مسئله را ساده نمی‌کند.

و اما نظر منتقدان درباره فیلم:

دیوید ادلستین منتقد مجله “نیویورک‌تایمز”، فیلم را به بدی توصیف‌های نقدهای اولیه نمی‌داند. هرچند فیلم تا قبل از اکرانش در جشنواره فیلم ترایبکا از منتقدان مخفی نگه‌داشته شده بود. فیلم ادای احترامی به سبک روایت نمایش اخلاقی الیا کازان Elia Kazan کارگردان و باد شولبرگ Budd Schulberg نویسنده در «A Face in the Crowd» دارد.

دیوید دارسی نویسنده اسکرین اینترنشنال می‌نویسد: اغلب فیلم‌هایی که در رابطه با آینده ساخته می‌شوند، بر پایه تهدید از دست دادن آزادی و حریم شخصی افراد می‌باشند. در نسخه پانسولت و اگرز، وسوسه‌های تکنولوژی، همان‌طور که هزینه‌های گزافی هم برای آن پرداخت می‌شود، برای مخاطبان قابل‌تشخیص است و هدف کمپانی تقویت کردن همه آن‌ها است. «دایره» درباره تهدید به واگذاری کنترل اطلاعات شخصی به یک تجارت انحصاری است. با دیدن دوباره این موضوع در فیلمی با بازیگران درخشانش، این تهدید همچنان پابرجاست.

منتقد Variety، اوون گلایبرمن فیلم را این‌گونه توصیف می‌کند: «دایره» نگاهی شیک و اصیل دارد، با تمام ریخت‌وپاش‌های درخشان تجارت تکنولوژی و بازیگران پرزرق‌وبرق، فیلم به‌خوبی می‌تواند موقعیت موفقی را در بازار به دست آورد. واتسون بازیگر جدی‌ای است که ثابت می‌کند که می‌تواند فیلم را باقدرت خصوصیات شخصیتی‌اش سر پا نگه دارد.
این فیلم در بدگمانی خود چنان بی‌احساس است که هیچ حسی را برنمی‌انگیزد، اما یک اثر مهیج مکالمه-محور نادر است که مخاطب را با این پرسش روبرو می‌کند: شما واقعاً خواستار چه جامعه‌ای هستید؟ این فیلم به ما نشان می‌دهد که وقتی مردم به اشتراک گذاشتن خودشان متقاعد شده‌اند و دیگر چیزی از خودشان باقی نمی‌ماند،‌ چگونه خواهد بود.

راگر مور از Movie Nation می‌نویسد: لحظه‌های تکان‌دهنده‌ای در فیلم وجود دارد که ممکن است با هر بار وارد شدن به سایت یا برنامه‌ای آن را به یاد آوردید. سرقت سایبری در دنیای واقعی، دوربین‌هایی که همه‌جا هستند، جادوگران وب جهان‌گستر که برای دیدن همه فعالیت‌ها در همه‌جا حضور و فعالیت دارند چیزی است که همه ما باید نسبت به آن هراسان باشیم.
هجوم دیدگاه‌ها و ایمیل‌های تهدیدکننده که بر اساس گزینش انتخابی برای هر شخصی در وب اتفاق می‌افتد می‌تواند بسیار گستاخانه، ظالمانه و کاملاً ناعادلانه باشد.
این بدبینی تأکید شده، برجسته شده و شرح داده‌شده توسط فیلمی مثل «دایره» که بیش‌ازحد طعنه‌آمیز است خیلی زود به‌طور غیرمنطقی، “منطقی” به نظر می‌رسد.