سنگ نوشته ساسانی در یکی از دره های رودخانه خیاو چای معروف به نوروز یاماجی در حدود 150 متری ضلع شمال غربی کهنه قلعه (کهنه قالا) و100 مترى شرق میدان اصلى مشگین شهر و در درون باغ نوروز قرار دارد. این سنگ نبشته به شماره 619 به ثبت آثار ملی رسیده است. این کتیبه در محل به «سوروشکن داشی» معروف است.سنگ نوشته ساسانی مشگین شهر به ابعاد 10/1 سانتی متر و 30/2 سانتی متر به خط پهلوی ساسانی است که در ماه 7 سال 27 سلطنت شاپور دوم ساسانی یعنی به سال 337 میلادی به امر نرس هرمزد نام شهردار یا والی این نواحی نوشته شده‌است. به طور کلی متن کتیبه حاکی از تاریخ بنای قلعه و نام بانی آن و شامل اندرزی است بر بزرگان و فرمانروایان. کتیبه ساسانی دارای دو ستون و مشتمل بر 15 سطر در سمت چپ و 6 سطر در سمت راست است که در قسمت بالا علائمی به صورت دو زاویه حاد که هر ضلع آن عمود بر راس خود دارد، دیده می‌شود. این کتیبه به زمان سلطنت شاپور دوم ساسانى مربوط مى‌شود و از سه بخش تشکیل شده است : سطر اول تا سطر سوم، تاریخ آن است. از سطر سوم تا نهم کتیبه، از شخصى به نام نارسه هرمزد یاد شده است که شش سال براى ساختن قلعه کار کرد؛ شاید این شخص مسئول قلعه بود. اسم قلعه در این سنگ نوشته شده ولى خوانا نیست.از سطر نهم تا بیست و یکم، اندرزى از نارسه هرمزد آمده که در آن از شهریاران و بزرگان خواسته شده است اگر قلعه مورد پسندشان قرار گرفت به آن آفرین بگویند و در غیر این صورت قلعه بهترى بسازند.این سنگ نوشته در تابستان 1345 شمسی توسط آقای کامبخش فرد، باستان شناس ایرانی در خیاو کشف گردید سیاهه و دست نویس و عکس از این کتیبه برای خواندن مطالبش در اختیار چند نفر از متخصصین خط شناس در دانشگاه تهران و خارج از کشور در سال 1346 شمسی قرار داده شد و در ببن آنها آقای دکتر گیرد گروپ آلمانی باستان شناس معروف موفق به ترجمه متن حک شده بر روی این سنگ شد و شخصا به منظور کسب اطلاعات بیشتر از صحت متن کتیبه در تابستان 1346 به مشکین شهر آمده و از نزدیک مطالعاتی انجام داده است.مضمون این نوشته در مورد فرمان و تاریخ ساخت قلعه است که به نرسه هرمزد نوشته شده است. این سنگ نبشته به مرور زمان در نتیجه فرسایش طبیعی و غیر طبیعی از جمله روشن کردن آتش در زیر آن و کندن زیر آن توسط حفاران غیر مجاز به اعتقاد واهی و خرافی عده ای مبنی بر وجود گنجینه در زیر این سنگ، سبب شده هم اکنون لایه های سطحی این سنگ و نوشته های روی آن تقریبا از بین برود .سنگ نوشته ی پهلوی شاپور دوم ساسانی لفظ به لفظ به خط فارسی و لاتین برگردانده شده و هزوارش های آن مشخص و با نهادن پازند آنها در میان دو پرانتز برای مطابقت با متن پهلوی تحت الفظی ترجمه شده است .
