عفونت مثانه ( مجاری ادراری )

10 روش درمان این مشکل آزاردهنده

حتماً مواقعی را تجربه کرده اید که کورمال کورمال راه را به صرف دستشویی پیدا کرده و مجبور بوده اید به دفعات این کار را تکرار کنید. اما وقتی به دستشویی می روید اتفاق مهمی نیفتاده و وقتی هم اتفاق می افتد با سوزش بسیار همراه است. شاید بپرسید ما از چه چیز صحبت می کنیم؟ از مشکلی که بسیاری از زنان آمریکا به آن دچارند. از هر ده زن پنج نفر از آن ها در دوره یا مقاطعی از زندگی خود دچار عفونت مثانه (که به عفونت مجاری ادراری نیز معروف است) می شوند. (البته ممکن است مردان هم به این مشکل گرفتار شوند اما به ندرت اتفاق می افتد که از این بیماری به عنوان مرض مردان نام برده شود.)
بنا به گفته ی یکی از متخصصان اورولوژیست به نام دکتر «استاسکین»، این عفونت ها از جمله عفونت هایی هستند که حتماً باید با دخالت پزشک درمان شوند. احتمالاً 50% از زنان در مقطعی از زندگی خود حداقل یک بار به عفونت مجاری ادرار دچار می شوند. هم چنین 20% از زنان این مشکل را چندین بار در طول عمر خود تجریه می کنند. برای بسیاری از زنان ابتلا به عفونت های مجاری ادرار یک تا دو بار در سال امری عادی است. علت عفونت مجاری ادرار چیست؟ عامل عفونت مثانه یا مجاری ادرار نوعی باکتری به نام اشریشیاکلی (E.Coli) است که ساکن مهبل (یا واژن) بوده و از آنجا راه خود را به طرف پیشابراه یعنی مجرایی که ادرار در داخل آن جریان می یابد باز می کند.
تا وقتی باکتری ها در مهبل مقیم اند مشکلی برای فرد پیش نمی آید. مشکل از زمانی آغاز می شود که باکتری ها به مجاری ادرار راه می یابند. این باکتری ها از جمله باکتری هایی هستند که به طور معمول و طبیعی در مهبل زنان ساکن اند. زنانی که به عفونت مجاری ادرار مبتلا می شوند از لحاظ آناتومی یا فیزیک بدن متفاوت از سایرین نیستند. اما به دلایلی که هنوز روشن نیست بیش از بقیه مستعد ابتلا به این عفونت ها می باشند. به گفته دکتر «استاسکین» عفونت مثانه در حقیقت همان عفونت ادرار است که چندان تأثیری بر فرد ندارد. آنچه باعث آزار فرد می شود تحریک شدن جدار مثانه توسط باکتری است. در بیشتر موارد، سوزش مثانه با یک آفتاب سوختگی شدید برابر است. اما عفونت ها با علایمی نظیر تیر کشیدن و سوزش همراهند که همین علایم زندگی را برای فرد بسیار دشوار می کنند.
با این حال باید این نوید را بدهیم که با به کارگیری روش های مؤثری می توان تحمل بیماری را برای فرد آسان تر، و زمان خروج باکتری ها از مجاری ادرار را کوتاه تر نمود.

نوشیدن مایعات به مقدار زیاد

احتمالاً نوشیدن مایعات به دو دلیل مهم ترین و تنها عامل بهبود بیماری است: نخست آن که تحمل بیماری را آسان تر می کند و دوم آن که نوشیدن مایعات سلامتی فرد را به خطر نمی اندازد. برخی از زنان هنگام ابتلا به عفونت مجاری ادرار کمتر مایعات می نوشند زیرا به تجربه دریافته اند که تنها پس از دفع ادرار دچار سوزش و ناراحتی می شوند. بنابراین با این تصور که مصرف بیشتر مایعات موجب تشکیل بیشتر ادرار و در نتیجه سوزش بیشتر (پس از تخلیه ادرار) می شود، مصرف مایعات را به شدت کاهش می دهند. باید گفت این بدترین کاری است که در این مورد می توان کرد.
حتماً می پرسید چرا نباید مقدار مصرف مایعات را کاهش داد؟ در پاسخ به این سوال باید گفت: ادرار هر چه مدت زمان بیشتری در مثانه بماند، باکتری ها فرصت بیشتری برای رشد و نمو دارند. تعداد باکتری های اشریشیاکلی هر 20 دقیقه یک بار به دو برابر افزایش می یابد. هر چه تعداد باکتری ها بیشتر باشد فرد درد و سوزش بیشتر احساس خواهد کرد. بدون شک بهترین کاری که در این قبیل موارد برای مبارزه با باکتری ها می توان انجام داد مصرف فراوان مایعات به منظور دفع هر چه سریع تر باکتری هایی است که عامل ایجاد التهاب در مثانه شده اند. بحث پیرامون نوشیدن مایعات به منظور پیشگیری و درمان عفونت های مجاری ادرار بسیار است. در یک تحقیق مقداری باکتری عمداً وارد مثانه افراد داوطلب شد و دیده شد که دفع ادرار با اثری مضاعف موجب پاک شدن مثانه از باکتری گردید. بنابراین: هر چه مایعات بیشتری مصرف شود درد زودتر برطرف می گردد. توجه داشته باشید که اگر ادرار کاملاً شفاف باشد بدان معنی است که مقدار مایعات مصرفی شما کافی بوده است و رنگی بودن ادرار نشانگر عدم مصرف مایعات به میزان کافی است.

حمام آب گرم

گرفتن حمام آب گرم به برطرف شدن درد در بسیاری از زنان کمک می کند. البته مکانسیم دقیق آن کاملاً مشخص نیست اما به نظر می رسد حمام آب گرم موجب رفع التهاب و سوزش شود.

آسپیرین و ایبوپروفن

از آنجا که آسپیرین و ایبوپروفن جزو داروهای ضد التهاب محسوب می شوند، در این قبیل موارد به برخی از افراد کمک می کنند. این داروها باعث رفع التهاب مثانه می شوند. هر چه التهاب کمتر باشد سوزش کمتری احساس می شود.

ویتامین C

مصرف حدود 1000 میلی گرم ویتامین C در روز موجب اسیدی شدن ادرار و پیشگیری از رشد و تکثیر باکتری ها می شود. در شرایطی که دسترسی سریع به پزشک امکان پذیر نیست، با مصرف این مقدار ویتامین C می توان از بازگشت عفونت پیشگیری نمود. توجه داشته باشید که برخی از آنتی بیوتیک های تجویزی در عفونت های ادراری در محیط اسیدی بی اثرند. بنابراین در صورت مصرف ویتامین C حتماً پزشک را در جریان قرار دهید. هم چنین پزشک را از مقدار مصرف ویتامین C آگاه کنید.
ویتامین C جزو ویتامین های غیر سمی و بی خطر است، اما مصرف 1000 میلی گرم از آن در روز مقدار زیادی است و لازم است حتماً مورد تأیید پزشک واقع شود.

روشی متفاوت

عصاره قره قاط (یا آس بری صغیر)
هر خانمی که به عفونت مجاری ادراری گرفتار شده باشد قطعاً در مورد درمان با عصاره قره قاط شنیده است. حال سوال مهمی مطرح است. آیا این عصاره واقعاً کارساز است؟ پاسخ این سؤال بستگی به فردی دارد که مورد سؤال واقع می شود. برخی از پزشکان به تأثیر این گیاه بر عفونت های ادراری معتقدند و برخی دیگر منکر آنند. تحقیقاتی که طی سال ها به انجام رسیده است مؤثر بودن این دارو را تأیید می کنند اما علت و چگونگی تأثیر آن نامعلوم است. دکتر «دیوید استاسکین» در این زمینه می گوید: «من معتقدم تأثیر این دارو در افزایش میزان جذب آب به اندازه سایر داروهاست. تصور نمی کنم چیز به خصوصی در این گیاه موجود باشد که در رفع مشکل مؤثر باشد.»
به عقیده دکتر «جوزف کورییر» این دارو حاوی اسید کینولیک (که در کبد به اسید هیپوریک تبدیل می شود) و ویتامین C است. اثر اسید هیپوریک و ویتامین C بر عفونت های ادراری به اثبات رسیده است. تنها مشکل آن است که فرد به منظور رسیدن به نتیجه مطلوب مجبور به مصرف چندین لیتر از این عصاره در روز است. هر چند هنوز در مورد تأثیر این دارو به عفونت های مجاری ادرار توافق نظر کامل حاصل نشده، اما به هر حال امتحان آن بی ضرر است. فراموش نکنید که این دارو اگر در درمان بیماری بی تأثیر است، دست کم آسیبی به بدن وارد نمی کند.

نحوه خشک کردن ناحیه ی ادراری - تناسلی

خشک کردن مهبل از سمت جلو به عقب مانع از عود عفونت می شود. خشک کردن در خلاف جهت مذکور یکی از شایع ترین علل عفونت و یا عود مجدد عفونت است. عقل سلیم نیز درستی این مطلب را تأیید می کند چرا که بدین ترتیب باکتری ها از مهبل و سوراخ پیشابراه دور می شوند.

استحمام قبل از آمیزش

با استحمام می توان مهبل را از وجود باکتری ها پاک کرد. کارشناسان معتقدند در صورت عدم استحمام، آمیزش موجب وارد شدن باکتری ها به مجرای ادرار و مثانه می گردد.

تخلیه ادرار پس از آمیزش

به گفته ی دکتر «استاسکین» آلت مرد موجب هدایت باکتری های موجود در مدخل پیشابراه زن به طرف مثانه می شود. بنابراین تخلیه ادرار موجب خروج باکتری ها از مثانه می گردد. شکی نیست که عفونت های مجاری ادرار در زنانی که فعالیت جنسی بیشتری دارند شایع ترند. اما این عفونت ها بیشتر ناشی از عدم آگاهی نسبت به روش های پیشگیری است نه خود آمیزش. اگر حین آمیزش باکتری ها وارد مثانه شده باشند با تخلیه مثانه می توان تعداد زیادی از آن ها را خارج نمود.

در استفاده از دیافراگم تجدید نظر کنید (1)

تأثیر دیافراگم به عنوان عامل مهمی در عود مکرر عفونت های ادراری به اثبات رسیده است. دکتر «استاسکین» در این باره می گوید: «احتمالاً دو مکانسیم در این امر دخیل اند: نخست آن که باکتری بر روی پرده دیافراگم مقیم می شود و از آنجا خود را به عمق مهبل می رساند و دیگر آن که دیافراگم در تخلیه مثانه دخالت می کند و در نتیجه باکتری هایی که از قبل آنجا بوده اند تخلیه نمی شوند.» چنانچه توصیف فوق در مورد شما صدق می کند شاید بهتر باشد با پزشک خود درباره روش دیگری برای جلوگیری از بارداری مشورت کنید.

استفاده از نوار بهداشتی به جای تامپون (2)

هیچ کس به درستی و به طور یقین نمی داند چرا برخی از زنان زودتر از دیگران به عفونت های مجاری ادراری مبتلا می گردند. اما آنچه واضح است آمیزش، استفاده از دیافراگم و گذاشتن تامپون داخل مهبل از عواملی هستند که موجبات ابتلا به عفونت های ادراری را فراهم می آورند.
بنابراین توصیه می کنیم خانم ها در دوره قاعدگی به جای گذاشتن تامپون داخل مهبل از نوارهای بهداشتی استفاده کنند.

هشدار پزشکی

برخی علایم مهم و هشدار دهنده

در صورت مشاهده ی چهار علامت مهم باید حتماً به پزشک مراجعه کرد.
این علایم عبارتند اند:
0 وجود خون در ادرار
0 وجود درد در قسمت پشت یا پهلو
0 تب
0 تهوع یا استفراغ
باکتری ها در 90% از زنان مبتلا به عفونت مجاری ادرار با خوردن یک یا دو آنتی بیوتیک اول از بین می روند ولی علایم بیماری معمولاً 2 تا 3 روز ادامه می یابند. در معدودی از افراد عفونت های ادراری موجب بروز مشکلات کلیوی می شوند. این افراد باید سریعاً به پزشک مراجعه کنند.
علایم عفونت های ادراری گاهی به علایم بیماری های دیگر از جمله سرطان (به خصوص اگر خون در ادرار مشاهده شود) شباهت دارند، بنابراین مشاوره با پزشک در چنین مواقعی واقعاً ضروری است.

رعایت کامل بهداشت

رعایت بهداشت، یعنی پوشیدن لباس زیرنخی و خشک نگاه داشتن آن، اجتناب از پوشیدن شلوارهای تنگ که مانع از ورود و خروج هوا می شوند و مهم تر از همه تمیز نگه داشتن لباس زیر- البته در حد معقول- عدم شستشوی پرینه (یعنی حد فاصل مهبل و مقعد) قطعاً احتمال ابتلا به عفونت مجدد را افزایش می دهد. اما شستشوی زیاد، درست به اندازه شستشوی کم مضر است.
دوش مکرر مهبل علاوه بر آن که باعث ورود باکتری ها به مهبل می شود، باعث شسته شدن باکتری های مفیدی که به طور طبیعی در ناحیه مهبل وجود دارند شده و جایگزین شدن آن ها را با باکتری های اشریشیاکلی یعنی عامل عفونت مجاری ادرار سبب می گردد. به علاوه این کار باعث تحریک پیشابراه گشته و با علایمی شبیه به علایم عفونت مجاری ادرار موجب ناراحتی و آزار فرد می شود. صابون های ضد باکتری قوی نیز چنین عارضه ای را ایجاد می کنند. یعنی با از بین بردن میکروب های مفیدی که به طور طبیعی در ناحیه مهبل موجودند زمینه را برای ورود باکتری های بیماری زای اشریشیاکلی آماده می کنند. نتیجه آن که نظافت را فراموش نکنید؛ اصول بهداشتی را رعایت کنید اما با وسواس بیش از حد، خود را دچار زحمت و دردسر نسازید.

پی نوشت ها :

1- دیافراگم یکی از روش های جلوگیری از بارداری است که در داخل مهبل قرار می گیرد. «ویراستار پزشکی»
2- تامپون ها، برای جذب ترشحات و خون ریزی دوران قاعدگی داخل مهبل جای داده می شوند. «ویراستار پزشکی»

منبع مقاله :
تکاک، دبورا، (1388) درمان های خانگی، مترجم: مینا اسماعیلی، ویراستار پزشکی: نوید محمدی، تهران: گلبرگ، چاپ پنجم