علل معده درد

درد معده نشانه‌ی مهمی از بسیاری بیماری‌ها است، درست از سوء هاضمه و عفونت روده گرفته تا برخی مشکلات عمده در سلامت که مرتبط با اندام‌های حیاتی بدن است. به منظور درمان معده درد، ضروری است که نخست علت آن را به درستی شناسایی کنیم.
معده درد و یا دل درد بیماری شایعی است که می‌تواند افراد را در تمام گروه‌های سنی تحت تأثیر قرار دهد. با این حال، علل معده درد تا حدودی متفاوت است. این نوع درد با داشتن دردی شدید، منقطع و تیز در ناحیه‌ی شکم مشخص می‌شود. از آنجا که معده درد می‌تواند نشانه‌ای از طیف وسیعی از بیماری‌ها و اختلالات باشد، تشخیص دقیق علت آن می‌تواند گاهی اوقات بسیار سخت باشد.
در حالی که برخی از علل آن ممکن است بسیار جدی نباشند، اما آنهایی که موجب درد شدیدی می‌شوند را بایستی جدی بگیرید. معده درد شدید نیاز به فوریت‌های پزشکی داشته تا احتمال وجود اختلالات و بیماری‌های خطرناک رد شود. چند مورد از علتهای بوجود آورنده‌ی معده درد در ادامه آورده شده‌اند.

علل معده درد

سوء هاضمه

ترشی یا زیادی اسید معده و سوء هاضمه که موجب معده درد می‌شوند، در میان بزرگسالان بسیار متداول است. که می‌تواند با علائم دیگری مانند نفخ، آروغ و گاز معده، احساس سوزش در معده، و تهوع و استفراغ همراه باشد. سوء هاضمه می‌تواند نشانه‌ای از برخی بیماری‌های زمینه‌ای یا نهفته‌ای مانند زخم معده و بیماری‌ کیسه صفرا باشد.

GERDیا رفلاکس اسید معده

بیماری رفلاکس یا برگشت اسید معده (GERD) نوعی بیماری است، که در آن اسید و محتوای معده به مری برمی‌گردند. این بیماری نوعاً احساس سوزش در قفسه سینه و گلو، و مزه‌ی ترش در دهان تولید می‌کند. گاهی اوقات، همچنین می‌تواند موجب درد و ناراحتی در قسمت بالای شکم شود. رفلاکس اسید معده همچنین با نام سوزش سرِ دل شناخته می‌شود.

ورم معده و روده

آنفلوآنزای معده و یا ورم معده و روده یکی از متداول‌ترین علتهای دل درد در هم بزرگسالان و هم کودکان است. التهاب معده و روده می‌تواند با هم عفونت‌های ویروسی و هم باکتریایی ایجاد شود. همراه با گرفتگی و درد شکم، این وضعیت می‌تواند موجب ایجاد اسهال آبکی، حالت تهوع و استفراغ و تب خفیف شود.

آپاندیسیت

این وضعیت با درد شکمی تشخیص داده می‌شود که در ناحیه‌ی ناف شروع شده و آنگاه به سمت راست پایین شکم پخش می‌شود. بیماری آپاندیسیت به التهاب آپاندیس اشاره دارد که در نزدیکی محل اتصال روده کوچک و بزرگ، در سمت راست و پایین شکم قرار دارد. آپاندیسیت می‌تواند به دلیل انسداد ناشی از تجمع مواد زائد غذایی و مدفوع در آپاندیس ایجاد شود. این امر به نوبه خود، می‌تواند راه را برای عفونت باکتریایی هموار سازد. گاهی اوقات، آپاندیسیت ممکن است پس از دوره‌ای از عفونت ویروسی دستگاه گوارش نیز رخ دهد.

عوامل مرتبط با مواد غذایی

آلرژی غذایی، عدم تحمل مواد غذایی، و مسمومیت غذایی، متداول‌ترین علل مرتبط با درد معده می‌باشند. آلرژی غذایی به دلیل واکنش غیر طبیعی سیستم ایمنی بدن به مواد غذایی خاصی رخ داده، که می‌تواند علائمی مانند دردهای شکم، استفراغ، اسهال، کهیر و خارش و تورم در دهان را ایجاد نماید.
عدم تحمل مواد غذایی به دلیل تولید ناکافی نوع خاصی از مواد شیمیایی و یا آنزیم مورد نیاز جهت هضم آن ماده‌ی غذایی خاص به وجود می‌آید. همراه با درد شکم، این وضعیت می‌تواند موجب تولید نفخ یا گاز معده، اسهال، تهوع و استفراغ شود. از سوی دیگر، مسمومیت غذایی به دلیل مصرف مواد غذایی آلوده به عوامل عفونی، مانند ویروس، باکتری یا انگل و مواد سمی تولید شده توسط آنها ایجاد می‌شود. درد و گرفتگی عضلات شکم، تب، اسهال، تهوع و استفراغ، می‌توانند برخی از علائم شایع مسمومیت غذایی باشند.

علل گوارشی

عواملی که می‌توانند موجب التهاب و انسداد دستگاه گوارش شوند، می‌توانند منجر به دل درد گردند. رایج‌ترین عوارضی که می‌توانند موجب التهاب دستگاه گوارش شوند، ورم معده، التهاب مری، دیورتیکولیت، کولیت اولسراتیو و بیماری کرون می‌باشند. از سوی دیگر، بیماری‌هایی که می‌توانند انسداد در دستگاه گوارش ایجاد کنند فتق، تومور، یبوست شدید، هموروئید، و ولولوس را شامل می‌شوند. جدای از این، زخم معده و بیماری سلیاک برخی از علل گوارشی دیگر دل درد به حساب می‌آیند.

مشکلات کیسه صفرا و کبد

بیماری‌ها و اختلالات مربوط به کبد و کیسه صفرا، همچنین می‌توانند موجب بروز درد معده شوند. هپاتیت و آبسه کبد دو بیماری شایع مربوط به کبد می‌باشند که می‌توانند با دل درد همراه باشند. کُله‌سیتیت و کلانژیت بیماری‌هایی هستند که می‌توانند موجب التهاب کیسه صفرا و مجاری صفراوی شوند، در حالی که تشکیل سنگ کیسه صفرا و تومور می‌توانند گاهی جریان صفرا را مسدود سازند. در هر دو مورد، درد معده می‌تواند تجربه شود.

علل کلیوی و اورولوژیکی

تشکیل سنگ کلیه، سنگ دستگاه ادراری، عفونت مجاری ادراری (به خصوص عفونت مثانه)، پیلونفریت، سیستیت، احتباس ادرار، و رشد تومور، عوارضی می‌باشند که مرتبط با کلیه و دستگاه ادراری بوده، که می‌توانند موجب دل درد شوند.

علل بیماری‌های زنانه

بسیاری از زنان قبل یا در دوران قاعدگی درد در ناحیه پایینی شکم را تجربه می‌کنند. دیگر بیماریهای زنان که می‌توانند موجب دل درد شوند، دیسمنوره، بیماری التهابی لگن، حاملگی خارج از رحم، اندومتریوز، تومور و فیبروئید، سالپنژیت، و کیستهای تخمدانی را شامل می‌شوند.

سرطان

سرطان روده بزرگ، سرطان کبد، سرطان مثانه، سرطان معده، سرطان تخمدان، رحم، مثانه و کلیه و سرطان لوزالمعده، می‌توانند دل درد شدیدی ایجاد کنند. ممکن است تشخیص این علت مشکل باشد و هنگامی که تشخیص داده شد، مراقبتهای پزشکی مناسب مورد نیاز است.

دیگر علل احتمالی

علاوه بر عللی که در بالا ذکر شد، چندین عارضه‌ی دیگری مانند سندرم روده تحریک پذیر، پانکراتیت، آنوریسم آئورت شکمی، کتواسیدوز دیابتی، مسمومیت با سرب، لنفادنیت مزانتریک، پریتونیت، پریکاردیت، ذات الجنب، ذات الریه، پنوموتوراکس، تنگی پیلور (در نوزادان)، التهاب سمینال زیکول (در مردان)، اسپلنومگالی، آبسه طحال و عفونت طحال، پارگی روده بزرگ، و غیره می‌توانند موجب درد شکم شوند. حتی فشار و استرس عاطفی و اضطراب می‌توانند موجب دل در بعضی افراد شوند.

علل دل درد در کودکان

شایع‌ترین علل درد شکم در کودکان ورم معده و روده، و یا آنفولانزای معده و آلرژی غذایی، به خصوص آلرژی به شیر را شامل می‌شود. عدم تحمل مواد غذایی، به ویژه عدم تحمل لاکتوز یکی دیگر از عوارض شایعی است که می‌تواند درد معده را در خردسالان بوجود آورد. گاهی اوقات، عفونت دستگاه تنفسی فوقانی همچنین می‌تواند موجب معده درد در کودکان شود.
هنگامی که کودکی مبتلا به انگل‌های روده‌ای و یا کرم می‌شود، ممکن است منجر به درد مکرر معده همراه با از دست دادن اشتها و استفراغ شود. عفونت کرم روده به علت مصرف آب و مواد غذایی غیر بهداشتی و آلوده، و تماس پوست با خاک حاوی لارو بوجود می‌آید. یبوست، سوء هاضمه، و گاز معده، همچنین می‌توانند موجب معده درد در کودکان شوند.
کودکان کمتر از 3 سال، ممکن است به علت درهم رَوی روده (intussusception)، که در آن بخشی از روده به بخش‌ نزدیک به خود حرکت کرده و می‌لغزد، دچار درد معده ‌شوند. این وضعیت می‌‌تواند چندین نشانه‌ی دیگر مانند وجود خون و مخاط در مدفوع، وجود توده‌ای در شکم، و استفراغ را بوجود آورد. نوزادان مبتلا به این بیماری، ممکن است به طور ناگهانی شروع به گریه کرده و در حین گریه زانوهای خود را به قفسه سینه بکشند. این وضعیت نیاز به فوریت‌های پزشکی دارد. این بیماری به ندرت بزرگسالان را تحت تأثیر قرار می‌دهد.
پزشکان به منظور یافتن علل این درد، معمولا معاینات فیزیکی، همراه با مطالعه کامل ماهیت و محل درد شکم را بر روی بیمار انجام می‌دهند. طریقه‌ای که درد آغاز می‌شود، مدت زمان و الگوی آن، و عواملی که درد را از بین برده و یا بدتر می‌کنند، می‌توانند شناخت مهمی را برای تشخیص آن فراهم سازند. در صورت لزوم تست‌های آزمایشگاهی، از جمله آزمایش رادیولوژی و آندوسکوپی به منظور پیدا کردن علل دقیق آن انجام می‌شود. درمان درد شکم بستگی به علل بوجود آورنده‌ی آن دارد.
سلب مسئولیت: اطلاعات ارائه شده در این مقاله صرفاً جنبه‌ی آموزشی داشته و نبایستی به منظور جایگزین توصیه‌های پزشک متخصص در نظر گرفته شود.