قضاوت (۱)

 رکسانا خوشابی؛ کارشناس ارشد مشاوره

از روز اول که او را دیدم از او بدم آمد.

از متانت ظاهری او خوشم می آید.

از این جور آدم ها خوشم نمی آید!

 رفتار او  را اصلا دوست ندارم....

متاسفانه زندگی روزمره بسیاری از ما پر است از عبارات و جملاتی که از آنها بوی قضاوت به مشام می‌رسد. اما آیا می‌دانید چه عواملی بر قضاوت ما بر شخصیت دیگران اثر می‌گذارند؟ ظاهر آنها؟ رفتار یا منش آنها؟ ثروت آنها؟ مقام یا شغل و سمت آنها؟ یا ...

متاسفانه با آنکه اکثر ما به تجربه دریافته‌ایم که ظاهر و باطن افراد با هم تفاوت دارد، اما هنوز بسیاری از ما با توجه به ظاهر افراد آنها را قضاوت می‌کنیم. غیر از ظاهر، عوامل دیگری هم بر قضاوت‌های ما اثر می‌گذارند.

نظر دیگران خصوصا اطرافیان و نزدیکان ما، نظر افراد جامعه و باورهای اجتماعی ، تجربیات گذشته و اتفاقات دوران کودکی  و حتی برداشت های شخصی و رسوم قومی باعث می‌شوند طرف مقابل را به گونه‌‌ای که شاید حقیقت نداشته باشد ارزیابی کنیم. غافل از این که نظر ما انسان‌ها، خود تابع شرایط، زمان، مکان و بسیاری متغیرهای دیگر است که با گذشت زمان متحول خواهد شد.

در یکی از آزمایشاتی که در دانشگاه ییل در آمریکا انجام گرفت، محققان توانستند با دادن یک فنجان قهوه، نظر افراد را نسبت به یک فرد غریبه عوض کنند. شرکت کنندگان در این آزمایش تعدادی از دانشجویان دانشگاه بودند. آنها سر راه خود به آزمایشگاه، یکی از کارکنان آزمایشگاه را می‌دیدند که مقداری کاغذ، تعدادی کتاب، یک زیردستی و یک فنجان قهوه در دستش بود.

او از دانشجویان می‌خواست فنجان قهوه را برایش نگه دارند (به بعضی‌ها یک فنجان قهوه داغ و به بعضی دیگر فنجان قهوه سرد می‌داد). سپس این دانشجویان به آزمایشگاه می‌رفتند و مطلبی درباره یک آدم فرضی می‌خواندند و درباره‌اش نظر می‌دادند. نتیجه این بود: آنهایی که قهوه سرد را نگه داشته بودند، در ارزیابی خود از آن آدم فرضی،‌ وی را خودخواه‌تر و «سرد‌تر» تصور می‌کردند.

جالب اینجاست که به تازگی انجام چنین تحقیقاتی افزایش یافته است، تحقیقاتی که هدف آنها بررسی تأثیرگذاری عوامل مختلف محیطی بر باورها، نظرات و تصمیم‌های ناخودآگاه افراد است. واقعیت این است که ما در طول روز در معرض عوامل مختلفی هستیم و اگر تا کنون فکر می‌کرده‌ایم که در تصمیمات و نوع نگرش خود به چیزها، وقایع و افراد کاملاً مستقل عمل کرده‌ایم، حداقل با خواندن شرح این آزمایش دیگر نمی‌توانیم از استقلال فکری خود چندان مطمئن باشیم.

اگر یک فنجان قهوه بتواند به راحتی چنین تأثیری در نگاه ما و ارزیابی ما از افراد بگذارد، واضح است که اطلاعات، وقایع، باورها و نظرات دیگران چگونه می‌تواند بدون اینکه خودمان متوجه شویم، ذهن ما و نهایتاً ‌ زندگی ما را تحت نفوذ خود بگیرد.

چرا دیگران را قضاوت می‌کنیم؟

با آنکه اکثر ما می‌دانیم قضاوت دیگران کار بیهوده و نادرستی است، اما باز هم از این روش نادرست به وفور استفاده می‌کنیم. مکالمات روزانه ما پر است از جملاتی نظیر این: چرا فلانی این کار را انجام داد؟ چرا انجام نداد؟ چرا پولش را خرج کرد؟ چرا خرج نکرد؟ چرا با فلانی رفت و آمد کرد؟ چرا رفت و آمد نکرد؟ و ... ، اما به نظر شما چرا ما مدام دیگران را قضاوت می‌کنیم؟...

برای خواندن بخش دوم- قضاوت- اینجا کلیک کنید.