در این زمینه آیات الهی را می توان به سه دسته تقسیم کرد:
دسته اول :
آیات مختلفی است که در بعضی موارد اصل شفاعت و در بعضی موارد اثر آن را نفی میکنند:
آیه ای که اصل شفاعت را نفی می کند این است : یوم لا بَیْعٌ فِیهِ وَ لا خُلَّةٌ وَ لا شَفاعَةٌ ؛(1 )روزی بیاید که در آن نه داد و ستدی باشد و نه دوستی و شفاعتی.
و اما آیاتی که بی تاثیر بودن شفاعت را بیان می کنند:
-و لا یُقْبَلُ مِنْها شَفاعَةٌ وَ لا یُؤْخَذُ مِنْها عَدْلٌ ؛ (2 ) و هیچ شفاعتی از کسی پذیرفته نشود و به جای او عوضی قبول نکنند
-وَ لا یُقْبَلُ مِنْها عَدْلٌ وَ لا تَنْفَعُها شَفاعَةٌ؛ (3 )و از هیچ کسی فدایی پذیرفته نشود و شفاعت کسی سودمند نباشد.
- فَما تَنْفَعُهُمْ شَفاعَةُ الشَّافِعِینَ؛ (4 )پس (در آن روز) شفاعت شیعیان (در حق آنان) هیچ سودشان نبخشید.
ازمجموع این آیات معلوم میشود شفاعت هست، ولی برای عده ای فایده و نفع و اثری ندارد. اما راجع به دیگران نافع خواهد بود.
اما دسته دوم:
بر اساس برخی آیات، شفاعت از آن خداوند دانسته شده و از دیگران نفی گردیده است :
- لَیْسَ لَهُمْ مِنْ دُونِهِ وَلِیٌّ وَ لا شَفِیعٌ؛ (5 )جز خدا، آن ها را یاور و شفیعی نیست.
- ما لَکُمْ مِنْ دُونِهِ مِنْ وَلِیٍّ وَ لا شَفیعٍ أَ فَلا تَتَذَکَّرُونَ ؛(6) هیچ سرپرست ( و یاور) و شفاعت کنندهای برای شما جز او نیست. آیا متذکّر نمیشوید؟!»
-"قُلْ لِلَّهِ الشَّفاعَةُ جَمیعاً ؛ (7) بگو ای پیامبر که شفاعت همه از آن خداوند است.
اما دسته سوم :
ولی قران کریم در آیات دیگر وجود شفیعان و دادرسانی را ثابت می کند که با اجازه خدا شفاعت می کنند :
- «ما مِنْ شَفیعٍ إِلاَّ مِنْ بَعْدِ إِذْنِه ؛ (8) هیچ شفاعت کنندهای، جز با اذن او نیست».
- «مَنْ ذَا الَّذِی یَشْفَعُ عِنْدَهُ إِلاّ بِإِذْنِهِ؛(9)کیست که نزد خدا شفاعت کند، مگر به اذن او.»
نتیجه این که شفاعت برای بعضی غیر ممکن است یا بی اثر است و این مغایر با این نیست که شفاعت به دست خود خداست یا شفاعت به وسیله بندگان برگزیده خدا که به اذن و اجازه او برای کسانی که او می پسندد و صلاحیت دارند، صورت می گیرد.
البته شفاعت در روز رستاخیز بی حساب و بی قید و شرط نیست؛ بلکه برنامه دقیقی دارد، هم در مورد شفاعت شونده و هم در مورد نوع جرمی که فرد گنهکار مرتکب گردیده ؛ تا استحقاق و شایستگی در افراد برای شفاعت کردن و شفاعت شدن وجود نداشته باشد، شفاعت معنا نخواهد داشت. از این رو طبق آیات قرآن کریم شفاعت شامل حال افرادی می‌گردد که راه حق را با تلاش و کوشش پیموده اند، ولی ممکن است در این مسیر گرفتار لغزش هایی شده باشند که موجب یأس و ناامیدی در آنان گردد. در نتیجه از ادامه راه حق باز مانند.
در منطق قرآن و اسلام، شفاعت به عنوان نیرویی محرک، انسان ها را ترغیب می‌کند تا از ادامه راه حق مأیوس نگردند. به مؤمن گنه کار نوید می‌دهد که اگر لغزشی از شما سر زد، شفیعانی هستند که به اجازه خداوند رحمان شما را شفاعت کنند. بنا بر این اعتقاد به شفاعت اهل بیت هر گز با آیات قرآن در تنا قض نیست؛ بلکه کاملا هماهنگ است و اساسا دلیل این اعتقاد آموزه های وحیانی است.
پی نوشت:
1. بقره(2)آیه 254.
2. همان، آیه 48.
3. همان،آیه 123.
4. مدثر( 74)آیه 48 .
5. انعام(6 ) آیه 51 .
6.سجده (32) آیه 4.
7.زمر (39) آیه 44.
8.یونس (10) آیه 3.
9.بقره(2)،آیه 255.
