حضرت اسماعیل وقتی قبول کرد به قربان گاه برود رحمان و رحیم بودن خدا نسبت به نوجوانان پاک را چگونه میافت؟

آنچه قرآن کریم از حالت روحی حضرت اسماعیل (ع) در آن هنگام نقل کرده، این است :

  فَلَمَّا بَلَغَ مَعَهُ السَّعْیَ قالَ یا بُنَیَّ إِنِّی أَری‏ فِی الْمَنامِ أَنِّی أَذْبَحُکَ فَانْظُرْ ما ذا تَری‏ قالَ یا أَبَتِ افْعَلْ ما تُؤْمَرُ سَتَجِدُنی‏ إِنْ شاءَ اللَّهُ مِنَ الصَّابِرینَ  (1)  ؛

 هنگامی که با او به مقام سعی و کوشش رسید، گفت: پسرم!  در خواب دیدم که تو را ذبح می‏کنم، نظر تو چیست؟ گفت پدرم! هر چه دستور داری اجرا کن، به خواست خدا مرا از صابران خواهی یافت!گفت: هر چه به آن مأموری، انجام ده که اگر خدا بخواهد، مرا از صابران خواهی یافت.

حضرت اسماعیل راضی به رضای خدای متعال شد. رضای حق در جاذبه معشوق نسبت به عاشق، نقش اصلی را ایفا می کند. اسماعیل آن قدر غرق در توحید و عشق الهی بود که برای رسیدن به وصال حق حاضر شد خود را تسلیم پدر در اجرای امر الهی بکند.اسماعیل می دانست که در این کار مصلحت بزرگی نهفته است . وجود  مصلحت، موجب شد که اصلا خودش را نبیند، چون خودیتی برای خود قایل نبود. وقتی به پدرش گفت: ان شاء الله مرا از صابران خواهی دید، حتما می دانست نتیجه صبر هر چه باشد، به رضای معبود ختم می شود.

اسماعیل در واقع با تن دادن به این کار بزرگ و صبوری پیشه کردن به مقام بزرگی رسید . نتیجه چنین امتحانی به نفع او شد. او هر چند به ظاهر قربانی نشد، اما "ذبیح الله" لقب گرفت.

در معرکه عشق پروانه و شمع، پروانه می سوزد تا عشق بر افروزد. این جذبه نور است که پروانه را به سوی خود

 می کشد. پروانه با سوختن خود عاشقی خود را ثابت می کند. آن چه اسماعیل در قربانگاه از خود نشان داد، چنین عشقی بود. تسلیم به همراهی صبر در مقابل بذل جان به شکوفایی عشق واقعی می انجامد. 

 آن چه مهم است، این که اسماعیل  تقابلی در اطاعت امر خدای متعال که نسبت به تمام موجودات عالم هستی  "ارحم الراحمین" است، با عشقی که رضای حق در آن متبلور بود، نمی دید.وجود چنین امتحانی سخت موجب شد انسان هایی که می خواهند در مسیر حق گام بردارند، الگو گرفته، برای تحصیل رضای حق مشکلات پیش روی خود را تحمل کنند تا بهترین نتیجه را بگیرند.

 از آیه قرآن می شود فهمید  اسماعیل در رویارویی با آن امتحان بزرگ و حساس، روحیه خود را نباخت. به پدرش گفت: اگر خدا بخواهد ،مرا از صابران خواهی یافت،پس او در آن حال به رحمت الهی کاملاً امیدوار بوده و خداوند با رحمت خود بر او جلوه کرده که او را صبور و شکیبا نموده، با رضایت خاطر چنین پیشنهادی  را پذیرا شد. این امر برای همه  انسان ها درس‌آموز است که هر گاه با امتحانات الهی مواجه شدند، روحیه امیدواری را از دست نداده و با اعتقاد کامل به رحمت الهی در مسیر خواست و اراده حق قرار گیرند و از آن  سرپیچی نکنند.

خدای متعال آن ها را مورد محبت و رحمت خود قرار می دهد و اسماعیل‌گونه نجات می یابند.

تجربه ذبح اسماعیل، هرگز برای کسی قابل تکرار نیست . آن مسئله اختصاص به همان مورد دارد. در دین اسلام ذبح فرزند، جایز نیست؛ ولی از آن ماجرا می‌توان در امور کلی و آزمون‌های الهی که در زندگی رخ می‌دهد، تجربه گرفت.

پی نوشت :

1. صافات(37) آیه 102 .