بحران در اتاق عمل

بی‌عدالتی یا دغدغه مالی؟

تیرماه سال 96 و به دنبال تصویب هیات دولت، تعرفه‌های بیهوشی 25 درصد کاهش داشت. این کاهش تعرفه در حالی صورت می‌گیرد که متخصصان بیهوشی اعتقاد دارند باید حمایت‌های ویژه‌ای از متخصصان رشته پراسترس و فرسایشی بیهوشی صورت گیرد.

رضا امین‌نژاد، متخصص بیهوشی و مراقبت‌های ویژه و عضو هیات‌علمی دانشگاه علوم پزشکی قم در یادداشتی می‌نویسد: «طبق مدارک مستند، کمتر از چهار درصد هزینه‌های درمانی مربوط به تعرفه خدمات بیهوشی است و با کاهش فاجعه‌بار 25 درصدی تعرفه‌های بیهوشی در مصوبه اخیر هیات دولت، کمتر از یک درصد صرفه‌جویی رخ خواهد داد و این در حالی است که افزایش پنج درصدی در تعرفه سایر گروه‌ها مورد پذیرش قاطبه پزشکان قرار نگرفته و همچنان محل اعتراض و دادخواهی ایشان است؛ در واقع هیات دولت و نظام بیمه‌گر برای کاهش هزینه‌های خود دست روی متخصصانی گذاشت که ریسک اعتراض آنها را کمتر می‌شد احتمال داد.»

علیرضا سلیمی، رئیس انجمن آنستزیولوژی و مراقبت‌های ویژه ایران واقعیت این اعتراض‌ها را نه در وضعیت مالی بلکه بی‌عدالتی صورت‌گرفته در حق متخصصان بیهوشی می‌داند و می‌گوید: «با صراحت می‌گویم که بحث جامعه متخصصان بیهوشی، عدد و رقم نیست. چه‌بسا بسیاری از ما در مواقع حساس، بدون هیچ چشمداشت مالی به وظیفه خودمان عمل کرده‌ایم، اما بی‌تردید بحث بی‌عدالتی مطرح است، چراکه تورم هر سال افزایش پیدا می‌کند و ما هم از افراد همین جامعه هستیم که مخارج ما هم شامل تورم می‌شود، اما مصوبه اخیر همه این موارد را نقض و ما را با علامت سوال مواجه کرده است.»

لغو عمل‌های جراحی

توجه نکردن مسئولان وزارت بهداشت به مطالبات متخصصان بیهوشی دلیلی شد تا این پزشکان اقدام به صدور بیانیه‌ها، برگزاری تجمع‌ها و حتی استعفا کنند. در یکی از بیانیه‌های اعتراضی متخصصان بیهوشی راهکار مقابله‌ای با آنچه آنها ظلم و بی‌عدالتی به خود می‌دانند، این‌گونه آمده است: «کاهش شدید تعداد اعمال جراحی الکتیو در سطح کشور، استعفای اعضای بورد تخصصی بیهوشی، انجام وظایف شغلی به میزان ساعت موظفی، عدم ارائه خدمات بیهوشی به بیماران با ریسک بالا در مراکز غیرمجهز، عدم انجام بیهوشی بدون آزمایش‌های تکمیلی و مشاوره‌ها و امکانات استاندارد و پیشرفته».

حضور نیافتن متخصصان بیهوشی بر سر عمل‌های جراحی و لغو شدن عمل‌ها باعث شد تا نامه‌های توبیخی به متخصصان بیهوشی ابلاغ شود. برای نمونه رئیس بیمارستان شهید رجایی شیراز در نامه‌ای مورخ 12 شهریور 96 متخصصان بیهوشی معترض را به معرفی به هیات‌های بدوی تخلفات دانشگاهی تهدید کرد. البته مدیرگروه بیهوشی این بیمارستان در پاسخ به تهدید رئیس در نامه‌ای دست‌نوشته اعلام کرد که همه متخصصان بیهوشی در شیفت‌های موظف خود حضور کامل، علمی و کافی دارند. از سوی دیگر، کاهش شدید تعرفه‌ها باعث شد تا رزیدنت‌های بیهوشی در دانشگاه‌های مختلف کشور در نامه به مدیران گروه‌های بیهوشی درخواست تغییر رشته بدهند. رزیدنت‌های دانشگاه‌های مشهد، اصفهان، قزوین و یزد از جمله این دانشجویان دستیاری پزشکی بودند، اما اعتراض بیهوشی‌ها آنقدر بالا گرفت که سعید مالک، متخصص بیهوشی شاغل در بیمارستان چشم‌پزشکی نور که وابسته به وزیر بهداشت است، در نامه‌ای این بی‌عدالتی را زیر سوال برد. این متخصص بیهوشی در قسمتی از نامه خود می‌نویسد: «جناب آقای دکتر هاشمی، آنوریسم پاره‌شده آئورت با کد 301800 ارزش کار جراح 180واحد و ارزش پایه بیهوشی 5 واحد دارد. واقعا به نظر دست‌اندرکاران زنده نگه داشتن بیمار همین قدر اهمیت دارد؟» فشار‌ها بر متخصصان بیهوشی و تهمت‌های مال‌اندوزی و نگران جان مردم نبودن آنقدر از سوی بعضی مسئولان بالا گرفت که انجمن بیهوشی در بیانیه‌ای اعلام کرد که متخصصان بیهوشی در روزهای یکشنبه 26 و دوشنبه 27 شهریور ضمن ارائه خدمات کامل پزشکی از پرکردن برگه تعرفه مالی و k و اضافه کردن مهر و امضا خودداری کنند و در واقع خدمات بیهوشی در این دو روز رایگان انجام شد.

وزارت بهداشت؛ از جلسه تا برخورد سخت

تیرماه سال 96 جلساتی میان وزیر بهداشت و اعضای انجمن بیهوشی ایران برگزار شد؛ جلساتی که به نظر با وعده‌های بهبود همراه بود، اما نتیجه‌ای به همراه نداشت. حریرچی، سخنگوی وزارت بهداشت معتقد است که این اختلاف در فضای دوستانه قابل‌حل است و درخصوص نحوه تعرفه‌گذاری می‌گوید: «متعدد از ما می‌پرسند چرا هزینه‌های بهداشتی و درمان را کنترل نمی‌کنید. برخی نیز معتقدند اگر قرار است هزینه کنترل شود، به یک نسبت در تمامی صنف‌ها کنترل شود، اما در نظر نمی‌گیرند که عدالت لزوما به معنی تساوی نیست.»

سخنگو و قائم‌مقام وزارت بهداشت در حالی شهریور ماه این لحن دوستانه را به کار برد که کمتر از یک ماه در 17 مهرماه 96 در نشست خبری از برخورد قانونی با معترضان بیهوشی خبر داد و گفت: «اخلال در درمان بیماران به هیچ وجه مورد پذیرش نیست و با هرگونه اخلال در روند درمان بیماران برخورد شدید، انضباطی و قضایی به عمل خواهیم آورد، چراکه تعیین تعرفه‌های پزشکی مکانیسم مشخصی دارد و تعیین آن ابتدا توسط دبیرخانه شورای‌عالی بیمه کارشناسی شده است و بعد رای‌گیری می‌شود که وزارت بهداشت فقط یک رای دارد و نهایتا در دولت تصویب و ابلاغ می‌شود.»

از سوی دیگر وزیر بهداشت هم که در سه ماهه اول سال 96 و در هیجان انتخابات سعی می‌کرد ناراحتی و گلایه خود را از متخصصان معترض کمتر نشان دهد، با ادبیات جدیدی به مقابله با اعتراض‌های متخصصان بیهوشی رفت.

وزیر بهداشت در مراسم تودیع و معارفه سرپرست علوم پزشکی تهران در واکنش به متخصصان بیهوشی گفت: «یک رشته پزشکی در کشور داریم که در این دوره، درآمدش چهار برابر شد، اما حالا که مشکلات مالی ایجاد شده و 25 درصد از درآمد این رشته کاهش یافته، البته باز هم سرجمع نسبت به گذشته درآمدشان سه برابر شده است. این درست است که در کشور جنجال و قشقرق ایجاد کرده‌اند و فقط به فکر خودشان هستند. ما در کشور امثال شهید حججی را داریم که سرشان را برای کشور می‌دهند، شما برای کشور چه کار کرده‌اید؟»

گفتنی است که وزیر بهداشت مردادماه هم پس از توبیخ و تعلیق یکساله رزیدنت‌های پاتولوژی، تجمع‌ها و اعتراضات آنها را مصداق گردن‌کلفتی اعلام کرد. از سوی دیگر حریرچی، قائم‌مقام وزیر بهداشت می‌گوید وزارت بهداشت مانع برخورد‌های تند و قانونی با متخصصان بیهوشی شده است؛ ادعایی که با خبر اجازه ندادن به متخصصان بیهوشی متحصن مقابل مجلس برای ورود به بیمارستان‌ها در تضاد است. اگرچه وزارت بهداشت ممانعت از ورود متخصصان بیهوشی به بیمارستان‌ها را شدیدا تکذیب کرده است، اما این نوع برخورد‌ها باعث شد تا اعضای هیات‌مدیره انجمن بیهوشی خراسان رضوی به صورت دسته‌جمعی استعفا کنند. آینده اتاق‌های عمل و انجام عمل‌های پرریسک منتظر تصمیم‌های وزارت بهداشت و وزارت رفاه و سازمان‌های بیمه‌گر است.