در چندین کشور طبق نظرسنجی ای فیلم «برخورد کوتاه» (Brief Encounter) را به عنوان بهترین فیلم عاشقانه تاریخ سینما انتخاب می کنند؟ حتی در بریتانیا، متعجب می شوم چطور مردم می گویند که امتیاز این فیلم در سال 1975 بیش از حد زیاد بوده است. اما برای نسلی که همانند این فیلم حرکت کردن به موقع قطار ها و شلوغی بوفه های تمیز ایستگاه راه آهن را به یاد می آورد، «برخورد کوتاه» (Brief Encounter) اثری نوستالژیک مربوط به زمانیست که طبقه متوسط خیانت را محکوم می کردند اما در خلوت افکار ناپسندی داشتند. در مقابل آن، به نظر می رسد که انگلستان تغییر کرده است، اما آیا این امکان وجود دارد که فیلم «دیوید لین» و «نوئل کاوارد» هنوز هم الگویی برای احساسات سرکوب شده به عنوان یک ایده آل انگلیسی باشد؟ ما عادت داریم فیلم ها را به کارگردانان اختصاص دهیم. اما این مسئله نیز شایسته است که «کاوارد» را نیز به عنوان نویسنده فیلم درنظر بگیریم. «کاوارد» فیلمنامه را با الهام از نمایش تک نفره خود نوشت. او انسان های خوبی مانند: لورا و الک، یک زن خانه دار و یک دکتر و شخصیت های معینی از نوع انگلیسی را ایجاد کرد- «استنلی هالووی» به عنوان مسئول ایستگاه ناقلا و خوش قلب و «جویس کری» به عنوان مدیر بوفه و همچنین «سریل رایموند» به عنوان شوهر قانونی لورا. فِرِد، آدمی احمق و نجیب که احساس می کند همسرش از او دور شده اما در خواب هم نمی بیند که همسرش چه کرده یا چه مقدار به یک فاجعه نزدیک است.
مورد احترام بودن خانواده و پایداری آن در فیلم سلیقه «کاوارد» نیز است. «کاوارد» به اندازه کافی نمی دانست که ازدواج نکردن و همجنسگرایی بطور مخفیانه جهت رنجاندن طبقه متوسط جامعه کافیست. اما از طرفی دیگر «دیوید لین»، جنبش کوییکر1 سختی را مطرح کرده بود و همیشه در برابر سکوت شورش می کرد – بنابراین او که شش بار ازدواج کرده بود به خودی خود ممکن است لارا و اراک را یک یا دو برابر بیشتر از «کاوارد» راحت گذاشته باشد. اگر این مسئله عجیب به نظر می رسد شما بایستی به یاد داشته باشید که لین شاگرد کاوارد بود. تدوینگر جوان مورد توجه کاوارد قرار گرفت و به درجه دستیار کارگردان ارتقاع یافت و سپس کارگردانی فیلم های «در جایی که خدمت می کنیم»، «این نسل خوشبخت»، «روح خوشدل» و سرانجام «برخورد کوتاه» را عهده دار شد.
بنابراین رابطه ای که در ایستگاه راه آهن میلفورد با سنگ ریزه ای در چشم لورا و دستمال گردن بدون شک تمیز الک آغاز می شود باعث می گردد تا آنها بعد از ظهرشان را با هم سپری کرده، نهار خورده و به سینما بروند (نام فیلم احمقانه ای که دیدند شعله های هوس بود) و با رانندگی و سفری ناشیانه به آپارتمان یک دوست ( ولنتاین دیلان خودخواه) وقت خود را سپری کنند. اتفاقی رخ نمی دهد و الک خیلی زود خانواده اش را برای به دست آوردن شغلی جدید به آفریقای جنوبی می برد – در سال 1945 آفریقا هنوز مقصدی پرامید بود.
"هیچ اتفاقی نمی افتد" تقریبا یک شعار برای فیلم های امروزی است. اما در پایان جنگ جهانی، زمانی که سینماها محدود بودند، امید و آرزو داشتن در فیلم ها بطور شگفت آوری جای خود را به خود انکاری، شرمساری و سانسور (و گاهی اوقات گمراهی) داد. البته این سوالی باز است، اما این امکان را در نظر بگیرید که فیلم های عاشقانه و رویای امیدوارانه داشتن در این فیلم ها به وسیله ابزارهای مختلفی تحریک شدند که محدود بودند. این ابزارها شامل بی گناهی ما هستند. در سال 1945، اشاره ای به طعنه آمیز بودن یا تقلید تمسخرانه از راخمانیوف در فیلم نبود. (دومین کنسرتو پیانو که توسط آیلین جویس نواخته شد).
امروزه برای طعنه آمیز بودن التماس می کنند. اما «برخورد کوتاه» (Brief Encounter) از چنین تهدید هایی جان سالم به در برده است، چون خیلی خوب ساخته شده، روایت صدایی لورا واقعا وحشت زده و رویاییست، موسیقی فیلم همه مان را محو خود می کند، و «سیلیا جانسون» و «ترور هاوارد» بی نقص هستد. درک می کنم که کلمه "بی نقص" به نظر رسمی، قدیمی و ناامیدانست. اما این عادلانه نیست. هاوارد می تواند مردی خشن باشد- همانطور که از کار بعدی اش می فهمیم و شما بی دقتی و بی ملاحظه بودن را در او حس می کنید که او را هم چون بادی به این سو و آن سو می کشاند. درباره «سیلیا جانسون» نیز تا حد زیادی به این دلیل است که فیلم هم چنان در حرکت است. رنج و حیرت او درونش باقی می ماند و در این فیلم زیبای سیاه و سفید مانند رشته های اعصاب شبیه سازی می شود. صدای او آرام و شمرده، اما چشم هایش ناامید ند. که این دو عامل با همدیگر فیلم را به دور از هر نوع شک و تردیدی نگه می دارد.
اختصاصی نقدفارسی
مترجم: حامد ایرجی
