چه در هنگام پخش سراسری فصل اول شهرزاد و استقبال چشمگیر از آن، و چه در هنگام پخش سراسری فصل دوم سریال شهرزاد و استقبال نه‌چندان مناسب از آن، لباسهای سریال شهرزاد نکته‌ای مثبت در نظر مخاطبان آمده بود. مشخص نیست که وضعیت فصل سوم مجموعه چگونه پیش خواهد رفت، ولی بعید است که در برخی مؤلفه‌های ثابت‌شده سریال تغییری ایجاد شود. پیش‌از‌این درمورد دیالوگ‌ها و شخصیت بزرگ‌آقا در سریال نوشتیم. این متن را به لباسهای سریال شهرزاد اختصاص دادیم و کَم‌کَمک وارد بحث جدی‌تر از مخاطبان سریال می‌شویم.
نقد لباسهای سریال شهرزاد
پیشتر‌ها، هر بار که به تماشای فیلم یا سریال تاریخی می‌نشستم، دو وسوسه به سراغم می‌آمدند و گویی هر یک جداگانه می‌کوشیدند اغوایم کنند که از زاویۀ خاص آن‌ها بنگرم: یکی اینکه «آیا مؤلفه‌های محیطی سریال، بازنمودی مناسب از آن شرایط تاریخی هستند؟» و «آیا این مؤلفه‌ها تنها زادۀ دست‌اندرکاران آن مجموعه است یا نه؟». و هر قدر این تاریخ دورتر بود، این وسوسه‌ها در من نیرومندتر ظاهر می‌شدند.
اکنون اما به تجربه دستم آمده است که هم مخاطبانِ سینما و تلویزیون چنین رغبتی برای انجام هیچ‌یک از دو وسوسه ندارند و هم دست‌اندرکاران مجموعه‌ها مُصِر به انجام چنین کاری نیستند. به‌تصویر‌کشیدن ایران یا جهان سابق، آن‌هم در‌حالی‌که مردمان لباسهای مندرس پوشیدند و ژولیده‌مو هستند و دندان‌های کج‌و‌کوله و در‌هم‌ریخته دارند، احتمالاً برای هیچ کسی جذابیت ندارد، بلکه «دستچین» کردن شماری از مؤلفه‌های بصری و تاریخی که برای مخاطبان جذاب‌اند، هدفی‌‌ست که معمولاً جامۀ عمل بر تن می‌کند.
تصویری که قریب‌به‌اتفاق مخاطبان مایل‌اند از دهۀ بیست تا سی شمسی ببینند، کت‌و‌شلوارهایی شسته‌رفته، کلاه شاپو به سر و موهایی مردانی‌ست که پیاپی سیگار دود می‌کنند و گنده‌تر از کالیبرشان حرف می‌زنند. بحث را به بانوان نمی‌رسانیم که کمی جلوتر برویم قلم بشکست و کاغذ درید.
با این مقدمۀ طولانی می‌خواهم بحثم را به لباسهای سریال شهرزاد برسانم و اینکه از کدامین زاویه به این مؤلفه‌های محیطی این سریال نگاه می‌کنم.
لباس‌ها در سریال‌های پیشین
گمان می‌کنم که و تیم همراه او، در قامت فرد یا افرادی که تجربۀ ساخت سریال‌هایی درخشان چون یا و ، به‌خوبی می‌دانند که توقع جامعه از بازسازی این بازۀ تاریخی، برجسته‌سازی کدامین مؤلفه‌هاست و در ساحت معماری و فضای شهری، بهتر است «دستکم» کدامین مؤلفه‌ها را برجسته کنند.
در سریال شهرزاد فضای شهری، جماعتی که در خیابان‌ها راه می‌روند، سنگ‌فرش‌های کف خیابان، خودروها و… همگی به آن بازۀ تاریخی تعلق دارند و نسبتاً خوب به تصویر کشیده شده‌اند.
لباس‌ها در تاریخ، مشکلات آغاز می‌شوند
در مورد لباس‌ها وضعیت قدری متفاوت است. در سریال، خاستگاه طبقاتی افراد چندان پرداخته شده نیست و پوشش رئیس خاندان با نوکران مذکر او نمود چندانی ندارد و این موضوع قدری توی ذوق می‌زند.
در مورد زنان سریال نمی‌توان نظری چندان سنجیده‌تر داد. بنا به وضعیتی که در‌حال‌حاضر وجود دارد، به گمانم وضعیت لباس زنان مساعد است و لباس‌ها عمدتاً چشم‌نوازند و به‌خوبی پیاده‌سازی شده‌اند. خلاف مردان، تفاوت طبقاتی در پوشش زنان خود را به‌خوبی نشان داده است و به‌راحتی می‌توان به خاستگاه طبقاتی زنان پی برد – این‌هم درست خلاف دیالوگ‌هایی‌ست که پیش‌از‌این درمودش نوشتیم.
در این بخش، بهترین طراحی به طیف لباسهای شهرزاد باز می‌گردد که تنوع چشمگیری دارند و همگی به‌خوبی در سکانس‌های سریال نمود دارند؛ و حتی اگر بخواهیم جلوتر برویم، در پرورانده‌شدن کاراکتر شهرزاد و تجربۀ بصری مخاطبان از این سریال، لباسهای گوناگونی که شهرزاد بر تن کرد، از تمامی سریال‌هایی که تاکنون در این دیار ساخته شده‌اند، تجربه‌ای متمایز است.
گمان می‌کنم اگر جایگاه طبقاتی و قومیتی بسیاری از افراد و خاندان‌ها در سریال شهرزاد پرداخته‌تر می‌بود، شاهد تنوع بیشتری پوشش افراد بودیم.
در پست‌های بعدی درمورد کاراکترهای سریال شهرزاد بیشتر خواهیم نگاشت.
