سلولهای بنیادی خون بندناف یکی از انواع سلولهای بنیادی است که قابلیت درمان بسیاری از بیماریها از جمله انواعی از سرطان و همچنین بیماریهای مغزی نخاعی را در خود جای داده است، اما آنطور که مرتضی ضرابی، رئیس بانک خون بندناف رویان میگوید: تنها 5درصد نمونههای خون بندناف ذخیره شده در بانکهای خصوصی خون بندناف در دنیا برای درمان بیماری احتمالی خود افراد مورد استفاده قرار گرفته است.
به گزارش ، جوان نوشت: در چنین شرایطی در سه بانک عمومی خون بندناف سازمان انتقال خون، رویان و بیمارستان شریعتی تنها 15 هزار نمونه خون بندناف ذخیره شده و در عوض در بانک خصوصی 85 هزار نمونه ذخیره شده است. وقتی 95درصد موارد استفاده از این سلولهای بنیادی به بیماران نیازمند دیگر مرتبط بوده است، چرا نباید به جای توسعه بانکهای خصوصی ذخیره سلولهای بنیادی خون بندناف به سراغ توسعه بانکهای عمومی رفت؟ رئیس بانک خون بندناف رویان پاسخ این سؤال را اینگونه میدهد: سیاست سازمان بهداشت جهانی هم توسعه بانکهای عمومی است، اما بانک عمومی را باید مراکز خیریه و دولت حمایت کنند، در حالی که کل حمایت دولت در حد همین 15هزار نمونه بوده و امسال هم هیچ بودجهای جهت تقویت بانک عمومی تخصیص داده نشده است.
هر نوزادی که به دنیا میآید به همراه خود اکسیر شفابخشی را به ارمغان میآورد. سلولهای بنیادی خون بندناف بیآنکه هیچ ضرری به مادر یا جنین برساند میتواند جمعآوری شده و در خدمت سلامت در بیاید. به همین خاطر هم خیلی از افراد سلولهای بنیادی فرزندشان را در بانکهای خون بندناف عمومی یا خصوصی ذخیرهسازی میکنند. بانک خون بندناف خصوصی امکان استفاده از مزایای این سلولها را تنها برای خانوادهای که آن را ذخیره کردهاند، فراهم میآورد، اما سلولهای موجود در بانک عمومی برای هر بیماری که تطابق ژنتیکی لازم را داشته باشد، قابل استفاده است. اینجاست که یک تقابل مهم شکل میگیرد. اینکه ممکن است تا پایان عمر 25 ساله سلولهای بنیادی خون بندناف این سلولها مورد نیاز فردی که آنها را برای خودش ذخیره کرده قرار نگیرد، اما بیمارانی که با این نمونه تطابق ژنتیکی داشته باشند، چون این نمونهها خصوصی است نتوانند از آن استفاده کنند.
غیرعلمی و غیراخلاقی
سلولهای بنیادی خون بندناف هم یک عمری دارند. به گفته دکتر ضرابی، رئیس بانک خون بندناف رویان، این سلولها تا 25 سال قابل نگهداری هستند و بعد از آن دور ریخته میشوند؛ سلولهایی که اگر در بانک عمومی ذخیره شوند میتوانند جان کسی را نجات دهند.
وی دراینباره میگوید: در موارد اینچنینی اغلب خانوادهها رضایت دادهاند تا خون بندناف فرزندشان برای بیمار دیگر مورد استفاده قرار گیرد و در رضایتنامهای که هنگام قرارداد با خانوادهها درباره این موضوع وجود دارد 57 درصد از آنان رضایت دادهاند تا در صورتی که بیماری نیاز به این نمونهها داشت در اختیارش قرار گیرد.
دکتر مهین نیکوگفتار، رئیس آزمایشگاه بانک خون بندناف ملی ایران هم به «جوان» میگوید: تجربه 25 ساله دنیا در این حوزه ثابت کرده است که ذخیره خون بندناف در بانکهای خصوصی خیلی مصرف کمی دارند و در طول این سالها فقط چهار یا پنج مورد اتفاق افتاده است و خانواده در برابر خدمتی که شاید هیچ وقت دریافت نکند، هزینه میپردازد. ضمن آنکه از نظر اخلاقی هم این روش چندان درست نیست.
بانک خصوصی در خدمت عموم
رئیس بانک خون بندناف رویان با عنایت به حمایت ناچیز دولت از توسعه بانکهای عمومی خون بندناف در گفتوگو با «جوان» میافزاید: ما از ظرفیت بانک خصوصی برای تقویت بانک عمومی استفاده میکنیم و مصوبه داریم از محل درآمدهای بانک خصوصی سالانه هزار نمونه خون بندناف را در بانک عمومی ذخیرهسازی کنیم که تلاش میکنیم تا پایان امسال این برنامه را اجرایی کنیم.
ضرابی همچنین معتقد است: در این زمینه میتوان از ظرفیت خیران بهرهگیری کرد. وی هم تصریح میکند: توصیه ما هم این است که بانک عمومی تقویت شود. ما موارد متعددی را دراین زمینه داشتهایم که رضایت دادهاند تا در صورت نیاز از نمونه خونی برای درمان سایر بیماران استفاده شود. به طور نمونه موردی بیماری سرطانی در یکی از روستاهای جیرفت بود که یکی از خانوادهها نمونه خون بندناف فرزندش را به وی اهدا کرد.
وی همچنین میافزاید: برخی خانوادهها نیز هستند که فرزندانشان به سنین 10 - 12 سالگی رسیدهاند و هیچ مشکلی هم ندارند و به همین خاطر هم نمونهشان را به بانک عمومی منتقل میکنند و دیگر هزینه شارژ سالانه را پرداخت نمیکنند.
ضرابی با اشاره به هزینه ذخیرهسازی 5/2 میلیونی ذخیرهسازی در بانک خصوصی و شارژ 120 هزار تومانی آن در هر سال از پوشش برخی بیمههای تکمیلی یا بانکها و وزارت نفت در اینباره میافزاید: در صورت همراهی بیمهها میتوان ذخیرهسازی این سلولها را بیشتر کرد.
ذخیره سلولهای بنیادی خون بندناف هم چیزی شبیه بیمه است؛ بیمهای بیولوژیکی که میتواند زندگی فرد یا اعضای خانوادهاش را نجات دهد، اما همه مرگها و حوادث بر اثر بیماریهایی نظیر سرطان نیست، بهخصوص وقتی بیماری به این سلولها نیاز دارد و مرگ و زندگیاش به این سلولها وابسته است.