روش های جهت یابی ؛ جی پی اس خودتون باشید

اگه مثل من از اون دسته آدمایی هستید که جهت یابی ضعیفی دارن، طبیعت گردی و بدون جی پی اس جای جدیدی رفتن، احتمالا براتون یه ریسک به حساب میاد. تا حالا شده جایی گم بشید و حتی ندونید از کدوم مسیر به اونجا رسیدید؟! یا دور خودتون دور بزنید و مطمئن باشید که قبلا اونجا بودید، اون لحظه به آدم یه احساس ترس دست میده. این بار وقتشه که با هم روش های جهت یابی رو یاد بگیریم تا بتونیم در اون لحظه به خودمون مسلط بشیم و بدون امکاناتِ پیچیده و فقط به کمک خورشید، ستاره و درختان و ... مسیرِ خودمون رو پیدا کنیم. بنابراین در ادامه با آموزش جهت یابی همراهمون باشید.

اطلاعاتی کلی درباره جهت یابی

جهت یابی یعنی تشخیص جهت های جغرافیایی. با دونستن این که مقصد شما، جاده و یا نزدیک ترین روستا در کدام سمت قرار داره، کافیه جهت مورد نظرتون رو نسبت به موقعیتی که در اون قرار دارید پیدا کنین. برای بقا در طبیعت باید با قوانین و رموز آن آشنا شد و برای نجات پیدا کردن در شرایط سخت ازشون استفاده کرد. روش هایی که در ادامه براتون میگم، هیچ کدوم به دقت قطب نما یا جی پی اس های پیشرفته امروزی نیستند، اما امتحان خودشون رو پس دادن. اما قبل از هرچیز، آشنایی با جهت های جغرافیایی برای ما مهمه. اگر رو به شمال ( North ) بایستیم، سمت راست ما مشرق ( شرق، باختر، East ) هست و سمت چپ ما مغرب ( غرب، خاور، West ).پشت سرهم جنوب ( South ) است. اینها چهار جهت اصلی هستن. بین هر دو جهت اصلی، یک جهت فرعی هست. مثلا نیمساز جهت های اصلی شمال و شرق، شمال شرقی میشود.

استفاده از دانش شخصی

یک سوزن رو با چاقو به روش القایی و یا مالش دادن با پارچه پنبه ای ( حتما در یک جهت انجام شود) دارای بار مغناطیسی کنید. اون رو درون ظرف آب یا گودال آب ساکن قرار بدید. سوزن در راستای شمال جنوب شروع به چرخش میکنه. هرچند روش کاربردی نیست ولی امتحانش در شرایط عادی میتونه براتون جالب باشه. در کشورِ اسلامی ما راه های خوبی برای پیدا کردن جهت وجود داره، مثلا اگر مسجدی قدیمی نزدیکتون بود، جهت جنوب غربی را بوسیله محراب آن به راحتی پیدا خواهید کرد. قبرستان هم کمک خوبی بهتون میتونه بده، مرده را در قبر روی دست راست به سمت قبله میخوابانند. در این صورت اگر بالای سنگ قبر بایستید، سمت چپ شما قبله یعنی حدودا جنوب غربی میشه.

 جهت یابی به کمک خورشید

از جغرافیای مدرسه یه چیزی که هممون یاد گرفتیم این بوده که خورشید از شرق طلوع و در غرب غروب میکنه. مگه اینکه در استوا باشید که این قانون نقض میشه. در بقیه مناطق، تنها در اوائل بهار و پائیز به این صورته، و در فصول دیگه ی سال محل طلوع و غروب خورشید نسبت به شرق و غرب اندکی انحراف پیدا میکنه. در تابستان شمالی تر از شرق و غرب میشه و در زمستان جنوبی تر از شرق و غرب. در اوایل تابستان و زمستان محل طلوع و غروب خورشید حداقل 5/23 درجه با محل دقیق شرق و غرب اختلاف پیدا میکنه، به دلیل اختلاف مداری زمین با همین زاویه، که این مقدار رو اصلاً نمیشه نادیده گرفت. با این اوصاف میشه گفت، این روش نسبتاً غیر دقیقِ .

جهت یابی به کمک سایه

هنگامی که خورشید در آسمانِ، یک تکه چوب یا مدادی رو به طور عمود در زمین فرو کنید و انتهای سایه رو با سنگی علامت بزارید. بعد از ده دقیقه مجدداً این کار را بکنید. از نقطه اول به دوم خط فرضی بکشید، این خط به سمت شرق میره و جهت مشرق رو بهتون نشون میده. بنابراین جهت مخالفتون غرب، روبرو شمال و پشت سرتون جنوب رو نشون میده.

جهت یابی به کمک ماه

روش اول: دو سر هلال ماه رو با یه خط فرضی به هم وصل کنید، خط رو ادامه بدید تا به زمین برسه.حالا، اگر شکل به دست آمده شبیه حرف انگلیسی P شد، در نیمه اول ماه هستیم و طرف برآمده هلال ماه، جهت غرب رو نشون میده. ولی، اگر شبیه q شد، در نیمه دوم ماه هستیم و طرف فرو رفته هلال ماه، جهت غرب رو به ما نشون میده.

روش دوم: این روش، مناسب شبهای مهتابی هست. چوبی رو داخل زمین فرو کنید و با سنگ، نوک سایه چوب رو علامت بزارید. ده دقیقه بعد نوک سایه جدید رو علامت بزارید. دو نقطه رو به هم وصل کنید. این خط، مسیر شرق به غرب رو بهتون نشون میده.

جهت یابی بوسیله ستارگان

روش جهت یابی بوسیله ستاره ها، اولین شرطش اینه که آسمون صاف باشه و از آلودگی های نوری دور باشید، تا دیدی مناسب برای پیدا کردن ستاره قطبی داشته باشید. ما در نیمکره شمالی کره زمین هستیم برای همین ، ستاره قطبی می تونه راهنمای خوبی برای ما باشه. دو روش ساده برای پیدا کردن این ستاره وجود داره.
راه اول: صورت فلکی دب اکبر یا خرس بزرگ رو در آسمون پیدا کنید. اگر فاصله دو ستاره نوک صورت فلکی را 5 برابر کنید و ادامه بدید، به ستاره قطبی می رسید. ستاره قطبی، اولین ستاره صورت فلکی دب اصغر(خرس کوچک) است.
راه دوم: صورت فلکی ذات الکرسی 5 ستاره داره، که به شکل M یا W کنار هم قرار گرفتن. در صورتی که ستاره وسط W (راس زاویه وسطی) رو 5 برابر فاصله اش نسبت به ستاره های اطرافش به سمت جلو ادامه بدید، به ستاره قطبی می رسید. صورت فلکی ذات الکرسی و دب اکبر تقریبا رو به روی هم قرار دارند، پس با پیدا کردن یکی از اون ها دیگری هم به راحتی پیدا میشه. این دو صورِ فلکی همیشه در یک شب صاف قابل دیدن هستن.

جهت یابی به کمک کهکشان راه شیری

وقتی آسمون صاف و بدون آلودگیه، کهکشان راه شیری راه رو به شما نشون میده. این کهکشان، تقریبا از شمال شرقی شروع میشه و به سمت جنوب غربی ادامه پیدا میکنه. در شمال شرقی، راه شیری باریکتره و هرچقدر به سمت جنوب غربی میره عریض تر می شه.

جهت یابی به کمک ساعت مچی

ساعت مچی رو مقابل صورت بگیرید. عقربه ساعت شمار رو طوری به سمت خورشید بگیرید که در امتداد جهت تابش نور خورشید باشه. حالا از مرکز ساعت به سمت ساعت 12 یک خط فرضی رسم کنید. نیم ساز زاویه بین عقربه ساعت شمار و عدد 12 جهت جنوب و سمت مخالف اون جهت شمال رو  نشون میده. اگر ساعت شما بر روی ساعتی غیر از ساعت واقعی (زمانی که ساعت رسمی کشور را برای استفاده از روشنایی روز یک ساعت جلو می برند) تنظیم است، باید نیمساز زاویه بین عقربه ی کوچک با عدد 13 یا همان 1 را در نظر بگیرید. اگر ساعتتون دیجیتاله جای نگرانی نداره، کافیه ساعت رو خونده و به صورت عقربه ای روی کاغذ بکشید و بقیه کارها رو به همون صورت گفته شده انجام بدید.

پوشش گیاهی

به تپه ها نگاه کنید، سمتی که به طرف جنوبه، خشک تر و کم گیاه تر هم هست. این هم یکی از روش های ساده جهت یابی ست.

خزه و گلسنگ

تنه ی درخت در سمت شمالی سایه و رطوبت بیشتری دارد بنابراین خره و گلسنگ بیشتری رشد میکنه. بنابراین سمت مخالف اون، جهت جنوب را نشان میده.

 جهت یابی به کمک تنه بریده درختان

در این روش جهت یابی باید به دنبال تنه بریده یک درخت بگردید. به تنه ی درخت دقیق نگاه کنید، تعدادی دایره هم مرکز می بینید. این ها خطوط سنی درخت هستن و هر کدوم یک سال عمر درخت رو نشون میده. خطوط سنی در سمتی که نور آفتاب بیشتر بهش تابیده، به هم نزدیک ترند، یعنی جهت شمال. پس سمتی که خطوط سنی از هم فاصله بیشتری دارن، جهت جنوب رو نشان میده.

مورچه های راهنما

مورچه ها خاک رو از لانه بیرون میریزن تا ذخیره گاه خودشون رو بزرگ تر کنند و این خاک رو به سمت شرق می ریزن تا در روز به صورت سایه بان براشون عمل کنه.این شاید یکی از بامزه ترین روش های جهت یابی در طبیعت باشد. در انتها توجه کنید که در نیمکره جنوبی، جهت های بدست آمده برعکس می باشد.این روش ها کاملا دقیق نیستند. تنها در شرایط بحرانی از آنها استفاده کنید.ب نابراین همیشه در طبیعت، قطب نما یا جی پی اس همراه داشته باشید. اما پیشنهادی برای شما دارم. اینبار که به طبیعت رفتید، به اطراف دقت کنید، نشانه ها را ببینید، روش های گفته شده را امتحان کنید و در نهایت با چک کردن بوسیله قطب نما مهارت خود را بسنجید. این شاید یکی از بامزه ترین روش های جهت یابی در طبیعت باشد.