در دوره ی پیش از اسلام در ایران گیاه شناسی سابقه ای بس طولانی داشته. در اوستا بارها از "اورورو بیشه زو" یا گیاه درمانی ستایش شده. پزشکان ایرانی از صدها گیاه دارویی آگاه بودن و اونا رو مقدس میدونستن. گیاهان دارویی بخش هایی از گیاه هستن که بعد از خشک کردنشون بدون ایجاد هیچ گونه تغییری در عطاری و مغازه به فروش میرسن. گیاهان دارویی زیادی هستن که خواص درمانیشون به اثبات رسیده. انواع گیاهان دارویی که تعدادشون مشخصه و طی سالیان دراز فواید و بی عارضه یا کم عارضه بودنشون به اثبات رسیده. در ایران هشت هزار گونه ی گیاهی وجود داره که 2300 نوع اون جز گیاهان دارویی هستن. در برخی از استان ها و شهرهای کشورمون هم به دلیل برخورداری از اقلیم و موقعیت جغرافیاییِ خاص انواع گیاهان دارویی رو که بعضا نادر هم هستن میشه پیدا کرد. استان هرمزگان هم یکی از این ماطق هستش که انواع گیاهان دارویی رو میشه اون جا پیدا کرد. گاها در شرایط سفر و کوهنوردی ممکنه دسترسی به نیروی پزشکی و دارو نداشته باشیم در این حالت گیاهان دارویی کمک موثری میکنن. البته استفاده از گیاه دارویی فقط لازم نیست برای واوقاتی باشه که به داروهای شیمیایی دسترسی نداشته باشیم. در ادامه برای شناخت گیاهان دارویی استان هرمزگان با ما باشید.
بنه
نام علمی این گیاه دارویی Pistacia atlantica هستش. درختی به ارتفاع 7 تا 9 متر با میوهای ریز و گرد به رنگ سبز تیره که مغز اون شبیه پسته اماخیلی کوچکتر هستش. نوع نارس میوه رو بدون نیاز به پوست گرفتن استفاده میکنن، اما به محض رسیدن پوست اون سخت میشه و برای استفاده از مغز اون باید شکسته بشه. این درخت در پاییز به رنگ نارنجی خوش رنگی در میاد. گل درخت بنه قرمز رنگ هستش. بنه مقوی طحال و کبد و مسکنی عالی برای کمر درد، درد پشت و قلنج هستش. این گیاه با مقادیر بسیاری ویتامین A، B وD، دارویی عالی برای تقویت اعصابِ. از این گیاه دارویی برای بهبود ترک لب هم میشه کمک گرفت. سقز درخت بنه مقوی معده و محرک اشتها اس و به هضم غذ ا کمک میکنه. مخلوط این سقز با روغن زیتون برطرف کننده ورم، خارش و ترک پوست هم هستش.
خارشتر
نام علمی خارشتر؛ Alhagi maurorum هستش با ویژگی ظاهری بوتهای نیمه چوبی که ارتفاعش به 50 تا 150 سانتی متر میرسه. ساقهی این گیاه سبز رنگ و دارای خارهای تیز نوک زرد به طول 1 تا6 سانتی متره. برگها بیضی شکل و گلها به رنگ ارغوانی یا جگری هستن. مالیدن روغن برگهای گیاه دارویی خارشتر برای درمان روماتیسم و مادهی موجود در ریشهی خارشتر برای تقویت سیستم دفاعی بدن موثره. درمان بیخوابی و صرع ناشی از ضعف اعصاب با دمنوش این گیاه امکان پذیر میشه. بیرون راندن اسید اوریک از بدن، دفع کننده انگل روده، درمان برونشیت و عفونت ریه، درمان تپش قلب بیش از حد و درمان بواسیر از دیگر خواص گیاه خارشتر هستش. متاسفانه این باور که عرق خارشتر برای دفع سنگ کلیه مفیده ریشهی علمی نداره. این رو باید حتما بدونید که مصرف این گیاه دارویی در دوران بارداری ممنوعه.
صبر زرد ؛ آلوئه ورا
یکی از سرشناس ترین انواع گیاهان دارویی صبر زرد با نام علمی Aloe vera هستش. ویژگیهای ظاهری اون گیاهی بدون ساقه با برگهایی دراز و نیزهای با لبههای دندانهدار به ارتفاع 60 تا 100 سانتیمتر و گلهای زرد رنگِ. صبر زرد رودهها رو تمیز میکنه و ضد یبوستِ. معالجهی آسم، صرع، اسهال خونی و گرفتگی کبد از خواص این گیاه پر طرفداره. صبرزرد قند خون رو کنترل میکنه، بنابراین افراد دیابتی میتونن ازش برای بهبود بیماریشون استفاده کنن. رفع ریزش مو، التیام زخمها، تصفیه خون و رفع خارش بر اثر گزیدگی حشرات از دیگر خواص گیاه صبر زرده. اگر برگهای این گیاه رو بشکنین، از ژل خارج شده از برگها میتونین به عنوان بهترین مرطوبکننده استفاده کنین. از استفاده ی بینظیر این گیاه دارویی در محصولات آرایشی نمیشه چشم پوشی کرد.
خرزهره
خرزهره با نام علمی Nerium oleander خرزهره درختچهای همیشه سبزه و بطور معمول به عنوان گل زینتی در اکثر پارکها و بلوارها مورد استفاده قرار میگیره. این گیاه سمی گلهایی به رنگ سفید و قرمز داره. خرزهره که گیاه دارویی بومی مناطق مدیترانهایه، در تمام طول سال سبزه و رشدی سریع داره. خرزهرهی بومی سیستان و بلوچستان به خرزهره معطر معروفه و تمام قسمتهای اون از برگ، ساقه و ریشه گرفته تا گل، دانه و شیره سمیه. خوردن یک برگ یا 8 تا 10 دانه از این گیاه منجر به مرگ میشه و مسمومیت با این گیاه در دامها و انسانها بسیار رایجِ. پر واضحه که خواص درمانی این گیاه طبق این گفتهها صرفا با استعمال خارجی امکان پذیره. این گیاه درمان موثری برای کچلی و اگزماس. و به خاطر داشته باشید که استفاده از این گیاه بسیار خطرناکِ. گیاهان دیگر نیز با خواص درمانی مشابه وجود دارن که بی شک بهتره از اون ها استفاده بشه.
کرچک
نام علمیکرچک ؛ Ricinus Communis هستش که گیاهی سبز رنگ که گلهای نر اون به رنگ زرد و گلهای ماده قرمز رنگن .دانهی این گیاه قهوهای رنگ و به شکل لوبیا با پوستهای براقِ که درون اون مغزی کرم یا سفید رنگ حاوی روغن فراون قرار داره. از اونجایی که این دانه حاوی مقادیری ریسین (یک پروتئین سمی) ، بشدت خطرناک بوده و جز کشندهترین سموم طبیعی دنیاس. روغن کرچک بدست اومده از مغز دانه گیاه کرچک بخش مورد استفاده اون در طب سنتیه. گیاه کرچک بومی آفریقا، هند و جنوب شرق مدیترانه میباشد. روغن این گیاه یک ملین طبیعی و بهترین مسهل برای دوران بارداری به حساب میاد. در عصاره الکلی پوسته کرچک خواص ضدحساسیتی (آنتی هیستامینی) و ضد التهابی وجود داره. عصارههای بدست آمده سمی نیست. و باید بدونید کهبرای بیماران مبتلا به التهاب روده ممنوعه
پیچک صحرایی
از دیگر انواع گیاهان دارویی پیچک صحرایی با نام علمی Convolvulus arvensis هستش. این گیاه دارویی به رنگ سبز تیره با رگبرگهایی مشخصه که در سال اول قادر به تولید گل نیست. گلهای پیچک شیپوری و به رنگ سفید و صورتی هستن. به دلیل داشتن پوستهی غیر قابل نفوذ، این گیاه قادره عمر خودش رو در شرایط غیر آزمایشگاهی به 20 سال برسونه. پیچک صحرایی مسهل و صفرا برِ و برای التیام زخمها و درمان بیماری زردی کاربردی عالی داره.
ارس
نام علمی Juniperus هستش . ارس، ورس یا سرو کوهی گیاهی تک پایه و درختی با شاخههای خوابیده و گسترده، تنهای قطور، و ریشههایی بسیار بلنده. در صنعت آرایشی و بهداشتی و عطر سازی از این گیاه دارویی استفاده ی زیادی میکنن. جوشانده میوهی این درخت برای درمان دردهای روماتیسم، نقرس و کمر درد مفیده. ساقههای کوچک این گیاه دارای مقادیری روغن سابینوزِ که در درمان برخی بیماریهای زنانه بسیار کمک کننده اس. در گونهی J.virginiana از این گیاه مادهی بسیار موثر پودوفیلوتوکسین (Podophyllotoxine) وجود داره که یکی از مهمترین نیازهای دارویی علم پزشکی در درمان تومرها و بافتهای سرطانی هستش.
چوبک
یکی از انواع گیاهان دارویی چوبک هستش با نام علمی Acanthe phyllum bracteatum . ویژگیهای ظاهری اون درختچهای کوچک با برگهای کشیده و گلهایی به رنگ صورتی هستش. گیاه چوبک عطسه آور، قاعده آور و موثر در درمان یرقان، دردهای کبدی، آنژین، سیاتیک، نقرس، اسید اوریک، سوزاک و سنگ مثانه اس. برای لاغری از دمنوش چوبک نیم ساعت قبل از غذا استفاده میکنن. در آرام کردن سرفه، تسکین خارش بدن، شستشوی زخمها و درمان طاسی نیز میشه از چوبک بهره گرفت. خاطرتون باشه که به دلیل داشتن مادهی ساپونین استفاده زیاد از این گیاه توصیه نمیشه. زنان باردار از خوردن و حتی استنشاق گیاه چوبک هم باید خودداری کنن.
سپستان
نام علمی این گیاه دارویی Cordia myxa هست که درختی پوشیده از کرک و پرز خشن، برگهای بیضی شکل و میوه ای به اندازه یک آلوی کوچکه. درون میوهی درخت سپستان شیرهای لزج و بیمزه اس که برای درمان سرفه، رفع گرفتگی صدا و ملین سینهاستفاده میشه. سپستان کاهنده فشار خون، تببر، ضد اسهال و مسکن قولنج روده اس. برای بهبود امراض کلیوی، ریوی و طحال از این گیاه دارویی میشه استفاده کرد. از برگ پودر شده سپستان برای برای تسکین سردرد و التیام زخم و جراحت به صورت موضعی کمک میگیرن.