خواندنی ها با برترین ها (۱۴۱)

برترین ها - محمودرضا حائری: در این شماره از خواندنی ها با ترجمه جدیدی از ریچارد سوم شکسپیر، رمانی از اوژن یونسکو، داستانی از پاتریک مودیانو و... آشنا شوید.

 

 

 

مایشنامه‌ی ریچارد سوم که در سال 3-1592 نوشته شده، از همان آغاز با استقبال فراوان خوانندگان و تماشاگران روبرو شد، چندان که آن را در کنار هملت و رومئو و ژولیت در شمار محبوب‌ترین آثار شکسپیر جای داده‌اند.

این نمایشنامه داستان برآمدن و فروافتادن شاهی منفور را بازمی‌گوید. اما شکسپیر سیمای این مرد زشت‌صورت و زشت‌سیرت را چنان تصویر کرده که حضورش بر صحنه، همه‌ی شخصیت‌های دیگر را به محاق می‌برد. این هیولای بی‌شفقت که در راه رسیدن به تاج و تخت انگلیستان از هیچ دروغ و خدعه و جنایتی رویگردان نیست، با هوشی اهریمنی و نگاهی ژرفکاو تا اعماق وجود قربانیانش نفوذ می‌کند و آز و شهوت این یک یا عقل سست‌پای دیگری را آماج خود می‌گیرد. از این روست که جملگی را به‌آسانی می‌فریبد و سرانجام به نابودی می‌کشاند. اما فزون‌خواهی و غرور بی‌حدش سرانجام او را نیز قرین رسوایی و تباهی می‌کند.

 

 

 

رمانِ گوشه‌نشین چگالیده‌ای عالی از تمام شخصیت‌های برجسته یونسکو در نمایشنامه‌هایش است. وی در این رمانِ فلسفی‌ـ‌روانشناختی، به نفوذی عمیق‌تر در روان شخصیت‌های خود و کاوشی دقیق‌تر در حیطه‌های پوچِ زندگی پرداخته است. ارثیه ناگهانی این امکان را به قهرمان رمان می‌دهد که شغل بی‌اهمیت و کسل‌کننده‌اش در اداره‌ای گمنام را ول کند. او دیگر کاری ندارد جز این‌که سعی کند از زندگی لذت ببرد. این اتفاق برای او تبدیل می‌شود به روند آشنایی با تجربه مرگ.

 

او در جستجوی فراموشی است. اندوهش از دانستن این‌که قوی‌ترین احساس ما احساس ضعف ماست، و این‌که در هر چیزی قدرت معجزه‌ای نهفته است، وجهه‌ایی صوفیانه به او می‌بخشد. این اثر هم قصه است، هم رمانی که خوب می‌داند چگونه داستان انسان‌هایی را که اصلاً داستانی ندارند، و وصیتنامه روحی نویسنده اثرِ قاتلِ بی‌مواجب (یکی از نمایشنامه‌های یونسکو) را نقل کند.

---

کیک عروسی و داستان های دیگر

 

 

 

کوچکی امتیازاتی دارد. چیزهای بزرگ اغلب بی در و پیکر، ناپخته و ناشیانه‌اند؛ کوچکی قلمروی وقار و زیبایی است. قلمرو کمال هم هست. رمان در ذات خود فراگیر است. داستان کوتاه، در مقابل، ذاتاً گزینشگر است. از آن‌جا که تقریباً همه چیز را کنار می‌گذارد، می‌تواند به آنچه باقی می‌ماند شکل کاملی ببخشد. حتی می‌تواند مدعی نوعی کمال باشد. چیزی که برای رمان اهمیت دارد بزرگی است، قدرت است.

 

تهِ دلش داستان کوتاه را به خاطر قناعتش تحقیر می‌کند. کمال، دلخوشیِ آنهایی است که هیچ چیزِ دیگری ندارند. در دنیایی که رمان‌های متکبر بر آن حکم می‌رانند، کوچکی یاد گرفته راهش را با احتیاط باز کند. داستان کوتاه به دگرگونی باور دارد. به نیروهای پنهان باور دارد. روش داستان کوتاه کشف و شهود است. کوچکی‌اش عامل قدرت اوست. از کوتاه بودن خود شادمان است. می خواهد باز هم کوتاه‌تر باشد. فقط یک کلمه باشد. اگر بتواند آن کلمه را پیدا کند، تمام جهان با غریوی از درونش زبانه خواهد کشید. آرزوی عجیب داستان کوتاه همین است؛ باورِ عمیقش، بزرگیِ کوچکی‌اش همین است.

---

زیبایی شناسی فهم انسان (معنای بدن)

 

 

 

در زیبایی‌شناسی فهمِ انسان؛ معنای بدن، مارک جانسون کار پیش‌گام خود در مورد ارتباط میان علوم شناختی، زبان و معنا را که نخستین‌بار در اثر کلاسیک استعاره‌هایی که با آن‌ها زندگی می‌کنیم مطرح شد ادامه می‌دهد. جانسون از پژوهش‌های اخیر در مورد رشته‌ی جوان روان‌شناسی استفاده می‌کند تا نشان بدهد که چه‌گونه بدن، حتی پیش از تکوین خودآگاهی، معنا تولید می‌کند.

 

از این‌جا، او برای کاوش بیش‌تر خاستگاه‌های بدنی معنا، اندیشه، و زبان به علم عصب‌پایه‌ی شناختی روی می‌آورد و ابعادِ فراوان معنا ـــ از جمله تصویرها، کیفیت‌ها، عواطف، و استعاره‌ها ـــ را که همه در برهم‌کنش‌های فیزیکی بدن با جهان ریشه دارند به بررسی می‌گیرد. جانسون، با برداشت از روان‌شناسی هنر و فلسفه‌ی عمل‌گرا، استدلال می‌کند که همه‌ی این جنبه‌های معناسازی اساساً زیبایی‌شناسانه هستند. او نتیجه می‌گیرد که هنرها اوج تلاش‌های انسان برای یافتن معنا هستند و مطالعه‌ی ابعاد زیبایی‌شناسانه‌ی تجربه‌ی ما برای کشف مبنای بدنی معنا حیاتی است.

---

فراتر از فراموشی

 

 

 

فراتر از فراموشی برای اولین‏بار در سالِ 1995 منتشر شد. رمانی که پاتریک مودیانو مثلِ همیشه در آن گم‌ شدن و رؤیاها را به‏هم پیوند زده است. مودیانو که متولد آخرین سال جنگِ دوم جهانی یعنی سالِ 1945 است و جوایز متعددی از جمله جایزه‌ی نوبلِ ادبیات 2014 را از آنِ خود کرده است، در رمان‌هایش حال‏وهوایی پروستی را تعقیب و بازنمایی می‌کند با ته‌رنگی پلیسی. فراتر از فراموشی داستانی ا‌ست که بخشِ عمده‌ای از آن در دهه‌ی شصت میلادی می‌گذرد.

 

مردی در جست‌و‌جوی نام‌هایی ازیادرفته پرتاب می‌شود به روزهای جوانی و ولگردی‌اش در پاریس، زمانی که او با زنی زیبا آشنا می‌شود، زنی که دل از او می‌رباید و آن‌ها کافه‌ها و خیابان‌های پاریس را وجب‏به‏وجب تجربه می‌کنند. البته این زن مرموز است و در پی چیزی پنهانی و معماگونه. آن‌ها به لندن هم می‌روند و مودیانو برای اولین‏بار جغرافیای این شهر را نیز در رمان خود ترسیم می‌کند. اما همه‏چیز به این سادگی پیش نمی‌رود و اتفاق‌هایی در راه است...

سبکِ رواییِ مودیانو که با تکیه بر جزئیات، کشف مکان‌ها و زمان‌های گم‏شده و رنگ‌ها و بوها و مهم‌تر از همه «جوانی» ا‌ست، مؤلفه‌ی اصلی آثارش است. رمان‌نویسی که زمان را می‏شکافد تا برای لحظه‌ای نوری مُرده ما را ببرد به جایی دور در پاریس زیرِ برف یا آفتاب.