به گزارش خبرگزاری مهر به نقل از روابط عمومی معاونت میراث فرهنگی؛ فاز هشتم مرمت و ساماندهی مسجد جامع دهنو در ناحیه گوشه سازی و گنبد توسط پایگاه پژوهشی شهر تاریخی میبد تا پایان آذرماه سال جاری به اتمام می رسد.
«ساشا ریاحی مقدم» مدیر پایگاه پژوهشی شهر تاریخی میبد، با اعلام این مطلب گفت: مرحله شناسایی و مرمت اضطراری مسجد جامع ده نو از سال 1381 آغاز شده و تاکنون اقدامات حفاظتی به طور مستمر ادامه داشته است. در فاز هفتم اجرایی ایوان رفیع خشتی، استحکام بخشی و مرمت شد و هم اکنون فاز هشتم مرمت و بازسازی گنبد خشتی آن توسط پایگاه پژوهشی شهر تاریخی میبد در حال اجرا است.
وی افزود: با اینکه گنبدخانه خشتی مسجد جامع دهنو به شدت آسیب دیده بود و بخش هایی از آسمانه آن، حدوداً سه چهارم ساختار گنبد از بین رفته بود و تنها 30 درصد بخش های گنبد و گوشه سازی هایش باقی مانده بود اما همین اطلاعات در خصوص فرم معماری، طرح قوس و نوع تویزه کار بازسازی را آسان کرد.
ریاحی مقدم با اشاره به اینکه الگوی آسیب گنبد با شرایط اقلیمی تطابق دارد ادامه داد: بخش هایی که بیشتر در معرض باران و برف بوده، به ویژه قسمت های شمالی گنبد و قسمت های شمال غربی کاملاً از بین رفته بود. ولی بخش جنوب شرقی (گوشه سازی جنوب شرقی) کاملاً باقی مانده است.. به طوری که بیشترین تخریب را در گوشه شمال غربی که کاملاً از بین رفته است، داریم. با این وجود هلالی که از گنبد باقیمانده است راهنمای ما برای طرح بازسازی است.
همچنین «عیسی اسفنجاری کناری» عضو هیأت علمی دانشگاه هنر اصفهان و مشاور عالی این پروژه نیز بیان داشت: برای انجام این چنین پروژه ای تمام امکانات و ظرفیت های فنی، مهندسی، استادکاری، مالی، مردمی باید فراهم می شد. شاید این از معدود گنبدهایی باشد که بحث بازسازی آن مطرح و به اجرا رسید.
این مدرس دانشگاه افزود: میبد، منطقه ای است که پایتخت معماری خشتی و گلی به شمار می رود. درواقع هنوز توانمندی های فنی و مهندسی سنتی گذشته تا حدودی زیادی نسبت به جاهای دیگر زنده است. کارهایی که پایگاه میبد در حدود 17-18 سال گذشته، در نقاط مختلف انجام داده است نمونه ای بارز است. در واقع همه این تجارب، مرحله ای از بلوغ فنی را ایجاد کرد که بتوان این کار را هدایت کرد.
به گفته وی، البته تجربه ی معماران سنتی آنجا به ویژه استاد رضا امامی میبدی و حضور مهندسان ناظر با تجربه و طرح بازسازی دقیق ایوان و گنبد که براساس مطالعات تطبیقی و سالها تجربه تهیه شده و همچنین ظرفیت های مردمی (حمایت جانانه، تامین منابع اقتصادی، برگزاری مراسم مذهبی حتی در حین و در لابه لای داربست ها) تمامی اینها امکانات و ظرفیتهایی هستند که در فرایند اجرا اثرگذارند.
عضو هیأت علمی دانشگاه هنر اصفهان و مشاور عالی این پروژه اما در پایان افزود: اهمیت این پروژه فراتر از مرمت خود مسجد است و می تواند باعث توسعه دانش مرمت در کشور شود. یکی از نکات مهمی که وجود دارد این است که در قرن حاضر گنبد خشتی نساخته ایم و یا اگر ساخته ایم بسیار معدود بوده است. از این جهت است که وقتی سازه ای ساخته نمی شود به نوعی دانش، مهندسی و فنونی که در پشت آن است بعد از یکی دو نسل به فراموشی سپرده می شود. یادمان باشد امروزه تعداد معدودی از معماران سنتی ماهر و کار کشته وجود دارند، اینان نیز در سن 80-90 ساله کاریشان گنبد خشتی مسجدی را به معنای واقعی اجرا نکرده اند؛ کلمبو، طاسک و چهار بخشیاجرا کرده اند ولی گنبد به معنای کامل اینکه گوشه سازی و ناحیه انتقال داشته باشد و روی فضای گنبدخانه ی مسجد قرار گرفته باشد و آن هم تماماً از خشت و گل باشد، اجرا نکرده اند. بنابراین با پدیده ای روبرو هستیم که ساخت و ساز آن لااقل یک قرن است که متوقف شده، حال می خواهیم آن را مرمت کنیم. بنابراین میتوان گفت این اولین گنبد خشتی است که به طور کامل با مصالح سنتی خشتی- گلی توسط پایگاه پژوهشی میراث فرهنگی میبد در حال مرمت و بازسازی است.