گوش و بیماری‌های آن

گوش از چند قسمت تشکیل شده است بدین ترتیب:
1-لاله گوش
2-مجرای گوش خارجی
3-استخوان چکشی
4-مجاری نیم دایره‌ای
5-عصب صورتی
6-حلزون شنوایی
7-عصب شنوایی
8-استخوان رکابی
9-حفره‌ی گوش میانی
10-استخوان سندانی
11-پرده‌ی سماخ
به طور کلی گوش آلت شنوایی و حفظ کننده‌ی تعادل بدن می‌باشد و از سه قسمت اصلی تشکیل شده است. قسمت اول گوش خارجی، قسمت دوم گوش میانی. قسمت سوم گوش درونی.
قسمت اول گوش خارجی است که از لاله‌ی گوش و مجرای شنوایی خارجی تشکیل شده است. لاله‌ی گوش شامل غضروف، چین خوردگی، برجستگی و سه شیار که به وضع مخصوصی قرار دارند و به قسمت نرمی زیر گوش منتهی می‌شوند می‌باشد و روی آن را پوست بدن پوشانده است. پوست گوش از پوست دیگر نقاط بدن نازک‌تر است و فاقد چربی محافظت کننده می‌باشد. بنابراین نسبت به پوست سایر نواحی بدن با احتمال بیشتری در معرض آسیب ناشی از سرمازدگی قرار می‌گیرد. حیوانات کنترل زیادی را بر عضلات لاله‌ی گوش اعمال می‌کنند و برای افزایش شنوایی خود عضلات مذکور را به کار می‌گیرند. اما در انسان ها این عضلات فاقد این خاصیت بوده و بیشتر جنبه‌ی زیبایی دارد.
قسمت دوم گوش میانی است که لوله‌ای است حدود سه سانتیمتر و کمی به طرف بالا تحدب دارد. ثلث اول آن غضروفی و بقیه استخوانی است. مخاط دور آن دارای مو می‌باشد که با افزایش سن، موها نیز بیشتر خواهند شد. در مخاط مزبور غدد عرق و چربی فراوانی است که دارای ترشحات لزج، تلخ، چرب و سمی است که سرومن نام دارد. سرمن مانع ورود گرد و غبار و عبور حشرات به داخل گوش می‌شود. داخل گوش میانی محوطه‌ی پر پیچ و خمی به نام صندق سماخ را تشکیل می‌دهد. این محوطه به ارتفاع حدود 1/5 سانتی متر می‌باشد و در استخوان حجری حفر شده است.
سماخ به وسیله‌ی دو پنجره که یکی بیضی و دیگری مدور است از گوش داخلی مجزا می‌گردد و روی سطح داخلی آن که تحدب دارد دسته‌ی استخوان چکشی تکیه می‌کند که به استخوان سندانی اصابت کرده و تشکیل صدا می‌دهد.
دو قسمت مهم دیگر در گوش میانی موجود است که به نام استخوان عدس و رکاب نامیده می‌شوند. استخوان عدس و رکاب هم که عضو مؤثر این دستگاه به شمار می‌روند به هم چسبیده و یک پارچه می‌باشند. این استخوان‌ها به وسیله‌ی تارهای قابل ارتعاش به دیواره‌ی گوش میانی تکیه دارند.
قسمت سوم، گوش داخلی است که قسمت اصلی دستگاه شنوایی می‌باشد. به مناسبت ساختمان درهم و برهمی که دارد لابیرنت غشایی نامیده می‌شود. درون آن را مایعی به نام آندولنف و مایع دیگری به نام هری لنف پر ساخته است. گوش درونی خود از سه بخش تشکیل شده است: 1-دهلیز 2-مجاری نیم مدور 3-حلزون
دهلیز از دو کیسه‌ی کوچک تشکیل یافته و مجاری نیم مدور از سلول‌های مژه‌ای طویلی به نام اتولیت که دارای ذرات بسیار ریز کلسیم و منیزیم به نام اتولیت است تشکیل شده است. حلزون استخوانی به صورت لوله‌ای است که به طور مار پیچ در حول محوری به نام ستون یا ستونک و روی غشاء پایه به نام عضو کرتی جای دارد و سلول‌های محافظ بر روی غشاء پایه و طرفین به نام کمان کرتی قرار گرفته و مژه‌های مرتعش که از ساقه‌ی مشبک عبور کرد در آندولنف غوطه‌ور می باشد و به شاخه‌ی ساکولی که منشأ آن لکه‌ی شنوایی می‌باشد منتهی می‌شود.
شنوایی در گوش از اثر حرکت بسیار ضعیف سلول‌های مودار در گوش داخلی به وجود می‌آید. تعداد این سلول‌ها در گوش انسان به حدود 30 هزار عدد می‌رسد.

حفظ سلامت گوش

جهت حفظ سلامت گوش، هر پانزده روز یک بار شب‌ها هنگام خوابیدن دو قطره روغن بادام تلخ در آن‌ها بچکانید و بخوابید.

ضدعفونی کردن گوش:

برای ضدعفونی کردن گوش آب پونه‌ی تازه را بگیرید و پس از صاف کردن در گوش بچکانید.

حساسیت گوش به صدا:

برای رفع تنفر گوش از صداهای بلند و قوی یا مُمتد یا یک نوع صدای خاص که علت آن از اثرات ضعف اعصاب است باید از داروهای مقوی قلب و اعصاب استفاده کرد. برای مصرف داروی اعصاب.

ورود حشرات در گوش:

اگر مورچه یا حشره‌ی دیگری داخل گوش رفته است بلافاصله قدری صبر زرد را در کمی آب حل کنید و در گوش بچکانید.
• سرکه را با کمی آب رقیق کنید و در گوش بچکانید.
• سرکه را با کمی روغن مخلوط کنید و در گوش بچکانید.
هرکدام از داروهای فوق را که مصرف کنید باعث می شود که حشره بمیرد. پس باید بعد از آن گوش را بشویید تا حشره از داخل گوش خارج شود.

خارج کردن هزار پا از گوش:

در صورتی که هزارپا داخل گوش رفته باشد برای بیرون آوردن آن باید روغن کنجد در گوش بچکانید.

خارش گوش

برای تسکین خارش گوش:

در گوش روغن هسته‌ی خرما بچکانید.
• روغن بادام تلخ را در آب جوشانده‌ی غلیظ افسنطین ریخته و در گوش بچکانید.
• کمی افسنطین را در مقدار کمی سرکه بجوشانید، سپس صاف کرده‌ی آن را در گوش بچکانید.
• پنج گرم آویشن شیرازی را در 50 گرم آب بجوشانید و با آب صاف کرده‌ی آن گوش را بشویید.
• مغز هسته‌های زردآلو را نرم بکوبید و در روغن بادام تلخ شیره بکشید و در گوش بچکانید.

رفتن آب در گوش

در صورتی که داخل گوش آب رفته و مشکلاتی ایجاد کرده است، از ریختن آب اکسیژنه داخل گوش به کلی خودداری کنید. برای درمان، مقداری روغن کرچک یا روغن بزرک را در یک قاشق بریزید بعد بر روی آتش گرفته تا گرم شود سپس چند قطره در گوش بچکانید.
• روغن بادام تلخ در گوش بچکانید بعد مقداری پشم را گرم کنید و روی گوش و اطراف آن بگذارید و ببندید.
• دو گرم گلسیرین را مخلوط با یک گرم اسید فنتیک در گوش بچکانید.
• کاغذ آبی رنگی را به شکل فتیله درآورده و داخل گوش بگذارید. به دلیل این که کاغذهای آبی رنگ را با بلودومتیل رنگ می‌کنند و جنس آن نیز آب خشک کن است، در این مورد مؤثر خواهد بود.
• تریاک را نرم بسایید و با کمی آب گرم یا شیر مادری که طفل دختر زاییده باشد مخلوط و اطراف و پشت گوش بمالید.
• مقداری بهره موم یا برموم (موم سیاه) را مانند فتیله درست کنید و داخل گوش قرار دهید تا آب داخل گوش را بکشد.
• کنجیده سرخ و سفید (انزروت) را نرم بسایید و بعد یک قطعه پنبه را به روغن بادام تلخ آغشته، سپس به پودر انزروت بمالید تا کاملاً بر پنبه مالیده شود و داخل گوش فرو برید و به طرف همان گوش بخوابید تا آب گوش را بکشد.
• سر را به طرف پایین کج و کف دست را روی گوش قرار دهید و چند قدمی لی لی کنید تا آب از گوش خارج شود بعد با دستمال کاغذی آن را خشک کنید.
ضمناً بهتر است به این نکته توجه داشته باشید که آن چه در گوش می‌چکانید باید نه بسیار سرد و نه بسیار گرم باشد، بلکه باید معتدل (ولرم) باشد تا به گوش آزاری نرساند.

صدا کردن گوش

اگر در اثر غده یا زخم یا عوارض دیگری داخل گوش صدا می‌کند و باعث ناراحتی می‌شود، برای درمان آن زاج سفید را بسوزانید و با مرمکی از هرکدام به وزن 6 نخود را با 1 مثقال عسل مخلوط کنید تا به صورت خمیر درآید و داخل گوش بگذارید تا صدای آن آرام شود.
• مرزنجوش را بجوشانید و آب صاف کرده‌ی آن را با روغن زیتون مخلوط و داخل گوش بچکانید.
• مقل ازرق، مرمکی و کنجیده را در آتش بریزید و و دود آن را به گوش دهید تا صدا مرتفع شود.
• آب جوشانده‌ی بابونه‌ی را در گوش بچکانید.
• روغن بادام تلخ را در گوش بچکانید.
• هسته‌ی زردآلو را بکوبید و روغن آن را بگیرید و هر شب چند قطره داخل گوش بچکانید.
• سرکه را در یک قوری چینی یا پیرکس بجوشانید و از لوله‌ی آن گوش و بینی را بخور دهید.
• تخم گشنیز، سیاه دانه، برگ سداب، پوست خشخاش، رنگ برگ، بابونه‌ی شیرازی و مرزنجوش از هرکدام 5 مثقال مخلوط و هر شب هنگام خوابیدن کمی از آن را با کمی آب به صورت خمیر درآورده و بر ملاج ببندید و صبح به جای شستن، آن‌ها را به وسیله‌ی شانه زدن از سر پاک کنید.
• شب‌ها هنگام خواب پنبه‌ای را با آب پیاز ‌تر کنید و داخل گوش بگذارید.
• سفید آب قلع، مرمکی، مقل ازرق، مردار سنگ نقره، انقوزه، سکبینج، صبر زرد و سورنجان مصری از هر کدام نیم مثقال مخلوط و همه را بسیار نرم ساییده و بعد با یک استکان سرکه و یک استکان زهره‌ی گاو مخلوط و روزی 3 مرتبه در گوش بمالید، سپس یک قطره هم داخل گوش بچکانید.ضمناً باید دانست که اگر بر اثر حساسیت حس سامعه، صدا در گوش ایجاد شده باشد، در موقع گرسنگی و حس جوع بدتر می‌شود.
اگر بیمار مسن باشد و صدا کردن گوش گه گاهی ایجاد شود باید به فکر بالا بودن فشارخون بود.
اگر بیمار تب‌دار باشد و ایجاد صدا در گوش کرده باشد، پس از قطع تب، بهبودی حاصل خواهد شد.
اگر به دنبال بیماری‌های ضعیف کننده، صدا در گوش ایجاد شده است باید به تقویت عمومی بدن پرداخت و سر را با اب جوشانده‌ی افسنطین، بابونه و سرکه شستشو داده، سپس روغن مورد را بر پوست سر بمالید و در هر سوراخ بینی هم یک قطره از آن بچکانید.
در این مورد بهتر است بدن را از اخلاط پاک سازی کنید و مرتب دوش آب گرم بگیرید و در حمام با آب جوشانده‌ی گل بنفشه و گل بابونه و ناخنک سر را شستشو دهید.
• اسارون، سنبل الطیب، مصطکی رومی، زعفران، طباشیر هندی، دارچین، اذخرمکی، قسط شیرین، تخم کشوث، تخم کرفس، تخم کاسنی، زرآوند طویل، قرنفل، حب بلیسان، عود بلیسان و هیل قرابی را به نسبت مساوی مخلوط کنید. به اندازه‌ی وزن همه‌ی آن‌ها گل محمدی به آن اضافه کرده و نرم بسایید، بعد با عسل ترکیب کنید تا به صورت خمیر درآید و همه روزه صبح، ظهر و شب هر مرتبه یک قاشق شربت خوری از آن میل فرمایید.

صدا کردن گوش در اثر بی خوابی:

اگر صدا کردن گوش در اثر بی خوابی باشد برای برطرف کردن آن روغن کدو یا روغن بنفشه را بر پوست سر بمالید، سپس پنبه‌ای را با گلاب خیس کنید و در گوش قرار دهید. اما قبلاً یکی از داروهای زیر را در گوش بچکانید. سرکه با روغن گل، روغن قرنفل، آب جوشانده‌ی مرزنجوش، آب تره‌ی تازه با زهره‌ی گاو، روغن گل، انقوزه‌ی پخته شده در روغن زیتون، آب زیره‌ی حل شده در پیه مرغ، آب خرفه‌ی تازه، سرکه، آب شهم حنظل تازه با روغن کنجد، روغن حنظل.

صدا کردن گوش از سردی مزاج:

اگر صدا کردن گوش از سردی مزاج باشد؛ طنین صدا یا وزوز کردن مرتب ادامه خواهد داشت. برای درمان آن اول بدن را از خلط غالب پاک سازی کنید. و روزی یک مرتبه با استنشاق کمی انفیه یا گرد دماغ یا صبر زرد و کندش که ایجاد عطسه می‌کند چند عطسه ایجاد کنید و سر را با آب جوشانده‌ی مخلوط بابونه و مرزنجوش و افسنطین و مغز ناخنک و آویشن بشویید. روغن بادام یا روغن سوسن در گوش بچکانید و مرتب دوش آب گرم بگیرید و از خوردن غذاهای چرب و شور و سرخ کرده پرهیز شود.

صدا کردن گوش از گرمی مزاج:

اگر صدا کردن گوش در اثر مزاج گرم و حرارت باشد، برای درمان آن ابتدا بدن را از خلط غالب پاک‌سازی کنید. بعد یکی از این داروهای زیر را در گوش بچکانید، مانند: روغن گل، روغن گل با سرکه، روغن فرنفل، آب جوشانده‌ی میخک، آب جوشانده‌ی مرزنجوش، آب تره‌ی تازه با زهره‌ی گاو، زهره‌ی گاو، انقوزه‌ی پخته شده در روغن زیتون، آب زیره‌ی حل شده در پیه آب شده‌ی مرغ، آب خرفه‌ی تازه،‌ سرکه، آب شهم حنظل تازه با روغن کنجد، روغن حنظل و پس از این که یکی از داروها را در گوش چکاندید، روغن بنفشه یا روغن کدو را بر سر بمالید، سپس پنبه‌ای را با گلاب خیس کنید و در گوش قرار دهید.

ضربه خوردگی گوش

اگر در اثر سیلی یا از این قبیل ضربه‌ها، در داخل گوش احساس ناراحتی کردید، به این روش معالجه خواهد شد، به اندازه‌ی 6 نخود صبر زرد یا صبر سیاه را کنار یک نعلبکی یا ظرف دیگری قرار داده و کمی شیر زن بچه شیرده را روی آن ریخته و صبر را در آن حل و در گوش بچکانید. داخل و اطراف آن را نیز چرب کرده و بعد قدری پشم یا پنبه را گرم و روی آن بگذارید و مدتی روی آن را بسته نگه دارید. مشکل برطرف خواهد شد.

مالیجی یا ورم بناگوش

برای درمان مالیجی یا ورم بناگوش روزی سه مرتبه آب پرتقال را با آب مخلوط و میل کنید و به عنوان درمان نخود پخته را بکوبید و روی آن ضماد کنید.
• آرد نخود خام را با آب گرم خمیر و ضماد کنید.
• آرد جو را با سرکه خمیر و روی آن ضماد گذارید.
• برگ گزنه را نرم بسایید و بعد در روغن زیتون بجوشانید و روی موضع ضماد کنید.

ورم گوش

برای درمان ورم گوش یک قطعه‌ی کوچک سیر را در پارچه‌ای بپیچید و در گوش قرار دهید.
• آرد جو را با کمی سرکه خمیر و روی ورم گوش قرار دهید.

اریون (ورم بناگوش)

ورم بناگوش یا اریون فراوان‌ترین غده‌ای است که کودکان و حتی بزرگسالان زیادی به آن مبتلا خواهند شد، یک نوع بیماری ویروسی مصری و خطرناک است که بهترین چاره‌ی آن استراحت مطلق است، ‌بیمار باید از دیگران فاصله بگیرد و حتی وسایل شخصی، ظروف غذا و محل خوابش جدای از دیگران باشد.
بیمار باید کاملاً استراحت کند و از خوردن غذاهای ترش، سرخ کرده و محرک، مصرف شیرینی‌های قنادی، انواع فلفل و ادویه‌جات، غذاهای مانده یا کنسرو شده، سوسیس و کالباس، فلافل و انواع ساندویچ و پیتزا پرهیز کند.
بیمار باید از سرماخوردگی مصون باشد زیرا ممکن است به ورم مغز منجر شود که آن نیز بیماری خطرناکی خواهد بود. در صورتی که بیمار به فعالیت، تلاش یا بازی بپردازد و استراحت نکند تورم غده‌ی بناگوش زیاد و حتی دوطرفه می‌شود. به دنبال آن ایجاد تهوع، استفراغ، درد شدید و حتی ممکن است باعث قطع نسل شود.
برای درمان آن، مغز ناخنک و گل خطمی از هر کدام 3 مثقال، خارخاسک، گل بنفشه و پر سیاوشان از هرکدام 5 مثقال، همه را مخلوط و به 10 قسمت مساوی تقسیم کنید و هر قسمت را شب در یک و نیم لیوان آب جوش بخیسانید،‌ صبح در همان آب بجوشانید تا حدود یک لیوان آب آن باقی بماند. سپس صاف و با شکر قرمز یا شکر سفید شیرین ساخته و بنوشید. تفاله‌ی آن را مجدداً در یک و نیم لیوان آب بخیسانید و شب باز هم در همان آب بجوشانید و آب صاف کرده‌ی آن را شیرین کرده و بنوشید.
• گل بابونه‌ی شیرازی، تخم کتان و تخم شوید را بسیار نرم بسایید. آن را با کمی موم عسل در مقداری روغن گل ریخته و گرم کنید تا به صورت پماد در آید و هر روز بر محل تورم ضماد کنید.
• گل خطمی و گل بنفشه و برگ درخت توت را مخلوط، در روغن گل سرخ بپزید و روی ورم ضماد کنید.
• برگ تاجریزی را با انجیر و آرد گندم مخلوط، بپزید و بر موضع ضماد سازید.
• کندر خوراکی، گلنار فارسی، تخم مورد و تخم خرفه از هرکدام 20 گرم، تخم کرفس و گِل ارمنی از هر کدام 30 گرم، همه را مخلوط و بسیار نرم بسایید. هر صبح، ظهر و شب هر مرتبه 1 قاشق شربت خوری با مقداری شربت قند مخلوط و میل فرمایید.

دمل داخل گوش

در صورتی که داخل گوش دملی ایجاد شده باشد، هر صبح، ‌ظهر و شب، هر مرتبه چهار قطره روغن کنجد داخل گوش بچکانید.
• برگ بوته‌ی گل محمدی را بجوشانید. آب آن را صاف و با کمی عسل مصفی مخلوط و در گوش بچکانید. تکرار آن باعث بهبود دمل خواهد شد.
• صبر زرد، صبر سیاه، مازو، مرمکی و پوست هلیله‌ی زرد از هرکدام به مقدار مساوی مخلوط و بسیار نرم بسایید. بعد با کمی روغن بَزرَک به صورت خمیر سفتی درآورده و به شکل فتیله‌ای داخل گوش بگذارید. هر صبح، ظهر و شب فتیله را عوض کنید تا به طور کلی عفونت و کثافات دمل از بین برود و بهبودی حاصل شود.
• آب پیاز تلخ را بگیرید و هر صبح، ظهر و شب و هر مرتبه 4 قطره داخل گوش بچکانید.
• خون سیاوش، کندر، کف دریا، انزروت، مرمکی، بوره‌ی ارمنی و گل مامیثا از هرکدام به مقدار مساوی بسیار نرم بسایید. آن را با عسل مخلوط و به شکل خمیر سفتی درآورید. سپس مانند فتیله‌ای داخل گوش قرار دهید و روزی سه مرتبه عوض کنید تا بهبود حاصل شود.
• روغن حیوانی که از کره به دست آمده و بدون نمک باشد را هر صبح و شب کمی گرم کنید تا مایع شود، (اما داغ نباشد) و بعد در گوش بچکانید. دُمل سر باز می‌کند و عفونت آن خارج می‌شود.
ضمناً برای این که دُمل سریع‌تر بهبود یابد و گوش سالم شود باید از خوردن غذاهای سرخ کرده، گوشت، تخم مرغ و پیاز خودداری کنید.

غده‌ی داخل گوش

علت غده‌ی داخل گوش غلبه‌ی صفرا در بدن است و برای برطرف کردن آن ابتدا باید صفرا رفع شود. در این مدت که چنین غده‌ای در بدن پدیدار می‌شود باید غذاهای روزانه: آش انار، آش تمر، آش آب غوره، آش جو با آب غوره باشد تا از غلبه‌ی صفرا جلوگیری شده و خون صاف گردد تا از شدت بیماری کاسته شود.
برای درمان آن بهتر است روغن سیاه یا روغن اکتیول بلادنه یا روغن سیلقان را روی آن بگذارید تا غده پخته شود و سر باز کند و روی آن مشمع اصلاح بگذارید تا جراحات داخل غده را بکشد و به مرور عفونت کاهش یابد و از زیر زخم، گوشت جدید و قرمز روییده شود تا آنجایی که اگر انگشت خود را با فشار روی زخم بگذارید احساس درد نکنید. اگر احساس درد نکردید علامت آن است که دیگر عفونت ندارد، سپس قدری حنای خشک روی آن بپاشید یا بر روی زخم محلول بتادین بزنید تا به کلی خشک شود.

نزله‌ی گوش

برای درمان نزله‌ی گوش، موضع را با آب پوست لیمو بخور دهید و چند مرتبه در روز مقداری آب لیمو بنوشید.

عفونت داخل گوش

در صورت وجود عفونت داخل گوش، روزی چند مرتبه بر آن دود عنبر نسارا بدهید؛ تا هم درد آن ساکت شود و هم عفونت یا التهاب کاهش یابد.
به عنوان درمان، انزروت را نرم بسایید و پنبه‌ای ‌را به روغن بادام تلخ و انزروت‌ها آغشته کرده و داخل گوش قرار دهید. چند شب موقع خواب این عمل را تکرار کنید تا کاملاً عفونت آن را بکشد.
• آب برگ بید تازه را بگیرید و داخل گوش بچکانید.
• پنبه‌ای را آغشته به مخلوط آب غوره و سرکه کرده و داخل گوش قرار دهید.
• برگ زیتون را نرم بکوبید و با کمی عسل مخلوط و در گوش گذارید.
• پنیر کهنه را جوشانده، آن را با شیر زن شیرده مخلوط و گرم کنید، سپس داخل گوش بچکانید.
• مرمکی، انقوزه، مقل ارزق، صبر زرد، سکبینج، مصطکی رومی، کندر و پوست هلیله‌ی زرد از هرکدام 3 گرم را مخلوط و بسیار نرم بسایید. سپس آن را با یک فنجان سرکه و یک فنجان زهره‌ی گاو مخلوط و روزی 3 مرتبه داخل گوش بمالید و یک قطره هم در گوش بچکانید.
• به مدت سه روز، هر صبح و شب آب اکسیژنه را در گوش بچکانید (اما بدانید که مصرف طولانی آن برای گوش بسیار زیان‌آور است).
• کلارگل 10 سانتی، محلول آدرنالین یک در هزار، 10 قطره، سرم فیزیولوژی 10 گرم و گلسیرین 2 گرم، همه را مخلوط و در گوش بچکانید.
• تخم کرفس و گِل ارمنی از هرکدام شش مثقال؛ کندر، گلنار فارسی، تخم مورد و تخم خرفه از هرکدام 4 مثقال، همه را مخلوط و بسیار نرم بسایید. هر صبح، ظهر و شب هر مرتبه یک قاشق شربت خوری از آن را با یک لیوان شربت قند مخلوط و میل فرمایید.

جراحت گوش کودکان

برای رفع جراحات گوش کودکان می‌توانید گوش را با شیر زن شیرده بشویید و بعد مردار سنگ ساییده را بر آن بپاشید.

گوش دارای عفونت زیاد

برای بند آوردن ترشح عفونت گوش، مرمکی را در آب جوشیده‌ی سرد، حل کنید و با روغن زیتون یا روغن کنجد مخلوط و داخل گوش بچکانید.
• برگ زیتون را بکوبید و با عسل خمیر و داخل گوش قرار دهید تا عفونت بند بیاید.
• کنجیده‌ی سرخ و سفید را بسوزانید و دود آن را به گوش و بینی و اطراف آن بدهید.

عفونت خشک داخل گوش (بوشن)

برای برطرف کردن عفونت‌های خشک شده‌ی داخل گوش هر روغنی که در دسترس دارید در آن بچکانید و پس از 24 ساعت به وسیله‌ی شستشو عفونت‌ها را از داخل گوش خارج کنید.

عفونت گوش مزمن

برای درمان عفونت مقاوم و مزمن، تخم خرفه، تخم مورد، گلنار فارسی و کندر خوراکی از هرکدام 20 گرم، گِل ارمنی و تخم کرفس از هرکدام 30 گرم، همه را مخلوط و بسیار نرم بسایید. هر صبح،‌ ظهر و شب یک قاشق شربت خوری از آن را با مقداری شربت قند مخلوط و میل فرمایید و پشت هر گوش چند عدد زالو بیندازید.

ورم پرده‌ی گوش اطفال

بیماری‌های گوش فراوان است و مهم‌ترین آن‌ها ورم پرده‌ی گوش در اطفال می‌باشد. علت آن، جمع شدن عفونت در پشت پرده‌ی گوش یا ورم مجرای خارجی گوش است و نسبتاً فراوان دیده شده است.
برای درمان آن اول بدن را با معجون هلیله‌جات پاکسازی کنید. بعد پوست خشخاش، تخم کاهو و تخم گشنیز از هرکدام 5 گرم را مخلوط بجوشانید، آب آن را شیرین و 3 قسمت کنید. روزی 3 مرتبه بنوشید و این کار را چند روز تکرار کنید.
• پنج گرم گل مامیثای نرم شده را با 5 گرم روغن بادام و 1 قاشق سرکه مخلوط و در مجرای گوش بمالید، بعد 5 گرم صندل و 5 گرم مامیثا را نرم بکوبید و با آب گشنیز تازه و آب برگ کاهوی تازه حل و از خارج ضماد کنید.

زخم کهنه‌ی داخل گوش

برای درمان آن یک قسمت عسل را با دو قسمت زهره گاو مخلوط و بعد با پنبه فتیله درست کرده و هر صبح و شب در گوش گذارید.

سندرم منیر

این بیماری بخشی از گوش داخلی را که مسئول کنترل تعادل است گرفتار می‌کند. گوش داخلی مجموعه‌ی ظریفی از پرده‌ها و پایانه‌های عصبی است که به حرکت پاسخ می‌دهند. وقتی این بخش از گوش آسیب می‌بیند، واکنشی را آغاز می‌کند و موجب سرگیجه‌ی شدیدی می‌شود که فقط با گذشت زمان می‌توان آن را برطرف کرد. سندرم منیر بیماری پیچیده‌ای است که معمولاً علت روشنی ندارد.
این بیماری معمولاً به صورت حملاتی ظاهر می‌شود که با شنیدن صدای زنگ در گوش‌ها، سرگیجه‌ی شدید، کاهش شنوایی، احساس فشار در گوش‌ها و گاهی تهوع و استفراغ مشخص می‌شود. حملات ممکن است متناوب و شدت آن‌ها نیز متغیر باشد. اما گاهی آن قدر مکرر و شدید است که بیمار تحمل خود را از دست می‌دهد.
به طور طبیعی مایع موجود در گوش داخلی شما در دو حفره‌ی بالونی شکل قرار دارد. هدف این مایع کمک به درک وضعیت سر در فضاست. این کار توسط مجموعه‌ای از گیرنده‌های گوش داخلی که به حرکت حساس هستند انجام می‌شود. در این بیماری، منیر تعادل ویژه‌ی مایع در گوش داخلی را بر هم می‌زند. این مایع ایجاد فشار می‌کند که سرانجام موجب پارگی پرده‌ی ظریف داخلی می‌شود. در این مورد مصرف داروهایی که مربوط به سردرد و سرگیجه است و هم‌چنین دود عنبرنسا تا حدی مؤثر خواهد بود.

گوش درد

پیش‌گیری از گوش درد:

برای این که هیچ‌گاه به گوش درد مبتلا نشوید بهتر است همیشه در حمام، گوشی مخصوص شنا داخل گوش بگذارید یا پنبه‌ای را به روغن وازلین آغشته و داخل گوش قرار دهید. همیشه هنگام خوابیدن در هر گوش یک قطعه پنبه قرار دهید و بخوابید. گاهی شب‌ها یک قطره روغن بادام تلخ در گوش بچکانید.

درد گوش:

برای تسکین درد گوش از خوردن گوشت، تخم مرغ و پیاز پرهیز کنید و معده را سبک نگه دارید، برای درمان آن یک یا دو قطره سرکه داخل گوش بچکانید.
• یکی دو قطره روغن هسته‌ی زردآلوی تلخ را در گوش بچکانید.
• آب نعنای تازه را بگیرید و با کمی عسل مخلوط و در گوش بچکانید.
• آب مرزه‌ی تازه را بگیرید و با شیر مخلوط و در گوش بچکانید.
• یک گلوله‌ی کوچک جعفری کوبیده شده و نمک زده و آغشته به روغن زیتون را در گوش گذارید.
• آب جوشانده‌ی چغندر را به طور نیم گرم داخل گوش بچکانید.
• پیاز را در خاکستر داغ بپزید، بعد له کنید و با کمی کره‌ی بی نمک مخلوط، سپس در پارچه‌ای نازک گذاشته و در گوش فرو کنید.
• میان یک ترب سیاه را خالی کنید و مقداری روغن زیتون را داخل آن ریخته و آن ترب را کنار آتش بگذارید تا روغن به جوش آید. بعد آن روغن را پس از سرد شدن در گوش بچکانید.
• دُم برگ گل سوسن سفید را در مقداری روغن فندق بخیسانید و آن روغن را در گوش بچکانید.
• شیره‌ی خشخاش را بسایید و با آب گرم یا شیر مادری که نوزاد دختر شیر می‌دهد مخلوط و در اطراف و پشت گوش بمالید. درد آن را ساکت خواهد کرد.

گوش دردی که علت آن مشخص نباشد:

اگر گوش بدون هیچ علتی درد گرفت و علت آن را نمی‌دانید، انزروت را در آتش بریزید و دود آن را به گوش و اطراف آن بدهید تا درد ساکت شود.
• کمی شیرخشت را در کمی شیر مادری که نوزاد دختر از او تولد یافته مخلوط و داخل گوش بمالید و بعد یک قطعه پنبه هم به آن آغشته و داخل گوش قرار دهید.
• کنجیده را با کمی پیه بُز آب کرده، ترکیب و به صورت فتیله‌ای داخل گوش قرار دهید تا درد ساکت شود.

گوش درد از هوای گرم:

اگر درد گوش به علت فعالیت در هوای گرم ایجاد شده باشد باید کمی گرد عطسه‌‌آور در بینی کشید تا عطسه ایجاد شود و بعد کمی روغن گل را با کمی سرکه مخلوط و داخل گوش بچکانید.

گوش درد از ضربه خوردگی:

اگر درد گوش بر اثر ضربه ایجاد شده باشد، ‌برای تسکین آن 6 نخود چدروا را کنار یک ظرف با چند قطره شیر خانمی که شیرده باشد مخلوط و داخل گوش و اطراف آن بمالید. بعد کمی پنبه یا پشم را گرم کرده و روی گوش بگذارید و با پارچه یا شال روی آن را ببندید و شب روی همان گوش بخوابید.

پیش‌گیری از سرمازدگی گوش‌ها:

اگر سرمای زمستان زود به گوش شما اثر می‌کند و دچار سرماخوردگی می‌شود، در اوایل زمستان هر سال، برف اول و دوم و سوم که می‌بارد (چه پشت سر هم و چه با فاصله‌ی زیاد باریده شود) قدری از آن را (به اندازه یک مشت) جمع کرده و به تمام گوش خارجی یعنی نرمی و غضروف بمالید. بدین ترتیب دیگر سرما نخواهد خورد.

گوش درد از سرماخوردگی:

اگر در اثر سرماخوردگی (سرمازدگی)‌یا باد و سوز، درد گوش ایجاد شده باشد، برای درمان آن روزی 3 مرتبه عنبرنسارا را بسوزانید و دود آن را به گوش دهید.
• عسل را با آب مخلوط و بجوشانید و آن را در گلو به صورت نیم گرم قرقره کنید. بعد روغن زنجبیل را در گوش بچکانید، سپس زنجبیل، دارچین، میخک و هل سبز و سفید را مخلوط بجوشانید و پنبه‌ای را به آن آغشته و داخل گوش قرار دهید.
• به حمام گرم بروید و گوش را با بخار شلغم در حال پخت بخور دهید و آن را بخورید. بعد از آن کمی خردل کوبیده شده را با مقدار کمی روغن زیتون یا روغن کنجد به صورت فتیله‌ای درست کنید و داخل گوش قرار دهید، سپس مقداری نمک را گرم و در کیسه یا دستمال کوچکی بریزید و روی گوش قرار دهید.

درد گوش از آب:

اگر آب داخل گوش رفته و موجب درد در گوش و پشت سر شده باشد، روزی 3 مرتبه بر آن دود عنبر نسارا دهید و روغن‌های گرم بر پشت سر بمالید و قطره‌ای هم در گوش بچکانید.
• مغز ناخنک، تخم شوید و مرزنجوش از هرکدام 4 مثقال را با یک مثقال بابونه‌ی شیرازی مخلوط و به 3 قسمت تقسیم کنید. هر روز یک قسمت از آن را بجوشانید و با آن گوش را بخور دهید. بعد آب آن را صاف و با آن سر را بشویید. و از همان آب در بینی استنشاق کنید، سپس یک قطعه پنبه به آن آب آغشته و داخل گوش قرار دهید و روی همان گوش بخوابید.
• به حمام گرم بروید و گوش را با بخار شلغم (در حال پخت بخور دهید و شلغم‌ها را نیز بخورید، و کمی خردل کوبیده شده را با مقدار کمی عسل و کمی روغن زیتون یا روغن کنجد به شکل فتیله‌ای داخل گوش قرار دهید، سپس مقداری نمک را گرم و در دستمال یا کیسه‌ی نخی کوچکی بریزید و روی گوش قرار دهید.

گوش درد به علت ورود مایعات:

اگر به علت ورود مایعات، درد گوش ایجاد شده باشد، برای تسکین آن باید روغن نیلوفر یا روغن تخم کدو یا روغن بنفشه بادام را در گوش بچکانید.

گوش درد به علت غذای نامناسب:

اگر به علت مصرف غذاهای محرک یا ادویه‌جات به گوش درد مبتلا شدید باید از غذاها و داروهایی که طبیعت ضد آن خوراک باشد استفاده شود. آب کاهوی تازه یا آب گشنیز تازه یا آب تاجریزی تازه یا یکی از روغن‌هایی که طبیعت آن خنک است یا کمی روغن کافور یا روغن بنفشه بادام را داخل گوش بچکانید. ضمناً خوردن شربت بنفشه، آلوچه‌ی براقانی، تمر هندی، شربت نیلوفر، شیره‌ی خرفه، سکنجبین، سوپ جوجه با ماش، عدس، اسفناج، گشنیز، کدو و پودر سماق نیز مفید خواهند بود.

درد گوش از عفونت:

گوش دردی که از جراحات و عفونت داخل آن باشد. باید کمی عسل را با کمی آب بجوشانید و بعد پنبه‌ای به آن آغشته کرده و داخل گوش قرار دهید و روی همان گوش بخوابید.

گوش درد نوزاد:

برای درمان گوش درد نوزاد تازه تولد یافته، ابتدا سیگاری را روشن کنید و دود آن را به گوش او قرار دهید، بعد مقدار کمی روغن بادام تلخ یا گلسیرین گرم را در یک قاشق تمیز ریخته و یک قطره در گوش او بچکانید. بعد کمی صبر زرد یا صبر سیاه را بسایید و با کمی آب، مرطوب و اطراف گوش او بمالید و با پارچه‌ای پشمی یا کرکی یا کلاهی گرم گوش او را بپوشانید و او را روی همان گوش بخوابانید.

درد گوش اطفال از عفونت:

برای درمان گوش درد اطفال که در اثر جراحات و عفونت داخل گوش ایجاد شده باشد. آن را با شیر نیم گرم زن بچه شیرده بشویید و بعد مردار سنگ ساییده را بر آن بپاشید.
• پوست هلیله‌ی زرد، اوشق، انقوزه، سکبینج، چدروا، سوزنجان و کندر از هرکدام نیم مثقال را بسیار نرم بسایید و بعد با یک فنجان سرکه و یک فنجان زهره‌ی گاو مخلوط و روزی 3 مرتبه و هر بار یک قطره در گوش بچکانید.

گوش درد از گرمی و حرارت:

درد گوش اگر از گرمی و حرارت خون باشد (غلبه خون)، برای درمان آن اول غلبه خون را برطرف سازید و از خوردن گوشت، تخم مرغ و پیاز خودداری کنید و بیشتر آلو، مغز خیار، گشنیز، تمرهندی، آب برگه هلو، لیمو شیرین و آب لیمو مصرف کنید. کمی روغن بادام را با سرکه و گلاب مخلوط و در گوش بچکانید.
• تخم گشنیز و تخم کاهو را با هم بجوشانید و ساعت به ساعت یک فنجان از آب آن را بنوشید و یک برابرِ روغن گل سرخ را با سه برابرِ سرکه بجوشانید. پس از سرد شدن 1 یا 2 قطره داخل گوش بچکانید.
• آب کاهوی تازه، آب گشنیز تازه و گلاب را مخلوط و اطراف گوش بمالید و اگر درد زیاد است شیره‌ی خشخاش را در آب مقطر حل کنید و یک قطره در گوش بچکانید.

درد گوش از رطوبت:

اگر گوش درد در اثر رطوبت و سردی باشد، اول رفع رطوبت کنید و کمی نفت سفید را با کمی روغن زیتون مخلوط و هر صبح، ظهر و شب و هر بار 1 یا 2 قطره داخل گوش بچکانید.
• گلسیرین، روغن بادام تلخ و روغن زیتون از هر کدام 5 گرم، اسیدفنیک 1 گرم، همه را مخلوط و هر صبح، ظهر و شب و هر بار 3 قطره در گوش بچکانید.
• سرکه و گل محمدی را بجوشانید و پس از سرد شدن در گوش بچکانید.

کم شنوایی یا سنگینی گوش

یکی از دلایل کم شدن شنوایی، مصرف قند زیاد است که قند خون را به سرعت بالا و پایین می‌برد، آن وقت گوش‌های شما نمی‌توانند خود را با نوسانات قند خون در بدنتان منطبق کنند و در نتیجه شنوایی‌تان کاهش می‌یابد.
اکثراً ثقل سامعه یا سنگینی گوش یا کم شنوایی (صدا را ضعیف شنیدن) به علت بخارات معده و غلبه و ازدیاد صفرا است. خوردن آش آب غوره، لعاب به دانه، رب بِه، ترش، رب غوره، آب زرشک، شربت سکنجبین با یخ، آب دم کرده‌ی بابونه‌ی شیرازی، شیرین بیان، زالزالک و ذغال اخته‌ی فرنگی نیز مفید خواهد بود.
برای درمان آن، وسط ترب بزرگی را خالی کنید، سپس آب انار را بجوشانید تا غلیظ و مانند مربا شود و بعد آن را داخل ترب خالی شده بریزید و یک قاشق چای خوری سرکه و یک قاشق شربت خوری روغن کنجد به آن اضافه کنید و آن‌ها را مخلوط کنید. سپس آن ترب را در وسط ظرف آب قرار دهید (به طوری که کج نشود و واژگون نگردد). ظرف را حرارت دهید تا بجوشد به طوری که در اثر جوش خوردن، مایع داخل ترب پخته خواهد شد. بعد ترب را از آب بیرون آورید و درب آن را ببندید و دور آن را گِل بگیرید، در تنور نانوایی یا داخل فر یا میان آتش گذاشته تا بپزد و بعد از پخته شدن گِل‌ها را دور بریزید و روغن وسط ترب را در ظرفی تمیز بریزید و نگه دارید. هر صبح، ظهر و شب، هر مرتبه دو قطره از آن را در گوش بچکانید. سنگینی یا کم شنوایی گوش به کلی بهبود می یابد.
• هر صبح، ‌ظهر و شب و هر مرتبه دو تا سه قطره زهره‌ی گاو را داخل گوش بچکانید، بسیار نافع است.
• آب مرزه‌ی تازه را بگیرید و داخل گوش بچکانید.
• هر صبح، ‌ظهر و شب، هر بار 2 قطره سرکه داخل گوش بچکانید.
• مقداری سرکه در یک قوری چینی یا پیرکس بریزید و بجوشانید و از لوله‌ی آن به گوش بخور دهید و هر صبح، ‌ظهر و شب این عمل را تکرار کنید.
• هر صبح، ظهر و شب 1 قاشق سوپ خوری آب پیاز بنوشید و 1 قطره هم داخل گوش بچکانید.
• یک قطعه‌ی کوچک پنبه را در آب سیر تازه، مرطوب و در گوش بگذارید و پس از 10 دقیقه بردارید. هر چند روز یک بار، یک مرتبه تکرار کنید.

سنگینی گوش از رطوبت:

اگر سنگینی گوش از رطوبت و سردی باشد،‌ باید 10 تا 12 مثقال گل قند بخورید.

سنگینی گوش از حرارت:

اگر سنگینی گوش از حرارت و گرمی باشد، باید ابتدا حجامت کنید و چند روز ظهرها آش آب غوره بخورید.

پارگی پرده‌ی گوش

برای رفع سوراخ شدگی یا پارگی پرده‌ی گوش تخم کرفس و گِل ارمنی از هرکدام 6 مثقال، تخم خرفه، تخم مورد، کندر خوراکی و گلنار فارسی از هرکدام 4 مثقال، همه را مخلوط و بسیار نرم بسایید. هر صبح،‌ ظهر و شب یک قاشق شربت خوری از آن را با یک لیوان شربت قند مخلوط و بخورید. در طول شبانه روز، دو قطعه پنبه یا دستمال کاغذی لوله شده را داخل گوش قرار دهید تا از ورود صداهای شدید و ناهنجار به گوش ممانعت شود. هم‌چنین از سرفه‌های شدید و عطسه و فریاد زدن پرهیز کنید.

کری مادرزادی

اگر به طور مادرزاد یعنی از طفولیت دچار کری و ناشنوایی بوده‌اید، پیه بی نمک خوک را آب کنید و با مومیایی اصل (غیرتقلبی) مخلوط و پس از حل شدن هر صبح و شب آن را در گوش بچکانید و مدت زیادی تکرار کنید.
منبع مقاله :
حاجی شریفی، احمد، (1395)، دائرةالمعارف گیاه درمانی ایران، تهران: انتشارات حافظ نوین، چاپ پانزدهم.