سوانا دانغیان؛ دانشجوی دکترای تغذیه
نخستین گزارش‌ها از سال 1930 حاکی از آن بودند که محدودیت دریافت کالری سبب افزایش طول عمر در برخی حشرات، ماهی و موش‌ها می‌شود. مطالعات انجام گرفته بر روی موش‌ها نشان داده‌اند که محدودیت انرژی دریافتی، به شرطی که همراه با سوء تغذیه نباشد، سبب کند شدن روند پیری اولیه (پیری ناشی از افزایش سن) شده و دارای اثرات محافظتی در برابر پیری ثانویه (تخریب بافت‌ها و عملکردهای بیولوژیکی ناشی از بیماری‌ها) و نیز کاهش چشمگیری در خطر ابتلا به برخی بدخیمی‌ها و بیماری‌های مزمن وابسته به سن می‌باشد.
اثر محدودیت کالری بر شاخص‌های متعدد سلامتی و طول عمر
کاهش میزان متابولیسم (metabolic rate) در بدن: طول مدت زندگی با میزان متابولیسم فرد ارتباط معکوسی دارد و هرچقدر مقدار رادیکال‌های آزاد تولید شده در بدن کمتر باشد، طول عمر فرد افزایش می‌یابد. افزایش تولید آنزیم‌های آنتی‌اکسیدان و نیز سیستم‌های دفاعی در برابر اکسیدان‌های تولید شده در بدن سبب افزایش طول عمر در برخی جانداران می‌شود. محدودیت کالری دریافتی فرد سبب کاهش مقدار مصرف اکسیژن می‌شود که آن هم به نوبه خود کاهش تولید رادیکال‌های آزاد و در نتیجه افزایش طول عمر را به همراه دارد.
کاهش خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی: علت بسیاری از بیماری‌های قلبی تغییراتی است که در اثر اکسیداسیون LDL و تولید رادیکال‌های آزاد در دیواره عروق ایجاد می‌شوند. همچنین افزایش فشار خون، دیابت و تجمع مواد التهابی و نیز منعقد کننده خون در دیواره عروق از علل ابتلا به بیماری‌های قلبی عروقی می‌باشند.
محدودیت دریافت کالری سبب کاهش فعالیت سیستم عصبی سمپاتیک، گشاد شدن عروق خونی و در نهایت کاهش فشار خون می‌شود. همچنین محدودیت دریافت کالری سبب کاهش تولید مواد التهابی از جمله CRP، اینترلوکین 6 و غیره شده و سبب کاهش بیماری‌های قلبی عروقی می‌شود.
بهبود حساسیت به انسولین و تغییر فعالیت سیستم عصبی سمپاتیک: انسولین سبب تحریک سیستم عصبی سمپاتیک و انقباض و تنگی عروق می‌شود که همه این موارد می‌توانند طول عمر فرد را تحت تاثیر قرار دهند. کاهش سطوح گلوکز و انسولین از مشخصه‌های اصلی محدودیت دریافت کالری و گلوکز است. همچنین سبب کاهش غلظت اسیدهای چرب در خون و کاهش ترشح سیتوکین‌های التهابی از بافت چربی نیز می‌شود.
تغییر در بیان برخی ژنها: در مطالعاتی که بر روی حیوانات انجام شده‌اند، پیشنهاد شده است که محدودیت کالری سبب سرکوب PPAR (یک سری از عوامل رونویسی داخل هسته هستند که در تنظیم بیان ژنها نقش دارند) و در نهایت سبب کاهش تولید بافت چربی در بدن، بروز فنوتیپ لاغری و افزایش طول عمر می‌شود.
تغییرات اعمال شده در چند یا تمام موارد فوق سبب تاخیر در روند پیری می‌شود. محدودیت کالری به دلیل کاهش سیلان انرژی و تغییرات پی‌در‌پی در متابولیسم، سبب کاهش آسیب‌های اکسیداتیو و متعاقباً جلوگیری از کاهش مقدار ماده حیاتی افراد و در نهایت اثر بر فرآیند پیری می‌شود. با افزایش سن میزان تجمع چربی خصوصاً در ناحیه شکم افزایش می‌یابد.
سیتوکین‌های متعددی از بافت چربی ترشح می‌شوند که بر اکسیداسیون چربی در بدن، مقاومت انسولینی و موارد دیگر تاثیرگذار هستند. محدودیت کالری سبب کاهش تجمع چربی در این ناحیه می‌شود. در مطالعه‌ای، محدود کردن دریافت کالری در کوتاه مدت در افراد چاق، صرف نظر از کاهش توده چربی بدن سبب بهبود نشانگرهای بیماری‌های مرتبط با سن، آترواسکلروز و دیابت نوع 2 شده است.
