در حالی که رئیس سازمان جنگلها، مراتع و آبخیزداری بهعنوان متولی اصلی بیابانزدایی استفاده از مالچ نفتی را بهترین شیوه برای مبارزه با گردو غبار میداند، دبیر ستاد توسعه زیستفناوری معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری و همینطور مجری طرح مهار ریزگردها مالچ بیولوژیک را که بهتازگی از سوئیس وارد ایران شده است بهترین مالچ برای حفظ محیطزیست میدانند.
به گزارش به نقل از روزنامه فرهیختگان، مالچ به هر گونه پوششی اطلاق میشود که برای محافظت و ارتقای کیفیت خاک، روی سطح خاک گسترده میشود. خداکرم جلالی، رئیس سازمان جنگلها، مراتع و آبخیزداری که هماکنون عملیات بیابانزدایی، مالچپاشی و جنگلکاری را در کانونهای بحران گردوغبار خوزستان در حال اجرا دارند، معتقد است که هیچ نوع مالچی به اندازه مالچ نفتی نمیتواند با هر بادی سبب پخش گردوغبار شوند. او حتی درباره ادعاهایی که مبنیبر سرطانزا بودن مالچ نفتی است، میگوید: «هنوز هیچ سندی دال بر سرطانزا بودن مالچ نفتی به دست نیامده است و هیچ مالچی چون مالچ نفتی نمیتواند سبب تثبیت شنهای روان شود.» اما از طرفی عبدالرضا شیرالی، مجری طرح مهار ریزگردها با بیان اینکه معمولا برای تثبیت خاک از مالچهای نفتی استفاده میکنند، میگوید: «این فرآورده موجب از بین رفتن گونههای گیاهی و جانوری موجود در طبیعت میشود. از طرفی عدهای نیز به سمت استفاده از مالچهای معدنی رفتند که این فرآورده نیز مشکلات خاص خودش را داشت و موجب تغییر در خصوصیات خاک میشود.»
او با بیان اینکه مالچ بیولوژیک که پایه گیاهی دارد، بهترین مالچ برای حفظ محیطزیست است، ادامه میدهد: «این مالچ بعد از پاشیده شدن روی خاک لایه نازکی ایجاد میکند و از آنجا که بر پایه گیاهی است موجب حفظ باروری خاک نیز میشود. به صورت بالقوه در خاک بیابان دانههایی وجود دارد که با بارش تگرگ یا باران سبز میشوند اما چون دما در بیابان بالاست این دانهها فرصت سبز شدن پیدا نمیکنند. اما مالچ بیولوژیک تولید شده با ایجاد لایه نازک روی خاک موجب کند شدن تبخیر آب موجود در خاک تا 40 درصد میشود، یعنی اگر رطوبت خاک در پنج روز تبخیر میشد اکنون با استفاده از این مالچ رطوبت تا هشت روز دوام میآورد که این مساله موجب سبز شدن دانههای موجود در خاک میشود. زمانی که دانهها سبز میشوند در خاک ریشه دوانده که این مساله موجب تثبیت خاک و مانع از پراکنده شدن ریزگردها در هوا میشود.» به گفته مجری طرح مهار ریزگردها آزمایشهای انجام شده نشان میدهد مالچ بیولوژیک به تنهایی در برابر بادهایی با سرعت 150 کیلومتر بر ساعت دوام میآورد و حتی بررسیها نشان میدهد تا 200 کیلومتر بر ساعت نیز مقاومت دارد. قیمت تمام شده این محصول نیز 20 تا 30 درصد از مالچ نفتی ارزانتر است. از طرفی دبیر ستاد توسعه زیستفناوری معاونت علمی و فناوری ریاستجمهوری نیز معتقد است که مالچ بیولوژیکی برای کنترل ریزگردها موثرتر است و عوارض انسانی و محیطزیستی مالچهای نفتی را ندارد.
مصطفی قانعی با اشاره به کنترل حرکت شنها و ماسههای روان از مالچهای نفتی در گذشته توضیح میدهد: «مالچهای نفتی، ترکیبات حاصل از تخمیر و خلأ پالایشگاهها است که در گذشته برای استفاده در مناطق دارای شنهای روان کاربرد داشته است، اما هماکنون رویکرد به سمت استفاده از مالچهای غیرنفتی است. در حال حاضر میکروارگانیسمهای مفیدی در طبیعت وجود دارد که در فرمولاسیون موادغذایی نیز از آنها استفاده شده است، این میکروارگانیسمها توانایی تولید پلیمرهایی را دارند که میتوانند ریزگردها را مهار و آنها را تثبیت کنند و مقاومت ذرات خاک را در برابر سایشهای بادی افزایش دهند.»
زیست مهارگرها یا مالچهای بیولوژیک مجموعهای از پلیمرها هستند و پس از فرآوری با ایجاد پیوندهای شیمیایی و اتصالات فیزیکی باعث استحکام ذرات خاک میشوند. مالچهای بیولوژیک دارای منشأ میکروبی هستند و این قابلیت را دارند که بهگونهای ذرات خاک را به هم بچسبانند و از حرکت آنها جلوگیری کنند.