امام جمعه دیروز اززبان امام جمعه امروز

گفتگو با آیت الله مصطفی علماء، امام جمعه کرمانشاه درباره شهید آیت الله اشرفی اصفهانی

درآمد

بهترین مقیاس،برای مقایسه کرمانشاه دیروز یا امروز،شنیدن اوصاف امام جمعه شهید این خطه وکارها و فعالیت ها و شخصیتش اززبان یکی ازدو پرچم دار اصلی این شهر در میان علمای غرب کشور است.آیت الله مصطفی علما که در زمان شروع نهضت خمینی کبیر(ره)، نوجوان بوده است،خاطرات وشناخت خوبی از چهارمین شهید محراب،چه در دوران مبارزه وچه در زمان بعداز انقلاب در سینه دارد.
 

 

شما درهمین شهر کرمانشاه بود که نخستین بار آقای اشرفی اصفهانی را دیدید؟
 

بله، آشنایی ما با مرحوم آیت الله اشرفی اصفهانی ازهمان زمانی بود که ایشان به دستور مرحوم آیت الله العظمی بروجردی به کرمانشاه آمدند.ایشان با دو شخصیت بزرگ دیگر به نام مرحوم آیت الله سدهی و آیت الله حاج شیخ عبدالجواد جبل عاملی که هر سه شخصیت های بزرگی بودند،بعداز تأسیس مدرسه علمیه که به امر ودستور آیت الله بروجردی ساخته شده بود،با شصت طلبه از قم اعزام شدند و در کرمانشاه ماندند.مرحوم امام سدهی مدتی بودند ودوباره به قم برگشتند،مرحوم شیخ عبدالجواد جبل عاملی هم همین طور،فقط مرحوم حاج آقا عطاء الله اشرفی در کرمانشاه ماندند وتدریس داشتند وامامت مدرسه مرحوم آیت الله بروجردی را به عهده وبه مرور زمان مورد توجه مردم و عنایت علما قرار گرفتند.
بعد ازارتحال مرحوم آقای بروجردی،- یعنی نهضت از سال 1342- نهضت و انقلاب شروع شد که از همان وقت مرحوم آیت الله اشرفی اصفهانی در مبارزات و قضایای سیاسی حضور داشتند وتقریباً نماز ایشان، محل درس شان مدرسه مرحوم آیت الله العظمی بروجردی یکی از مراکز انقلاب به شمار می رفت.حقیقتاً در مواقع حساس هم ایشان حضور جدی داشتند. آشنایی دقیق تر ما،از همان وقت آغاز شد که البته آن زمان من حدود چهارده، سال سن داشتم وبه دبیرستان می رفتم . این آقایان که آمدند فضای شهر عوض شد، مخصوصاً زمانی که ایشان تازه آمده بودند- دریک مقطع زمانی-مرحوم آقای فلسفی به مدرسه آیت الله بروجردی آمدند و یک دهه منبر رفتند. بعد از مرحوم آقای فلسفی، آقای انصاری آمد وایشان هم یک دهه منبر می رفت.با این که به دبیرستان می رفتم، گاهی به مدرسه علمیه نیزسرمی زدم و با طلبه ها حشرونشرداشتم.از نزدیک مرحوم حاج آقا عطاء الله را می دیدم و می شناختم، درنمازایشان هم شرکت می کردم. بعد هم که از دبیرستان مستقیماً به قم رفتم، از آن ها اطلاعاتی داشتیم وبا آقا زاده های ایشان بودیم.شهید اشرفی اصفهانی،یک انسان منزه و مهذب بود و خیلی طمأنینه و آرامش داشت که مردم واقعاً دوستش داشتند.تمام وجودش صداقت و سلامت بود.
اگر ممکن است راجع به نقش محوری آیت الله اشرفی اصفهانی درمبارزات سیاسی قبل از انقلاب،توضیح بفرمایید.
مقر انقلاب درکرمانشاه، یکی مدرسه مرحوم آیت الله بروجردی و یکی هم مسجد شهبازخان مرحوم آیت الله حاجی آخوند بود. این دو مرکز،تقریباً محل رفت وآمد و حضور مبارزان بود،مخصوصاً مرحوم آقای حاجی آخوند بود.این دومرکز،مخصوصاً مرحوم آقای حاجی آخوند که بعد ازرحلت آیت الله العظمی بروجردی-ازهمان وقت- حضرت امام (ره) را در کرمانشاه مطرح کردند.یکی ایشان ویکی هم مرحوم آیت الله فهری بودند که از طرف حضرت امام (ره) درسوریه بودند-این جا به آقای سید احمد زنجانی معروف بودند چون اصالتاً هم زنجانی بودند-بعد به تهران رفتند وآن جا هم مدتی اقامه جماعت داشتند واز دوستان مرحوم حاج آقا مصطفی -آقا زاده حضرت امام(ره) - بودند.این دو نفر؛ مرحوم حاجی آخوند وآقای فهری- که درمسجد جامع نماز می خواند و آن جا را آباد کرد- ارجاع به امام می دادند ،چون مرحوم حاجی آخوند شاگرد امام هم بودند ودرکرمانشاه امام را بر سر زبان ها انداختند ومطرح کردند.خیلی ها هم از همان وقت متوجه امام بودند ومقلد ایشان شدند.آن موقع،حضرت امام حدود شصت ویکی،دوسال سن داشتند ودرکم تر جایی مطرح بودند؛عمدتاً بین فضلا ودرخود قم مطرح بودند .ازآن وقت،حضرت امام توسط این دو بزرگوار-وبعد هم مرحوم اشرفی اصفهانی- مطرح شدند.

علت این که آقایان امام سدهی وجبل عاملی، پس از مدت کوتاهی، از کرمانشاه برگشتند وآیت الله اشرفی اصفهانی مدتی طولانی در آن شهر ماندند،چه بود؟
 

مرحوم آقای امام سدهی ومرحوم حاج شیخ عبدالجواد چون آیت الله بروجردی امر کرده بودند، نمی خواستند امر ایشان را زمین بگذارند، لذا اطاعت کردند اما روحاً حالت شان، حالتی نبود که با مردم باشند عمدتاً کارهای علمی می کردند وفضای شان، فضای حوزوی بود. به همین دلیل نتوانستند تحمل کنند واین جا بمانند، ورفتند. مرحوم آیت الله اشرفی هم یکی، دومرتبه رفتند به قم تا دیگر نیایند، اما مردم دوباره آقای اشرفی را به اصرار به کرمانشاه برگرداندند.

چرا ایشان، این قدر در نزد مردم کرمانشاه محبوب بودند؟
 

علت محبوبیت آیت الله اشرفی اصفهانی این بود که واقعاً آدم صادق، سالم وبا اخلاصی بود،درد دین داشت ومتدین بود، همراه با امام وانقلاب بود.آدم متقی ای بود که تقوایش مورد تأیید همه علما و مردم بود. این جاذبه ها را داشت، علمیت خوبی داشت که طلاب از او استفاده می کردند. این مجموعه باعث محبوبیت ایشان بود زمان انقلاب هم که رسید، چون از لحاظ سنی از همه بزرگ تر و مورد قبول همه بود، حضرت امام به ایشان حکم امامت جمعه دادند. وبدین صورت آقای اشرفی اصفهانی در راس همه علما قرار گرفت ومطرح شد.این مساله، کم سابقه است که درزمان جنگ یک پیرمرد هشتاد وچند ساله لباس بسیجی بپوشند، چون آن وقت ها، این موضوع خیلی برای تشویق نسل جوان مهم بود ودرفضا سازی، بسیار کار با اهمیتی بود ومعمولاً علما به این سرعت وارد این گونه کارها نمی شوند. که مثلاً لباس روحانیت را در بیاورند ولباس بسیجی بپوشند؛این کم تر اتفاق می افتد .مطلب برای شهید اشرفی اصفهانی، خیلی روشن بود وآن چیزی که به مصلحت نظام، امام، جنگ، جبهه، جهاد، بسیج و... بود، پس این لباس را پوشید ، با آن عمامه ای که برسر داشت که این خیلی مهم است.در آن فضای ملبس بودن به لباس روحانیت ومقطع خاص، سن وسال وموقعیتی که ایشان داشتند خیلی با ارزش بود؛ این طور فداکاری می کرد. قهراً این ها برای مردم جاذبه دارد وبه سمت این بزرگان کشش پیدا می کنند.
درصحبت هایی که با بزرگوارانی مثل شما کرده ایم، شنیده ایم که به دلیل وضعیت خاص کرمانشاه- از نظر وجود فرق مختلف مذهبی واهل سنت- امامت جمعه از ویژگی خاصی برخورداراست. دراین باره توضیح دهید.
این جا مدیریتی می خواهد که بتواند بین همه این ها جمع کند وقضایا را مدیریت کند، وگرنه مساله خاصی ندارد. درهر جای ایران، یک سری از این مسائل ونیز بحث فرق وجود دارد.نقش اساسی، آن مدیریت کار است که چگونه مدیریت بشود.ازسابق هم علمای بزرگ کرمانشاه به همین حالت مدیریت می کردند وهیچ تنش ومشکلی هم نبود.

درآن مقطع خاص، آیت الله اشرفی چقدر از عهده این کار برآمد؟
 

ایشان خوب مدیریت کرد واز عهده کاربرآمد. همین شهادتش دلیل براین است که نافذ ومؤثر بوده، چون آن وقت منافقین یکی ازسیاست های شان این بود که دست وبال امام را قطع کنند ودست وبال حضرت امام نیزهمین این بزرگان بودند. پشتوانه امام شخصیت های این چنینی بودند، لذا سعی شان براین بود که دست این ها را کوتاه کنند وبه شهادت شان برسانند.

واقعاً انگیزه منافقین از به شهادت رساندن این پیرمرد هشتاد ساله که امام فرمودندآزارش به موری هم نمی رسید، همین بوده است؟
 

بله، واقعاً هم همین طور بود. یک پشتوانه بود؛ پشتوانه علمی، فکری، مذهبی وتقوایی، قابل قبول برای عامه مردم وعلمای شهر که این ها امتیازات خوبی است ومنافقین کوردل ،می خواستند این امتیازات را قطع کنند واز بین ببرند؛ با آن تحلیلی که خودشان خواستند.

گویا پس از شهادت ایشان، دونفر از بزرگواران ،مدتی آیت الله جنتی وسپس آیت الله موحدی کرمانی امامت جمعه کرمانشاه را برعهده داشته اند؟
 

آقای جنتی که مدت خیلی کوتاهی بودند وآقای موحدی کرمانی هم به عنوان امام جمعه کرمانشاه حکم داشت که مدتی هم این جا بود وما هم از قم برای این که اگرایشان کاری داشته باشد وکمکی بخواهد،اگرازما کاری ساخته باشد انجام دهیم،مدت کوتاهی درخدمت ایشان آمدیم که بعد برنامه شکل دیگری به خود گرفت.

شما خاطره شخصی ای هم از شهید اشرفی دارید؟
 

گاهی اگراعیاد درکرمانشاه بودم، به منزل ایشان می رفتیم یا گاهی به مدرسه. به علاوه، وقتی به قم می آمدند نیز به دیدن ایشان می رفتیم. اجمالاً مردی بسیار ملایم، آرام بود وهمان طورکه امام فرمودند واقعاً آزارش به کسی نمی رسید وروحاً آدم آرامی بود.

ایده ایشان راجع به ولایت فقیه چه بود؟
 

واقعاً مطیع وگوش به فرمان امام بود وتمام منویات امام را دنبال می کرد، بعد از انقلاب شاید هم شدیدتر شد.

تأثیر شهادت آیت الله اشرفی اصفهانی، بر کرمانشاه ومردم آن جا چه بود؟
 

شهادت ایشان، برای مردم بسیار سنگین وسخت بود،اما این شهادت ها اثرات خیلی عالی ای هم داشت،یعنی مردم را مقاوم تر وثابت قدم تر می کرد. تحلیل منافقین این بود که دست وبال امام زده می شود، اما شعور درک این معنا را نداشتند که مردم محکم تر می شوند وعاقبت جای این ها هم پر می شود.
بحمدالله، الان هم کرمانشاه در وضع و موقعیت خوبی است وامور، اداره ومدیریت می شود و مساله خاصی دربین نیست.
منبع: ماهنامه شاهد یاران، شماره 44