نقدی بر مالیخولیایی که نامش را تئاتر گذاشته‌ایم…!
در هشتمین روز از جشنواره تئاتر فجر به تالار وحدت می‌رویم تا نمایندۀ کشور فرانسه، اجرایی با نام ملانکولی به نویسندگی و کارگردانی فیلیپ کن را برای شما مخاطبین گزارش‌های اختصاصی جشنواره گزارش کنیم.
اجرای ملانکولی در ساعت 21 آغاز شد. دقایق نخست نمایش به تماشای چهار جوان با استایل راکاستارهای دهۀ هفتاد در یک پراید گذشت. کسی که پشت فرمان نشسته بود، مدام در حال تعویض میان آهنگ‌های خاطره‌انگیز تاریخ موسیقی راک (خصوصاً آهنگ‌های مشهور بند آلمانی )، سعی در بیان فضایی و عبث‌نما داشت. در‌واقع، صحنۀ طولانی موسیقی در آغاز نمایش معرفی اولیه فضا توسط کارگردان را تصویر می‌کرد.
سپس با ورود پیرزنی به صحنه، نمایش به طور رسمی به روایت مالیخولیایی‌اش ورود کرد. از لحظۀ ورود پیرزن به صحنه، اعضای حاضر در نمایش تا پایان آن مشغول به انجام کارهای کاملاً مضحک و ساده‌ای شدند که مدام به طور مستقیم ارجاع می‌دادند به نمایشی‌بودن همه‌چیز. سپس خود آن‌ها به تحسین این اعمال ساده و احمقانه می‌زدند و از چیزهایی مانند ماشین دود و ماشین حباب‌ساز اظهار شگفتی می‌کردند.
در طول یک‌ساعت‌و‌بیست دقیقه اجرای نمایش ملانکولی، روایت ساخت یک پارک مصنوعی برای نمایش توسط دسته‌ای از راکاستارهای قلابی به پارودیک‌ترین و ابزورد‌ترین شکل به تصویر کشیده شد. اجرا، با تأثیر‌پذیرفتن از انتقادهای شدید مؤلف فرانسوی بر اجراهای مدرنی که سعی دارند با کمک ابزار‌آلات ماشینی در صحنۀ تئاتر شگفتی ایجاد کنند، شکل گرفته بود. آرتو که شدیداً معتقد بود تنها راه موفقیت مجدد تئاتر (هنری که در حال مرگ است) بازگشت به وجه آیینی و فراگیری آن (همچون طاعون) است، تمام ابزار بصری اضافه بر صحنۀ تئاتر را به نقد کشید. نمایش ملانکولی از این گزارۀ منتقدانه آرتو تأثیر گرفت و در حالی نمایش را پیش برد که هرچیز مسخره‌ای می‌توانست در آن روی دهد و تشویق و تحسین شود.
هرچند اجرای ابزرد فیلیپ کان در تالار وحدت به مزاج اکثریت تماشاگران تئاتر حاضر خوش نیامد و اجرایی شگفت‌انگیز از تکنیک‌های تئاتری را ارائه نداد، اما به نظر آیینه‌ای در برابر کارگردانانی بود که فارغ از تأثیر ماندگار اجرای تئاتر متوسل بر جلو‌ه‌های بصری و تکنیک‌های ابزاری تئاتر هستند. انتقادی که در زمان مناسبی به اجرا درآمد ولی با اقبال مواجه نشد.
البته از این واقعیت نیز نباید گذر کرد که جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر، فصل مشتراک ایده‌های ناب و جذاب تئاتری در میان اهالی تئاتر کشور است و در این دوره جشنواره نتوانست اجراهایی برجسته از کشورهای مطرح تئاتر جهان را در خود جای دهد. آثاری که در دوره‌های پیشین با حضور کارگردانان مطرحی همانند توماس اوستر مایر از آلمان، یرژی ژون از لهستان و روبرتو چولی از ایتالیا توانسته بودند تأثیری بر نگاه حرفه‌ای تئاتر ایران داشته باشند.
با گزارش آخرین اجرای خارجی‌زبان حاضر در بخش بین‌الملل جشنواره، گزارش هشتمین روز را به پایان می‌رسانیم. با بررسی آثار دو روز پایانی با ما همراه باشید.
