مروری بر زندگی پر برکت عارف وارسته فقید سعید حجت الاسلام و المسلمین حاج محمدرضا امین رحمت الله علیه در سال 1317 در اصفهان دیده به جهان گشود. پدرش حاج محمدحسین فرزند مرحوم حاج شیخ ملارضا امین نبیره ملاحسن از علمای مشهور اصفهان بود سابقه ی کسوت روحانی اجداد ایشان به دوران صفویه باز می گردد که نسل در نسل در ترویج دین مبین اسلام کوشا بوده اند. چنانکه خود می فرمودند: « اجداد من از عالمان دین بوده اند.» تحصیلات ابتدایی را در دبستان های اصفهان آغاز نمود و در مقطع متوسطه همزمان به کسوت روحانیت نیز در آمد و این در حالی بود که دانش آموزان کمتر از فضای حوزه و دروس علمی دینی بهره مند می شدند.
او علوم حوزوی و کلاسیک را همزمان فرا می گرفت تا اینکه در سال 1337 همزمان در دو رشته ی معارف اسلامی و علوم تربیتی دانشگاه تهران موفق به ادامه ی تحصیل شد و با کسب رتبه اول مدرک لیسانس خود را اخذ نمود.
هوش سرشار و تلاش پی گیر و جدّیت در فراگیری علوم باعث گردید پیشنهاد بورسیه دانشگاه الازهر مصر به وی داده شود اما از آنجا که محیط مصر را نامناسب می دید خدمت در آموزش و پرورش را ترجیح دادند و در سال 1340 به استخدام آن وزارتخانه درآمدند و مأمور به خدمت در اسلام آباد غرب( کرمانشاهان) شدند ایشان نقل می کردند:
« تدریس قرآن و تفسیر را به عنوان مواد درسی پذیرفتم و چون سخنانم برگرفته از ائمه اطهار علیهم السلام بر منابر بود با مزاحمت هایی روبرو شدم اما به مرور با سعه ی صدر توانستم مردم را با مبانی شیعه آشنا سازم.»
پس از مدتی(1344) به شهرستان اردستان منتقل گردیدند. و در آن شهرستان نیز تدریس تفسیر را ادامه دادند و با توجه به فعالیت گسترده بهائیت در اردستان مبارزه ی شدیدی را با این فرقه ضاله آغاز نمودند. تا اینکه سال 1349 به اصفهان منتقل شدند و فعالیت تدریس و تبلیغ خود را در مراکز تربیت معلم و دانشگاهها و حوزه های علمیه ادامه دادند. همزمان با شکل گیری نهضت امام خمینی رحمه الله علیه فعالیت های سیاسی ایشان با نطق های آتشین و انقلابی باعث گردید بارها بازداشت و ممنوع المنبر شوند.
پس از پیروزی انقلاب نیز با فعالیت های گروهک های ضد انقلاب و منافقین به شدت مقابله می کردند و با مباحث اعتقادی و سیاسی در روشنگری جوانان نقش بسزایی ایفا نمودند. چهره انقلابی این روحانی مبارز چنان شناخته شده بود که برای مناصب دولتی و امور اجرایی پیشنهادهای متعددی به ایشان می شد اما آن مرحوم تدریس را در امر رشد و تربیت جوانان و نوجوانان برای انقلاب مفیدتر می دانستند.
همراهی این عزیز سفر کرده با رزمندگان اسلام در جبهه های نبرد فصل زرینی از مجاهدت ایشان را به خود اختصاص داده است و در همین دوران بود که در منطقه عملیاتی شلمچه بر اثر حملات شیمیایی دشمن بعثی به درجه جانبازی نائل آمدند هرچند از تشکیل پرونده جانبازی نیز امتناع می ورزیدند اما آثار گازهای شیمیایی به مرور آن عالم بزرگوار را با بیماری های متعدد مواجه ساخت تا اینکه سرانجام در پانزدهم آبان ماه 1389 مطابق با ایام شهادت جوادالائمه (ع) پس از چندین ماه بیماری به دیدار حق شتافت و روح ملکوتی او در جوار شهیدان همسنگرش آرام گرفت و پیکر مطهرش در امامزاده محمد( خیابان وحید اصفهان) دفن گردید.
پدر حجت الاسلام محمدرضا امین:
فاضل ادیب شیخ محمدحسین امین سیچانی فرزند ملارضا فرزند ملاحسن در حدود 1248 شمسی در اصفهان دیده به جهان گشود. مرحوم مهدوی با اشاره ی مختصری به این عالم و شاعر معاصر خود او را شیخ حسین امینی سیچانی متخلص به مذنب معرفی می کند. محله ی سیچان در زمان نگارش تذکره ی مهدوی جزو شهر محسوب نمی شده است از این رو در تذکره می نویسد:« در قصبه ی سیچان سکونت دارد و گاهی به شهر رفت و آمد می نماید طبع شعری دارد لکن کم شعر می گوید».
وی از علمای روحانی محله ی سیچان بود که در طی عمر پربرکت حدود 110 ساله اش با زراعت و باغداری امرار معاش می نمود و محل زراعتش در محل چهارراه شریعتی اداره ی آگاهی فعلی بوده است. از اساتید او می توان به آیت الله سیدمحمدباقر درچه ای و مرحوم آقا نجفی اصفهانی و حاج آقا نورالله اصفهانی که در مدارس چهارباغ و صدر بازار تدریس داشته اند اشاره نمود.
حجت الاسلام حاج آقا رضا امین امام جماعت مسجد پاچنار سیچان فرزند خلف ایشان است وی در مورد مرحوم پدر خود می گوید: ایشان فقط به منبر وعظ و روضه خوانی مصائب اهل بیت علاقه نشان می داد و امام جماعت بودن را مسؤولیتی سنگین و مهم می دانست. طبع شعر روانی داشت و در غزلهایش مذنب( گنهکار) تخلص می نمود. وی در سال 1358 شمسی دیده از جهان فرو بست و در تکیه ی ملا قدیر واقع در پشت قبرستان مصلی در کوچه شهید شاطر گلی نزدیگ آرامگاه پدرشان حاج ملارضا دفن گردید. مرحوم مهدوی این سه بیت را در تذکره ی خویش از او نقل کرده است:
گفتم به زلف او که هندو وگر نه ای
خورشید را ز چیست که در برگرفته ای؟
ای خال گوشه ی لبش این تشنه ی وصال
جان داد و جا تو بر لب کوثر گرفته ای؟
مذنب وصال دوست هنوزت امید هست
هیهات از این خیال که در سر گرفته ای
بدیهی است این ابیات از غزلی برگفته شده و مرحوم مهدوی صرفاً براساس شنیده ها آن را نگاشته است.
حجت الاسلام امین فرزند ایشان از دیگر اشعار او، فقط این بیت را در خاطر داشت:
زاهدان در طلب حور و قصورند ولیک
عارفان دیده به امید وصالش دارند
بر سنگ مزار او نیز این رباعی که خود سروده است دیده می شود:
من مذنب و از اهالی سیچانم
این درد گناه درد بی درمانم
هرچند به فامیل امینم خوانند
نقدی به کفم نیست به جز عصیانم
نقل از کتاب« زیارتگه اهل دل، شعرای مدفون در تخت فولاد اصفهان»
نوشته علیرضا لطفی (حامد اصفهانی) در دست چاپ
در محضر خانواده معزّز
برنامه روزانه
علت موفقیت حاج آقا را باید در مدیریت زمان در زندگی منظم و برنامه ریزی دقیق ایشان جستجو کرد.
نگاهی گذرا به برنامه روزانه آن عالم وارسته مؤید این ادعاست.
* تهجّد و نماز شب یک ساعت قبل از اذان صبح
* اقامه نماز صبح و تعقیبات آن
* آغاز مطالعه( اغلب تفسیر قرآن و گاه نهج البلاغه)
* سپس استماع مباحث تفسیری حضرت آیت الله جوادی آملی از شبکه معارف صدای جمهوری اسلامی مانند شاگردی که در محضر استاد زانوی شاگردی به زمین می زند( حضور ذهن ایشان در بهره برداری از این مباحث باعث می شد از تمام مسائل دیگر فارغ باشد)
* صرف صبحانه مختصر، یک لیوان شیر و چند عدد خرما
* حضور در کلاس( چنانچه در برنامه خود تدریس داشتند) و یا ( در صورت نداشتن تدریس) قدم زدن و مطالعه در حیات منزل تا قبل از ظهر
* خواب قیلوله 15 الی 20 دقیقه
* حرکت به سوی لشکر 14 امام حسین علیه السلام برای اقامه نماز جماعت ظهر و عصر یا اقامه نماز اول وقت در منزل
* صرف ناهار و استراحتی یک الی یک و نیم ساعت همراه با استماع اخبار ساعت 14
* مطالعه و رسیدگی به گل و گیاه باغچه ها و حیاط منزل و کوبیدن نانهای خشک برای پرندگان
* با نزدیک شدن به اذان مغرب آماده رفتن به سوی مسجد برکت پاچنار می شدند( عدم حضور حاج آقا در نماز جماعت مسجد برکت بیشتر هنگام سفرهای عتبات عالیات و مشهد مقدس و مکه مکرمه و مدینه منوره بود و در این اواخر گاه به علت بیماری و بستری بودن ایشان).
* پاسخگویی به سؤالات نمازگزاران و جوانان بسیج از برنامه های همیشگی ایشان بود.
* بازگشت به منزل و پی گیری مجدّد مباحث تفسیر حضرت آیت الله جوادی آملی از رادیو معارف و تماشای اخبار و صرف شام مختصر
* وقت خواب ایشان نیز 23/30 دقیقه بود.
همراه و همدل با خانواده
بسیار متواضع بودند و شأن خاصی برای خود قائل نبودند. در کارهای خانه با همسرشان همراهی و همدلی می کردند. در گستردن و برچیدن سفره، شست و شوی حیاط و رسیدن به وضعیت باغچه ها و گلها پیش قدم می شدند. این به فرزندان درس همدلی با خانواده را می آموخت و آنان را به همراهی با خانواده ترغیب و تشویق می کرد.
رضای امین
نام والای رضا، برازنده ایشان بود و روحیه رضایتمندی او در گرفتاری ها و سختی ها مثال زدنی بود. با توسل به ائمه اطهار علیهم السلام و توکل به خداوند استغاثه به درگاه معبود طلب صبوری و شکیبایی می کرد و تا آخرین لحظات عمر شریفش لب به شکایت و نارضایتی نگشود.
ذکر شریفه الحمدلله رب العالمین و نام مبارک ائمه اطهار بر لبانش نقش می بست.
درک زمان و ادای تکلیف
حضور در جبهه های نبرد و همراهی با رزمندگان را یک تکلیف می دانستند. در جمع رزمندگان دیده بانی لشکر 14 امام حسین علیه السلام تأثیر معنوی ویژه ای بر آنان داشتند. هرساله در ایام نوروز تا چندین روز پس از تعطیلات نوروز عازم جبهه می شدند.
زلال نگاه امین
ولایت امام و رهبر معظم انقلاب آیت الله العظمی امام خامنه ای را شاخص فعالیت های سیاسی خود قرار داده بودند. ارادت خاصی نسبت به حضرت امام خمینی رحمت الله علیه داشتند و او را اعجوبه ای برای جهان اسلام و در کفرستیزی معرفی می کردند. پیروی از فرامین و رهنمودهای مقام معظم رهبری را واجب می دانستند و می فرمودند: ایشان( امام خامنه ای) نعمتی الهی است که در این دوران به ما ارزانی شده است و در سخنانشان معظم له را با واژه ی آقا مورد خطاب قرار می دادند.
این دیدگاه زلال و ناب ایشان بود که در فتنه سال 88 از پیشتازان افشاگری علیه سران فتنه به شمار می آمد.
امین دین و دیانت
اجرای احکام اسلام و دین و دیانت مردم از دغدغه های دیرین ایشان به شمار می آمد. تمام تلاش خود را برای ترویج احکام اسلام و نشر معارف دینی به کار می گرفتند. اولین توصیه های ایشان به جوانانی که در جلسات و محافل مختلف در محضرشان بودند، رعایت تقوا و اقامه ی نماز اول وقت بود. و در مسافرت های عتبات عالیات و حج و جبهه های نبرد نماز اول وقت را سرآمد امور خویش قرار می دادند. اخلاق حسنه ی ایشان در مسافرت ها چه با خانواده و چه با زائران و دیگر همراهان علاوه بر افزودن نشاط و شادی همسفران، درس آموز اخلاق و معرفت بود.
نوای دلنواز امین
از جمله ویژگی های این خطیب توانا صوت دلنشین و دلنواز ایشان بود که مخاطبان را برای بهره مندی از کلام و نوایش بیشتر راغب می کرد. در اعیاد و عزاداری ها متناسب با منابر خود اشعار نغزی را برمی گزیدند و با لحن و آهنگ مناسب نغمه سرایی می کردند. در مناجات و خواندن ادعیه روح مستمعان را به اوج ملکوت می رسانید. در مناسک حج تمتع در صحرای عرفات پیش از اذان صبح مناجات امیرالمومنین علی علیه السلام را با بلندگوی دستی کاروان زمزمه می کردند و زائران بیت الله الحرام را برای بهره گیری از آن فضای ملکوتی مهیا می ساختند و با تکرار مولای یا مولای مروارید اشک بر گونه هایشان می نشست.
در سفرهای عتبات عالیات نیز روضه ها و مرثیه های ایشان دل زائران را با حرم آل الله پیوند می زد.
مهمان نوازی امین
میهمان نوازی ایشان بسیار قابل تأمل بود با این حال مطالعه را بر هر امری ترجیح می دادند. گاه از تفریح خانواده هم صرف نظر می کردند تا برنامه سخنرانی هایشان پربار باشد. گاه مهمانانی که به منزل می آمدند و جلساتی که تشکیل می شد تا 12 شب به طول می انجامید. هنگام خروج به آنان سفارش می کردند رعایت سکوت و آرامش همسایگان را بنمایند. از مهمانان با روی باز استقبال می کردند. به اقوام و آشنایان سفارش می کردند مهمانی ها را ساده بگیرید تا بتوانییم همیشه رفت و آمد داشته باشیم.
تمام زندگیم مال حسینه
همیشه می گفتند باید برای رضای خدا کار کرد ما زندگیمان وقف حضرت سیدالشهدا علیه السلام است و هرچه هم داریم به برکت نام امام حسین علیه السلام است. خود را وقف نهضت حسینی امام خمینی رحمت الله علیه کرده بودند. بی ریا و خالصانه و گاه با واسطه یاران انقلاب را یاری می کردند.
همسر حاج آقا امین
اولین افشاگر چهره منحوس بنی صدر
نمونه ای از بصیرت سیاسی ایشان را در ماجرای افشای چهره منحوس بنی صدر شاهد بودیم. حاج آقا رضا امین اولین فردی بود که علیه خیانت های بنی صدر در شهر زواره اردستان در سخنرانی خود افشاگری نمود و به دنبال آن افشاگری تعدادی از روزنامه ها با تیتر درشت نوشتند در زواره اردستان علیه رئیس جمهور سخنرانی شد.
امین از منظر برادر
دکتر مرتضی امین برادر بزرگوار حجت الاسلام و المسلمین امین: ایشان 3 سال از من بزرگتر بودند. کودک بودیم که مادرمان را از دست دادیم. من 4 ساله و حاج آقا 7 ساله بودند که از نعمت مادر محروم شدیم و کارهای خانه را بین خود و پدر تقسیم می کردیم.
پدرمان روحانی بود مسجد و منبر داشت اما از طریق کشاورزی امرار معاش می کرد. در کارهای خانه و باغ او را یاری می کردیم. باغی داشتیم که اکنون تبدیل به خیابان شریعتی شده است.
برادرم پس از طی تحصیلات دوره دبیرستان ملبّس به لباس روحانیت شد؛ اما آبا و اجداد ما روحانی بودند. پدربزرگ ما، حاج شیخ ملارضا و پدر ایشان ملا حسن و باز پدر ایشان ملارضا اصفهانی از روحانیون هم دوره با حاج شیخ ملاهادی سبزواری بوده اند.
ملارضا پدربزرگ پدربزرگمان در حکمت و علم سرآمد روحانیون آن عصر بوده اند. چنانکه نقل کرده اند یکی از بزرگان اصفهان برای استفتاء راهی مشهد مقدس در نزد آیت الله ملاهادی سبزواری می شوند و مسئله خود را مطرح می کنند ایشان در پاسخ می گویند مگر ملارضای اصفهانی در اصفهان حضور نداشتند که برای این سؤال این مسافت طولانی را طی کرده ای؟! و این نشان از مقام علمی آن بزرگوار داشته است.
از اساتید حوزوی ایشان می توانم از مرحوم آیت الله زند کرمانی یاد کنم که از نوادگان کریم خان زند به شمار می آمد. مرحوم اخوی از محضر این شخصیت بهره های فراوان بردند. از دیگر اساتید ایشان می توان به مرحوم آیت الله الهی قمشه ای پدر دکتر حسین الهی قمشه ای و نیز آیت الله شهید مطهری یاد کرد و از دانشجویان هم دوره ایشان می توان به دکتر حسین الهی قمشه ای و شهید دکتر باهنر اشاره نمود.
منبع: ویژه نامه امین انقلاب، امین مردم