فضای مجازی یا حقیقی؟ آیا مدیریت پذیر است

به گزارش گروه تحلیل، تفسیر و پژوهش های خبری ایرنا، فراگیری و گستردگی فضای مجازی و اینترنت در زندگی امروز به موضوعی تبدیل شده است که به باور برخی ، زندگی بدون این فضا قابل تصور نیست به گونه ای که انجام بسیاری از فعالیت روزمره ، بدون کمک از قابلیت های این فضا با مشکل مواجه خواهد شد.
فضای مجازی ، محیطی پراز داده و اطلاعات مختلف که به عنوان یکی از شاخصه های رشد و توسعه جوامع از آن یاد می شود و نقش بسیاری در رونق اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی ایفا می کند.
از این رو، جوامعی که احاطه بیشتری بر فضای مجازی دارند ، قدرت مانور بیشتری بر سایر جوامع از خود نشان می دهند و به همین نسبت کشورهایی که از حضور کمرنگ تر یا ناتوان تری در فضای مجازی برخوردار هستند با تهدیدهایی چون از تزلزل فرهنگ و ارزش های اجتماعی روبرو می شوند.
موضوعی که رییس جمهوری هم بارها به آن اشاره کرد و در یکی از اظهارات خود با تاکید بر این موضوع که فضای مجازی باید به فرصت تبدیل شود، اظهار کرد: هر کاری کنیم این فضا وجود دارد و جوانان و رزمندگان قادر هستند از این فضا استفاده کنند و خاطرات شهدا و ایثارگران را در آن منتشر کنند.
به دنبال یافتن راهکارهای تبدیل فضای مجازی به فرصت های بهره وری بهینه، گروه تحلیل، تفسیر و پژوهش های خبری ایرنا با «رضا تقی‌پور» عضو شورای عالی فضای مجازی و وزیر پیشین ارتباطات و فناوری اطلاعات گفت و گو کرد.

متن کامل گفت وگوی با تقی پور به این شرح است:
**ایرنا: به طور کلی، فضای مجازی چه تفاوتی با سایر فناوری ها دارد که با حاشیه های بسیاری روبه رو شده است؟
**تقی پور: فضای مجازی، به دلیل گستردگی و فراگیری آن در همه عرصه ها، تفاوت اساسی و زیربنایی با بقیه فناوری ها دارد. هنگامی که فناوری های دیگر را ملاحظه می کنیم به عنوان مثال در الکترونیک، مکانیک و حوزه های مختلف، در می یابیم که در اصل برای تسهیل زندگی، یکسری مشخص از محصولات، امکانات و خدمات را به جامعه ارایه می دهند و عملکرد و تاثیرشان در زندگی محدود به حوزه های خاصی می شود. اما دایره عملکرد فضای مجازی، محدودیت ناپذیر است و در تمامی عرصه ها خودنمایی می کند به عنوان مثال در حوزه اقتصاد، سیاست، فرهنگ و غیره. کما این که بسیاری از کشورها با برنامه ریزی مناسب، از این فرصت ها استفاده کرده اند.

**ایرنا: پس می توان گفت فرصت سازی در فضای مجازی، سدی در مسیر پیشرفت تهدیدها است؟
**تقی پور: یکی دیگر از تفاوت های فضای مجازی با سایر فناوری های سایبری این است که تهدیدهای آن به نسبت پیچیده است چرا که در حوزه های مختلف سیاسی، دفاعی، امنیتی، اقتصادی و اجتماعی وارد می شود.
امروزه یکی از مباحثی که حاکمیت ها به آن می پردازند موضوع خودکفایی سایبری است که آن هم به این دلیل است که می دانند اگر نتوان تهدیدهای آنی فضا را مهار و مدیریت کرد، ضرر و تهدیدهایش بیشتر از فرصت ها خواهد بود. پس برای رسیدن به فرصت ها برنامه ریزی لازم است و با برنامه ریزی می توان از فرصت ها استفاده کرد.
نکته دیگر این که تهدیدها از طرف دشمنان مدیریت و به سوی جوامع مختلف روانه می شوند. پس فقدان مدیریت بر فضای مجازی هم می تواند آسیب زا باشد. بنابراین در کنار پرداختن به فرصت ها نباید از تهدیدها غافل باشیم به خصوص در مورد امنیت ملی اگر نتوانیم تهدیدها را مهار کنیم، قطع به یقین با آسیب های بسیاری روبه رو خواهیم بود.

**ایرنا: فضای مجازی را عرصه جدید برای رونق اقتصادی عنوان کردید. حال این پرسش مطرح می شود که چگونه می توان از فضای مجازی به بسترهای توسعه اقتصادی رسید که در دنیای رقابت کنونی پاسخگو باشد؟
**تقی پور: فضای مجازی، معرف اقتصاد دیجیتالی است که خود بسیاری از کسب و کارها را متحول و نحوه مدیریت جامعه را کاملا دگرگون می کند. البته این را هم نباید کتمان کرد که به دلیل وجود اتوماسیون های به هم پیوسته، امکان از بین رفتن برخی مشاغل و کسب کارها به وجود آید اما به دلیل این که اشتغال و پوشش کاری که ایجاد می کند بیشتر و گسترده تر است، در کل به نفع جامعه است که از این منظر می توان آن را فرصت تلقی کرد. به شرط آن که مسوولان در حوزه های مختلف با آموزش و ارتقای مهارت نیروی انسانی و سایر حوزه ها این آمادگی را ایجاد کنند.
از این رو در یک جمع بندی کلی می شود از این فرصت ها استفاده کرد بخصوص در حوزه اقتصادی.

**ایرنا: برخی به تصور این که فضای مجازی،آسیب زا است، بر فیلتر شدن آن تاکید می کنند، به نظر شما و با توجه به فرصت هایی که این فضا می تواند برای رونق اقتصادی، سیاسی و اجتماعی ایجاد کند، این پاک کردن صورت مساله نیست؟
**تقی پور: متاسفانه به کلمه فیلترینگ نگاه فنی و تکنیکال نمی شود و فقط نگاه سیاسی صِرف بر آن حاکم است که این مساله جای اعتراض و ایراد دارد.
نگاه من به فیلترینگ همان نگاهی است که ما در حوزه درمان و سلامت داریم هنگامی که یک جراح برای عمل جراحی تیغ به دست می گیرد تا به سلامتی فرد کمک کند چرا که تا پیش از جراحی، بیمار از طریق درمان های عادی، سلامتی را بازنیافته است. در مورد فضای مجازی هم برای جلوگیری از حملات و آسیب ها، ضرورت پالایش لازم است اما نه در همه موارد، بلکه منظور زمانی است که کشور مورد حمله سخت افزاری قرار می گیرد و اگر در این مورد، کاری صورت نگیرد، نمی توان جلوی آسیب ها را گرفت مانند بحث داده های عظیم(big data) که اگر دقت نشود و برنامه ریزی نشود می تواند آسیب زا باشد.

**ایرنا: مسئله بومی سازی فضای مجازی تا چه میزان می تواند در تبدیل تهدیدها به فرصت ها موثرباشد؟
**تقی پور: به طور طبیعی این فضا و این فناوری ها به دلیل اجتماعی بودن بسیار حساس به ذائقه هستند و ذائقه مردم کشور ما هم که بسیار متنوع است. از این منظر بومی سازی برای ما فرصت است به شرطی که به ماهیت ها و موجودیت های جامعه در این فضا توجه شود و همانند فضای واقعی و فیزیکی با آن برخورد نشود.
معتقدم بومی سازی یک ضرورت است چون در وهله نخست، استعدادهای نیروی انسانی بسیاری قوی داریم کما اینکه در دنیا بسیاری از این نرم افزارها را متخصصان ایرانی مدیریت می کنند و هم این که به هر صورت این عرصه بسیار گسترده و وسیع و گیرا است و اگر ما در این عرصه از لایه دانش و علم وارد نشویم دیر یا زود و خواسته یا ناخواسته مجبور به واگذاری آن هستیم.
بنابراین بومی سازی یک ضرورت است که باید از جهات مختلف صورت گیرد تا بتوانیم در سایه آن از طریق تولید ثروت و ایجاد اشتغال و کسب و کار در حوزه اقتصاد حرفی برای گفتن داشته باشیم و در کنار حفظ امنیت ملی، رشد سرمایه های اجتماعی را تضمین کنیم.

پژوهشم**9294** 1601**خبرنگار: فاطمه دهقان نیری**انتشار: شهناز حسنی
ایرنا پژوهش، کانالی برای انعکاس تازه ترین تحلیل ها، گزارش ها و پژوهش های خبری ایران وجهان، با ما https://t.me/Irnaresearch همراه شوید