«وَ قَالَ ( علیه‌السلام ) لِبَعْضِ أَصْحَابِهِ فِی عِلَّةٍ اعْتَلَّهَا جَعَلَ اللَّهُ مَا کَانَ مِنْ شَکْوَاکَ حَطّاً لِسَیئَاتِکَ فَإِنَّ الْمَرَضَ لَا أَجْرَ فِیهِ وَ لَکِنَّهُ یحُطُ السَّیئَاتِ وَ یحُتُّهَا حَتَّ الْأَوْرَاقِ وَ إِنَّمَا الْأَجْرُ فِی الْقَوْلِ بِاللِّسَانِ وَ الْعَمَلِ بِالْأَیدِی وَ الْأَقْدَامِ وَ إِنَّ اللَّهَ سُبْحَانَهُ یدْخِلُ به صدق النِّیةِ وَ السَّرِیرَةِ الصَّالِحَةِ مَنْ یشَاءُ مِنْ عِبَادِهِ الْجَنَّةَ» ؛
حضرت به یکی از یارانش هنگامی که بیمار شده بود فرمود :
خداوند این درد و ناراحتی تو را باعث از بین رفتن گناهانت قرار داده زیرا بیماری پاداشی ندارد و لکن گناهان را از بین می‌برد، و آن‌ها را همچون برگ درختان می‌ریزد، اجر و پاداش تنها در گفتار به زبان و عمل با اعضاء است، و خداوند سبحان هر کس از بندگانش را که بخواهد به خاطر نیت خیر و باطن پاک داخل بهشت می‌کند .
شرح:
سید رضی(ره) مؤلف نهج البلاغه، بعد از نقل این حدیث گفته است:
من می‌گویم آنچه امام علیه السلام فرموده درست است؛ بیماری اجر و پاداش ندارد. چرا که بیماری جزء چیزهائی است که در قبالش عوض و جایگزین داده می‌شود زیرا عوض دادن (اصطلاحاً) آن چیزی است که در قبال فعل خداوند نسبت به بنده بدهند (نه فعل خود بنده) مانند بیماری‌ها و امثال آن.
و اما اجر و ثواب در برابر کاری است که بنده انجام می‌دهد. بنا بر این بین این دو فرق است که امام علیه السلام با آن علم ثاقب و نظریه رسای خود آن را بیان فرموده‌اند.[1]
همه ما تجربه بیماری را داریم. برخی بیماری‌ها به سرعت بهبود می‌یابند و برخی مدت‌ها انسان را آزار می‌دهند و برخی ممکن است منجر به مرگ شوند. این حقیقت تلخی است که دنیای ما آن را به ما می‌چشاند.
اما اگر دنیا را سرمنزل مقصود خود ندانیم و باور داشته باشیم زندگی واقعی و جاودانه ما بعد از مرگ تازه آغاز می‌شود تلخی بیماری‌ها مثل تلخی دارو قابل تحمل می‌شود. خدای ما هم حکیم است هم مهربان و صحت بدن ما به دست اوست پس حتماً مریضی ما اتفاقی عارض نشده بلکه اسراری در آن نهفته است.
بیماری اجر و پاداش ندارد. چرا که بیماری جزء چیزهائی است که در قبالش عوض و جایگزین داده می‌شود زیرا عوض دادن (اصطلاحاً) آن چیزی است که در قبال فعل خداوند نسبت به بنده بدهند (نه فعل خود بنده) مانند بیماری‌ها و امثال آن
شاید یکی از جهات بیمار شدن ما این باشد که ما به یاد خدا و نعمت‌هایش بیفتیم و فقر خود را با تمام وجود درک کنیم. این سبب می‌شود از خطاهای خود پشیمان شویم و توبه کنیم و خدا را خالصانه صدا بزنیم و خود را از هلاکت ابدی نجات دهیم. قرآن می‌فرماید:
«وَ إِذا مَسَّ الْإِنْسانَ الضُّرُّ دَعانا لِجَنْبِهِ أَوْ قاعِداً أَوْ قائِماً فَلَمَّا کَشَفْنا عَنْهُ ضُرَّهُ مَرَّ کَأَنْ لَمْ یدْعُنا إِلی ضُرٍّ مَسَّهُ کَذلِکَ زُینَ لِلْمُسْرِفینَ ما کانُوا یعْمَلُون» [2] ؛
هنگامی که به انسان زیان(و ناراحتی) رسد، ما را(در هر حال:) در حالی که به پهلو خوابیده، یا نشسته، یا ایستاده است، می‌خواند؛ امّا هنگامی که ناراحتی را از او برطرف ساختیم، چنان می‌رود که گویی هرگز ما را برای حل مشکلی که به او رسیده بود، نخوانده است! این گونه برای اسرافکاران، اعمالشان زینت داده شده است (که زشتی این عمل را درک نمی‌کنند)!
با توجه به این آیه شریفه آنچه بسیار مهم است فرد بیمار به آن توجه کند این است که توبه‌اش حقیقی باشد و حال ضعف و پریشانی خود را بعد از بهبودی از یاد نبرد. اینگونه این بیماری سبب نجات همیشگی او از گمراهی خواهد شد.
درست است که بیماری‌های ما می‌توانند برای ما خیر باشند اما این دلیل نمی‌شود کسی از خدا سلامتی نخواهد یا طلب بیماری کند زیرا پروردگار ما کریم است و به هر که بخواهد بدون حساب بالاترین اجر و پاداش را می‌دهد. پس باید به فضل خدا امید داشت و از او خواست خیر دنیا و آخرت را برای ما جمع کند منتها اگر خواست خدا این بود که ما بیمار شویم باید تسلیم خواست او باشیم
حضرت امیر علیه السلام در این فرمایش خود به یکی از اصحابشان که بیمار بود، بیماری را سبب ریخته شدن گناهان دانسته‌اند همانگونه که برگ درختان می‌ریزد! تصور کنید شخص بیمار وقتی در روز قیامت مطلع می‌شود همه گناهانش به خاطر یک بیماری بخشیده شده و در ازای تحمل سختی کوتاه بیماری در دنیا از عذاب سهمگین و همیشگی آخرت نجات پیدا کرده است چقدر خوشحال خواهد شد و خدا را شکر خواهد کرد
به این حدیث جالب توجه کنید:
«إِنَّ فِی الْجَنَّةِ مَنْزِلَةً لَا یبْلُغُهَا عَبْدٌ إِلَّا بِالِابْتِلَاءِ فِی جَسَدِه» [3] ؛ در بهشت جایگاهی هست که هیچ بنده‌ای به آن نمی‌رسد مگر در اثر مبتلا شدن بدنش (به بیماری).
بدیهی است کسی به چنین جایگاهی می‌رسد که در بیماری خود صبر کرده باشد و زبان به کفران نعمت نگشوده باشد زیرا طبق همین کلام امیرالمؤمنین علیه السلام که مورد بحث ماست خود بیماری فی نفسه اجر و ثوابی ندارد بلکه صبر در بیماری اجر دارد.
پس بسیار مهم است که در هنگام مواجهه با مریضی‌ها مأیوس نشویم بلکه با یاد خدا و توبه و صبر سعادت ابدی را برای خود رقم بزنیم.
نکته دیگر اینکه درست است که بیماری‌های ما می‌توانند برای ما خیر باشند اما این دلیل نمی‌شود کسی از خدا سلامتی نخواهد یا طلب بیماری کند زیرا پروردگار ما کریم است و به هر که بخواهد بدون حساب بالاترین اجر و پاداش را می‌دهد. پس باید به فضل خدا امید داشت و از او خواست خیر دنیا و آخرت را برای ما جمع کند منتها اگر خواست خدا این بود که ما بیمار شویم باید تسلیم خواست او باشیم و راضی به رضای او. و الا رسم بندگی را به جا نیاورده ایم!
پی‌نوشت‌ها:
[1] متن عربی این فرمایش در نهج البلاغه فیض الاسلام ص 1107
[2] یونس آیه 12
[3] وسائل‌الشیعة ج : 3 ص : 258
منبع:سایت ابو تراب
ارسال توسط کاربر محترم سایت : alirezamazrooei