مشخصات
برنج گیاهی است علفی یکساله مخصوص مناطق گرم پر آب. معروف است که از نظر شرائط اقلیمی محل رویش برنج باید سر در آتش و پا در آب باشد. ارتفاع ساقۀ آن حدود 4/1-1 متر. برگها ی آن باریک و دراز نوک تیز و گلهای آن به صورت سنبلکهایی با دم کوتاه در اطراف محور گل دهندۀ گیاه ظاهر می شود و میوۀ آن به شکل خوشه ای متشکل از سنبلکها در انتهای ساقه در می آید. در مورد بعضی از ارقام، خوشه برنج دارای ریشک است ودر مورد بعضی از ارقام بدون ریشک می باشند. در هر سنبلک سه گل وجود دارد که یکی از گلها که در راس واقع شده کامل و بارور و دو گل دیگر که در طرفین آن قرار دارند عقیم هستند. میوه را که یک دانۀ برنج در آن قرار داردشلتوک نامند.
برنج از آسیا برخاسته است و از روز گاران کهن در چین ، ژاپن، هندوچین و هندوستان و پس از آن در جاوه ، سیلان ، اندونزی ،مصر، ماداگاسکار،برزیل ، امریکا،جنوب اروپاو عد های از سایر مناطق دنیا حتی در جنوب شوروی سایق نیز در مناطق گرم مانند سرزمین کوبان کاشته می شود. در ایران انواع آن در مناطق شمال ایران ودر جنوب در خوزستان و در نواحی گرمسیر فارس و اصفهان کاشته می شود.
از نظر شکل ظاهری به طور کلی دو نوع برنج وجود دارد، نوع هندی که دانۀ دراز است و باریک و خیلی مرغوب که قسمت عمدۀ برنجهای مرغوب صدری ایران از آن نوع می باشد. نوع دوم ژاپنی که دانۀ گرد و ریز است که در ایران به نام برنج گرده معروف می باشد.
از نظر تطابق با شرایط اقلیمی رویش نیز 4 گونه اصلی مختلف وجو دارد .
برنجی است که در اراضی جلگه ای آبگیر کاشته می شود و به آب زیادی احتیاج دارد. Riz cultive1.
برنجی است که دارای چسبندگی می باشد ودر مناطق پر آب کاشته می شود و ژاپنی ها بیشتر Riz glutant2.
این دونوع را دوست دارند این برنج نیز به آب زیاد احتیاج دارد.
یا برنج مواج که معمولا به طور شناور در آب می روید و در تایلند و نواحی که Oryza fluitans یا Riz flottant3.
اراضی گود را سیلاب فرا می گیرد کاشته می شود و پس از بزرگ شدن بوته ها در بعضی قسمت عمق آب تا چند متر می رسد که نهال برنج در آن به طور شناور به رشد خود ادامه می دهد.
که در اراضی بلند آب و مرتفع نسبتا خشک و کم آب کاشته می شوند.Oryza Montana Riz de montagne4.
یک دانه شلتوک به ترتیب از خارج به داخل ، شامل پوست برنج است که در موقع کوبیدن برنج آن را از شلتوک می گیرند و پس از آن غشای قهو ه ای رنگی است که قسمت عمدۀ ویتامینها و مواد معدنی برنج در آن قرار دارد و آن را به انگلیسی تیکی تیکی نیز می نامند و آخر مغز سفید پر از نشاسته برنج است که پس از سفید کردن برنج قهو ه ای و برداشتن غشای تیکی تیکی به صورت برنج سفید در بازار عرضه می شود. تکثیر برنج از طریق کاشت شلتوک برنج در اوایل بهار در خزانه است و پس از این که گیاه چند برگه شد آنها را در مزارع غرقاب شده می کارند. انواع برنجهای زودرس پس از 90 -70 روز و برنجها ی دیر رس در اوایل زمستان پس از 150 – 120 روز می رسد.
خواص _کاربرد
مسلم شده است که در جریان گرفتن پوست و سفید کردن دانۀ برنج مقدار قابل ملا حظه ای از ویتامینها و خواص آنتی نوری تیک یعنی (ضد التهاب عصبی) شلتوک از دست می رود، زیرا این مواد در پوست و در غشای قهو ه ای برنج وجود دارد.[برکیل ولز]. به علاوه طبق بررسی ها روشن شده است که مقدار ویتامیههای موجود در دانۀ سفید شده نیز در طول مدت زمان انبارداری برنج بخصوص اگر مدت درازی باشد کم می شود و به عبارت دیگر برنج تازه دارای ویتامین بیشتری از برنج کهنه است [کو ندو – اوکامار]. دانۀ برنج دارای مواد غذایی است که تحریکات Euphorbia احشاو اندرونۀ معده ر اآرام می سازد [هاو]و در چین از مخلوط آرد برنج و نوعی گیاه فرفیون به نام ساییده شده و نرم ضمادی درست می کنند که برای خنثی کردن سم یک نوع سفره ماهی به نام Pilu lifera
استینگ ری بسیار مفید است [ویدال]. دانه های جوانه زدۀ برنج یا مالت برنج به عنوان مقوی معده به کار می رود و به طور کلی تونیک وبرای تقویت بدن خیلی نافع است [روا، هاو و دیگران]. آب برنج کننده و مدر است و ترشحات زیاد اسهال و اسهال خونی را تسکین می دهد. برای ورمهایروده ای و استفراغهای خونی و خونروی از بینی و شست و شوی زخمهای بد بسیار نافع است [استوارت – کروست و پتلو ].دم کردۀ کلش و کاه نوعی از برنج به عنوان داروی ضد اسهال خونی و روماتیسم [هو] ونقرس [ویدال] به کار می رود.
خاکستر کاه وساقه های برنج چسبناک برای ریختن روی زخم و التیام و اگر در آب مخلوط شود مایع حاصله برای رفع تشنگی و التیام بو اسیر مفید است[هاو].جوشاندۀ ریشه ها وساقه های زیر زمینی برنج در موارد کمی ترشح ادرار تجویز می شود[گررو].
آرد برنج را می توان در ضماد های نرم کننده به کار برد [فوکود]. ضمنا کمپرس آن خاصیت کاهش تب دارد [پتلو]. مهمترین قسمت برنج تیکی تیکی است که از موادی که از تراشیدن و سفید کردن دانۀ برنج حاصل می شود به بکار می رود. B1 دست می آید وبرای معالجۀ بیماری بری بری یعنی بیماری ناشی از کمبود ویتامین
برنج چون دارای نشاستۀ فراوان است از نظر اصول از غلات مناسب برای نان است ولی چون مقدار گلوتن آن خیلی کم است چسبندگی آرد گندم را ندارد و بنابراین نمی توان نان معمولی از آن تهیه کرد اما در صنعت شیرینی سازی از آن نانها ی شیرینی با قطع و اندازه کوچک تهیه می کنند. از برنج در کشورهای خاور دور نوعی نوشایه الکلی به نام ساکه در ژاپن تهیه می شود که چون ضمن تخمیرنشاستۀ برنج الکل آمیلیک تولید نمی شود سمیت آن از الکل گندم و چاودار کمتر است و آسانتر تصفیه می شود. آرد برنج از نظر مواد از ته و مواد چرب خیلی فقیر تر از آرد گندم می باشد.
در مورد طبیعت برنج حکمای طب سنتی اتفاق نظر ندارند عده ای آن را از نظر حرارت وبرودت کمی گرم و عده ای دیگر کمی سرد و برخی نیز معتدل می دانند ولی به هر حال از نظر تری و خشکی آن را خشک می دانند. در مورد خواص آن نظرهای مختلف دارند و نتیجه این است که اگر برنج ر ابه صورت چلو آبکش در آورند یعنی پس از ریختن آب آن را بگیرند و نرم کنند کمی سرد است و آب آن که دور ریخته می شود کمی گرم است ولی اگر کتهکنند یعنی آب آن را نگیرند آن را گرم می دانند.
در مورد خواص برنج معتقدند که ایجاد خواب می کند و خواب آور است و خوابی نیکو می آورد. تشنگی را رفع می کند و اسهال صفراوی را تسکین می دهد .چاق کننده است و تولید اسپرم را افزایش می دهد وبرای شکم روش ودرد روده ها و زخم روده ها و اسهال خونی و اختناق رحم و امراض کلیه و مثانه نافع است . رنگ صورت را جلا می دهد و اگر با شیر و شکر خورده شود خیلی مقوی است و نیروی جنسی را تقویت می نماید و تولید اسپرم را افزایش می دهد. اگر با دوغ تازه و سماق خورده شود تشنگی را فرو می نشاند و آشفتگی ودل به هم خوردگی و اسهال صفراوی را آرام می نماید.
خوردن برنج رنگ چهره را در خشان می کند و اخلاط صالح تولید می نماید و برای اشخاصی که مبتلا به سل هستند خصوصا اگر با شیر الاغ پخته شود در مواردی که تب عفونی نداشته باشند خیلی مفید است ،زیرا زخم را پاک می کند و گوشت نو می آورد. خوردنحریره یا فرنی آرد برنج که با پیه کلیۀ بز پخته شده باشد برای رفع اسهال و دل درد و زخم روده ها بسیار نافع است .گویند اگر برنج را بو بدهند و سرخ کنند تا حدی که سرخ تیره شود ولی سیاه نشودونسوزد و مقدار 60 – 40 گرم آن را در 60 – 40 گرم آب بخیسانند و پس از 12 – 10 ساعت که خیسانده شد بخورند برای دفع کرم معده و دل به هم خوردگی که از رطوبت و حرارت باشد نافع است. اگر برنج سفید را در آب بخیسانند و آب صاف شدۀ آن را بخورند برای بند آوردن اسهال و قطع قاعدگی مفید است.
اگر برنج را با ساقه های زیر زمینی گیاه مرغ ساییده و با کمی نبات سفید مخلوط کرده ودر آب خالص بسایند و شیرۀآن را بخورند برای قطع خونروی از سینه و اخلاط خونی سینه مفید است.
خوردن آب جوشاندۀ برنج برای معده و روده بسیار مفید است و اگر با هم وزن آن شیر مخلوط و خورده شود برای افزایش تولید اسپرم نافع است. کشیدن کرد برنج به بینی برای بند آوردن خون مفید است . اگر جواهر را با آب جوشاندۀ برنج بشویند چرک آن را پاک کرده و جلا می دهد و همچنین اگر آرد بسیار نرم برنج را با آب به جواهر بمالند و خشک نموده با آب بشویند و این کار را چند بار تکرار نمایند جواهر بسیار صاف و با جلا می شود. از آرد برنج برای تسکین و رفع قرمزی ناحیه دستگاه تناسلی اطفال که به علت آلوده شدن به ادرار تحریک شده باشد استفاده می شود. چون مقدار چربی آرد برنج خیلی کم است در استعمال خارج که به صورت گرد برای رفع التهاب پوست مصرف می شود اگر به تنهایی مصرف شود پوست را خشک می کند و چربی پوست را می گیرد به این جهت معمولا برای رفع این عیب آن را مخلوط با نشاسته و پودر تالک مصرف می کنند.
نظری به تحقیقات جدید در مورد خواص برنج
از روزگاران کهنبرنج برای درمان فشار خون بالا و اختلالات کلیوی مورد توجه حکما و دانشمندان بوده است. تحقیقات جدید نیز نشان می دهد که برنج بخصوص در مقایسه با سایر مواد نشاسته ای نظیر سیب زمینی در مورد بیماران قند که هنوز وابسته به مصرف انسولین نشده اند، ترکیب وساخت کلسترول را کاهش می دهد و مقدار قند خون و انسولین خون را در یک حالت تعادل مناسبی نگه می دارد .
دکتر والتر کمپنر از مرکز پزشکی دانشگاه دوک از اولین محققانی بود که در دهۀ 1940 رژیم غذایی برنج را برای در مان فشار خون بالا در اختلالات کلیوی توصیه می کرد و شواهد علمی گستردهای در دست است که این رژیم و این توصیه آثار کار سازی داشته است رژیم یاد شده حداقل در ماه اول شامل برنج بدون نمک و میو ه ها می باشد. دکتر کمپنر می گوید البته من دقیقانمی دانم مادۀ فعال موجود در برنج که چنین اثری دارد چیست ولی فکر می کنم چون برنج برای محدود کردن مقدار سدیم در بدن موثر بوده و در عین حال تاثیر محسوسی نیز در کم کردن وزن دارد شاید به این دلیل است که برای کاهش فشار خون ورفع اختلالات کلیوی موثر است . محققان دیگری در هندوستان نیز نظیر چنین خاصیتی را در برنج برای کاهش فشار خون تجربه کرده اند .
اخیرا گروهی که به طور کاهش وزن، رژیم برنج را برگزیده بودند به عنوان خواص جانبی آن مشاهده کرده اند که بین افراد گروه،اشخاصی که مبتلا به بیماری سودا یا پزو ر یاریس بوده اند و سالها با مصرف انواع داروهاهیچ نتیجه ای برای درمان نگرفته اند در دوران رژیم برنج بهبودی حاصل کرده اند .
برنج به عنوان عامل ضد تومور
برنج نظیر سایر دانه ها منبع غنی از مهار کننده های پروتئاز است که در به تاخیر انداختن رشد سرطان بسیار موثر می باشد. به علاوه با آزمایشهایی که در جانوران شده تایید گردیده است که سبوس برنج برای کاهش خطر ابتلا ء به سرطان معده تاثیر دارد ولی البته نه به اندازه سبوس گندم. در سال 1981 دانشمندان ژاپنی در ساپورو بریوریس سه مادۀ ضد تومور از سبوس برنج جدا نمودهاند ترکیبات برنج تومورهای سفت را در موش سرکوب کرده است. یکی از دانشمندان امریکایی مصرف سرانه انواع غذا ها را از نظر اثری که در پیش گیری بیماری ها دارند مطالعه نموده و در یافته است اشخاصی که رژیم غذایی روزانه آنها بیشتر از برنج همراه حبوبات و ذرت شیرین است کمترین نرخ ابتلابه بیماری سرطان کولون و پستان و پروستات را دارند.
برنج دارویی برای معالجه اسهال
از قرنها پیش در طب سنتی دنیا معمول بوده است که از جوشاندۀ برنج برای معالجۀ اسهال کودکان استفاده می شده است. اولین توصیه در این مورد در 3000سال قبل به سانسکریت نوشته شده است ولی تنها اخیرا این خاصیت برنج مورد توجه و تایید دانشمندان جهان قرار گرفته است. مثلا مرکز بین المللی تحقیقات در مورد بیماری های مربوط به اسهال در بنگلادش دورۀ کار آموزی برای مادران در روستا ها ترتیب داه و به آنها آموزش می دهد که چطور از آب جوشانده برنج و نمک طعام از طریق خوردن برای درمان اسهال استفاده کنند. دستور سادۀ این مرکز این است ((دو مشت برنج را در یک لیتر آب جوشانیده و یک قاشق ماست خوری نمک طعام در آن مخلوط نمایید))وبتدریج بخورید .آزمایشها و گزارشها ی عمومی محققان حاکی است که محلول جوشاندۀ برنج و نمک ، اسهال را در زمان محدودی تسکین می دهد و آب بدن را جبران می نماید و تخلیه را تنظیم کرده اسهال را درمان می کند.
برنج برای مبارزه با سنگ کلیه
اگر سنگ کلیه از جنس کلسیم است توصیه زیر را که محصول تحقیقات جدیدی است مورد توجه قرار دهید.
طبق نظر محققان ژاپنی خوردن سبوس برنج در حدود ده گرم دوبار در روز برای جلو گیری از تشکیل سنگ کلیه کلسیومی بسیار موثر است . این محققان رژیم سبوس برنج را روی 70 بیمار که در عین حال از خوراکی های غنی از کلسیم نیز استفاده می کرده اند آزمایش نموده اند. کلیه داوطلبانی که در مدت 3 ماه تا 3 سال طیق دستور از مقدار کافی سبوس برنج استفاده کرده اند مقدار کلسیم در ادرار آنها خیلی کاهش یافته و به تعداد کمتری سنگ کلیه با ترکیبات کلسیم داشته اند. محققان ژاپنی تاثیر سبوس برنج را در این مورد در ردیف تاثیر دارو های شیمیایی ضد سنگ می دانند با این تفاوت که دارای عوارض جانبی نمی باشد. به نظر می رسد ترکیبات فیتیک اسید یا فیتاتهای موجود در سبوس برنج، جذب روده ای کلسیم ناخواسته را متوقف می کند ودر نتیجه این ماده داخل ادرار نشده و سنگی تشکیل نمی شود .معمولا نشانۀ آغازتشکیل سنگ کلیه از نوع کلسیم ،وجود مقدار زیاد غیر عادی کلسیم در ادرار می باشد. این حالت را به اصطلاح فنی پزشکی ها یپر کلسیوریا گویند.
توجه:
1.اشخاصی که به دلایل خاصی بدن آنها نیاز به کلسیم دارد نباید از سبوس برنج استفاده کنند.
2.اگربرای تهیه جوشانده برنج برای مبارزه با اسهال از دانه های طبیعی برنج قبل از این که قشر زرد رنگ دانه برنج زیر پوست گرفته شود یعنی از برنج قهو ه ای استفاده شود، تاثیرش خیلی بیشتر است.
3. خوردن برنج باید به مقدار معتدل و به عنوان قسمت محدودی از غذا با شد.
مطالعات دانشمندان ژاپنی در سال 1981 نشان می دهد اشخاصی که قسمت عمدۀ غذای آنها برنج است نظیر اشخاصی که در خوردن ماهی نمک سود و خشک و سبزی های شور نظیر خیار شور ، افراط می کنند، بیشتر در معرض خطر سرطان هستند.
4. طبق نظر حکمای طب سنتی ایرانی خوردن پوست خشبی زرد برنج که بسیار نرم ساییده شده باشد ممکن است مسمومیت ایجاد نماید.
موارد استفاده :
برنج دارای خاصیت افزایش دهنده ی اسپرم، ضد عطش، کم کننده ی ترشحات بدن و زیاد کننده ی شیرمادر می باشد. همچنین از آن در مواردی مانند : فشار خون، زخم روده، بی خوابی، واریس، بیماریهای مثانه، اسهال خونی، اسهال صفراوی، نقرس، اضطراب ، تقویت کبد، تقویت کلیه، زخم معده، استفراغ، سرماخوردگی، گواتر، سوء هاضمه و دل پیچه نیز استفاده می گردد.
مضرات :
· زیاده روی در مصرف سبوس برنج تاثیر سمی دارد و همچنین موجب سردرد و افسردگی می شود و حتی در زنان بادار ممکن است موجب سقط جنین گردد.
· زیاده روی و مصرف بی رویه برنج موجب جوش صورت، سسی و ضعف بدن، یبوست، اسیدی شدن خون و قولنج می شود.
· اشخاص مبتلا به قند خون ، یبوست، تب، آسم و کولیت باید در مصرف برنج احتیاط نمایند.
منبع:بیتوته
