علت باهوش بودن بعضی از بچه ها چیست؟

کودک نابغه شما این 10 نشانه را دارد؟!

با این بخش از دلگرم همراه باشید تا با علت نابغه بودن بچه ها آشنا شوید.

ویژگی های کودکان تیزهوش

کودکان تیز هوش از جمله نعمت هایی هستند که در جامعه ما متولد می شوند، رشد می کنند و نقش مهمی در توسعه ی کشور دارند. برای آشنایی بیشتر با ویژگی های این کودکان و نحوه ی تربیت آنها، خواندن مطالب زیر می تواند سودمند باشد.هوش از جمله موضوعات مهمی است که بشر همواره درباره آن اندیشیده است. اغلب مردم می خواهند خود را باهوش تر نشان دهند. برخی از افراد به فکر فرزندان خود بوده و سعی می کنند فرزندان باهوش تری تربیت کنند.

بر این اساس، آنها سعی می کنند محیطی ایده آل برای فرزندانشان فراهم کنند تا روزی شاهد موفقیت های آنان به ویژه در تحصیل علم باشند. اما محیط تا چه حد می تواند توانایی های افراد را تعیین کند؟ شاید شما هم افرادی را دیده باشد که با کمترین امکانات مالی و حتی گاهی با فقر مالی و یا فرهنگی به موفقیت های بزرگی در زندگی رسیده اند.

به راستی تا چه حد هوش و استعدادهای خود را مدیون ژن های به ارث رسیده خود می دانید و تا چه میزان محیط توانسته است آن را تغییر دهد؟ سؤال تکراری دیگر این است که چرا برخی افراد باهوش تر از دیگران هستند؟ زیست شناسان تحقیقات زیادی را این زمینه انجام داده اند نظریه های متعددی نیز در این مورد ارائه شده است که با موافقت عده ای و یا مخالفت عده ای دیگر مواجه شده است.
در مقاله حاضر به برخی از این نظریه ها اشاره شده است. همچنین افراد از جنبه ساختار مغز، ژن های به ارث رسیده و نیز اثرات محیط بررسی خواهند شد.

در اینجا به بعضی از ویژگی هایی که در غالب کودکان تیزهوش در سنین قبل از مدرسه قابل مشاهده است و می تواند برای پدران و مادران تا حدودی ملاک ارزیابی قرار بگیرد به شرح زیر اشاره می شود :

1 – استفاده از خزانه لغات وسیع و بکارگیری صحیح کلمات در سنین کودکی .
2 – مهارت زبان و بکاربردن جملات کامل و توانایی ساختن و گفتن داستان در سنین کم .
3 – علاقه در مشاهده دقیق و کنجکاوانه و زیرکانه و به خاطر سپردن مشاهدات و اطلاعات و موضوعات مورد مشاهده .
4 – علاقه مندی به کتاب و اطلس ها و دایرةالمعارف و مجلات مختلف و ...
5 – توجه و علاقه به ساعت ها و تقویم ها در سنین کم .
6 –توانایی تمرکز فکری روی موضوع خاصی به مدت طولانی تر از دیگر همسالان خود .
7 – علاقه و توانایی و مهارت فوق العاده در نقاشی ، موسیقی و دیگر کارهای هنری .
8 – توجه و کشف رابطه علت و معلولی در سنین کودکی .
9 – رشد توانایی خواندن در سنین کودکی ( قبل از مدرسه )
10 – رشد و توسعه علایق متنوع .

ویژگی های عمومی کودکان و دانش آموزان تیزهوش

مطالعات انجام شده پیرامون ویژگی های عمومی کودکان تیزهوش حاکی از آن است که خصیصه های رفتاری زیر عموماً در نزد کودکان تیزهوش قابل ملاحظه است .البته باید توجه داشت که تمامی این ویژگی ها در گروه کودکان تیزهوش مشاهده می شود ، اما ممکن است همه ویژگی ها نزد تک تک کودکان تیزهوش دیده نشود .
به عبارت دیگر برخی از ویژگی هایی که بدان اشاره می کنیم در نزد عده ای از کودکان بسادگی مشهود نباشد
با توجه به توضیحات فوق در اینجا اهم ویژگی های کودکان و دانش آموزان تیزهوش را بیان می کنیم :

1- برخورداری از بهره هوشی بالاتر از متوسط کودکان تیزهوش از نظر بهره هوشی به طور قابل ملاحظه ای یا معنی داری بالاتر از همسالان خود قرار دارند . به همین دلیل کودکان تیزهوش عموماً زودتر از همسالان خود قادر می شوند راه بروند ، حرف بزنند ، یاد بگیرند ، بخوانند و بنویسند و ...
2 – برجستگی خاص در یادگیری مطالب کوکان تیزهوش خیلی سریه یاد می گیرند ، از قدرت ادراک بسیار خوبی برخوردارند و برخلاف کودکان عقب مانده ذهنی ، به جای اینکه موضوعی را مرحله به مرحله بیاموزند ، با سرعت قابل توجهی مساله مورد نظر را درک می کنند . به عبارت دیگر مطالب را سریعتر از دیگران می آموزند و مسائل ارائه شده را با سرعت حل می کنند .
3 – حافظه قوی کودکان تیزهوش از قدرت فوق العاده حافظه بهره مند هستند . این کودکان مطالب یا موضوعاتی را که مورد توجهشان قرار می گیرد با سرعت و دقت خارق العاده ای به ذهن می سپارند .
4 – پرانرژی بودن کودکان تیزهوش از انرژی فوق العاده ای برخوردار هستند و غالباً نسبت به سایر کودکان و والدینشان نیاز کمتری به خواب دارند .
5 – قدرت تخیل این کودکان از تخیلات بسیار روشنی برخوردارند و ممکن است همبازیهای متعدد خیالی داشته باشند .
6 – کنجکاوی بچه های تیزهوش فوق العاده کنجکاو هستند و دوست دارند مرتباً پرسشهایفراوان و پیچیده ای را مطرح کنند .
7 – ارائه پاسخهای پیچیده وقتی که از کودکان تیزهوش سئوالی می شود ، غالباً پاسخهای پیچیده ای را مطرح می کنند و توضیحات آنان درباره جزئیات یک مساله حاکی از درک عمیق ایشان از موضوعات گوناگون است .
8 – درک سریع روابط بین عناصر و پدیده های مختلف کودکان تیزهوش درمقایسه باسایر کودکان ، خیلی سریع روابط بین اجزاء یا عناصر مختلف یک موضوع یا پدیده را تشخیص می دهند و حتی روابطی را که بعضاً دیگران متوجه آنها نیستند ، بخوبی در می یابند .
9 – سازماندهی تازه از اطلاعات دریافتی یکی دیگر از ویژگی های جالب توجه کودکان تیزهوش ، قدرت آنان در سازماندهی اطلاعات دریافتی به شیوه ای بدیع و جدید است . این کودکان با بهره گیری از اطلاعات موجود چشم اندازهای جدیدی را خلق می کنند و غالباً راه حلهای متعددی را برای یک مساله ارائه میدهند
10 – گستردگی خزانه لغات از دیگر ویژگی های برجسته کودکات تیزهوش برخورداری آنها از خزانه لغات و واژگان متنوع است .
11 – سلاست کلامی غالباً کودکان تیزهوش نسبت به همسالان خود ازقدرت ، سلاست و روانی کلامی فوق العاده ای برخوردارند .
12 – خوش خلقی اکثر کودکان تیزهوش از خلق و خوی خوش بهره مند بوده ، از نظردیگرانافرادی فوق العاده هستند .
در اینجا ذکر این نکته نیز حائز اهمیت است که مشاهده این صفت نزد کودکان تیزهوش منوط برآن است که آنها فرصت یا فرصت های لازم را برای ظهور استعدادهای خود در محیط خانواده داشته باشند . بدیهی است هرگونه تهدید ، تنبیه و یا تحقیر و سرزنش این کودکان می تواند خلق بالقوه نیکوی آنها را به تند خویی و بی قراری و یا احیاناً پرخاشگری و کمرویی مبدل سازد .
13 – گستردگی دامنه علایق کودکان تیزهوش نسبت به بسیاری از چیزها از خود علاقه نشان می دهند . گستردگی و تنوع دامنه علایق آنها فوق العاده مشهود است .migna.irبه عبارت دیگر دوست دارند بسیاری از چیزها و امور مختلف را تجربه کنند .
14 – گستردگی دامنه توجه کودکان و دانش آموزان تیزهوش از دامنه توجه بیشتری برخوردارند و در زمینه های مورد علاقه خود پشتکارو پایداری فوق العاده چشمگیری نشان می دهند .
15 – قدرت تفکر انتزاعی این کودکان نسبت به همسالان خود از قدرت تفکر انتزاعی بیشتری بهره مندند و همواره « به جای آنچه که هست » در اندیشه « آنچه که می تواند باشد » هستند .
16 – حساسیت فوق العاده همان طوری که پیشتر اشاره شد کودکان تیزهوش در عین اینکه نسبت به دیگران بسیار مهربان و با شفقت هسند ، از حساسیت فوق العاده نیز برخوردارند .
17 – کمال جویی غالباً کودکان و دانش آموزان تیزهوش افرادکمال جو هستند . لذا بعضاً دیده می شود که وقتی کارها مطابق میل و بر وفق مرادشان پیش نمی رود ، زود آزرده و ناراحت می شوند .
18 – علاقه مندی نسبت به بزرگسالان از آنجا که کودکان تیزهوش نسبت به خودشان ( سن تقویمی ) از رشد و بلوغ بیشتری برخوردارند ، ممکن است در بسیاری از مواقع تمایل جدی داشته باشند که با بچه های بزرگتر یا افراد بزرگسال در ارتباط بوده ، با آنان معاشرت داشته باشند .
19 – قدرت رهبری و یا تمایل به نظارت ازجمله ویژگی های رفتاری قابل توجه در کودکان تیزهوش که از نظر اجتماعی فوق العاده حائز اهمیت است ، تمایل آنان به رهبری گروه است ، چه در زمانی که خود فعالانه در انجام کاری شرکت دارند و چه هنگامی که در کناری ایستاده ، بر فعالیتهای دیگران نظارت می کنند .
به عبارت دیگر غالباً زمانی که کودکان تیزهوش به دلایلی ترجیح می دهند تنها باشند و یا به تنهایی مشغول انجام کاری باشند ، مایلند که قبل از پیوستن به گروه مورد نظر ، رفتار اعضای آن را بدقت مورد مشاهده و ارزیابی قرار دهند . لذا هر دو ویژگی ، یعنی مشارکت و رهبری گروه و یا تنها مشغول بودن و مشاهده رفتار اعضای گروه از ارزش برابری برخوردار است .

با وجود این برخی کودکان واقعا بااستعداد هستند؛ آیا کودک شما نیز جزء این گروه است؟ دستورالعمل های محدودی هستند که نبوغ و استعداد کودکان را نشان می دهند که در ادامه به 10 مورد از آنها اشاره می شود:

▪ دامنه لغات پیشرفته: این که کودک زود به حرف بیاید به تنهایی نمی تواند نشانه نبوغ و استعداد او باشد، اما اگر او از لغات و جملات پیشرفته استفاده کند، احتمالا به همان باهوشی است که فکرش را می کنید. یک کودک 2 ساله معمولی می تواند جمله ای مانند «یک سگ آنجاست» را به زبان بیاورد اما یک کودک نابغه این جمله را می گوید: «یک سگ قهوه ای در حیاط پشتی است و دارد گل ها را بو می کند.»

▪ درک مفاهیم پیچیده: کودکان بسیار باهوش می توانند مفاهیم پیچیده را درک کنند، از روابط گوناگون سر در بیاورند و انتزاعی فکر کنند. آنها مشکلات را عمیقا می فهمند و به راه حل ها می اندیشند.

▪ توجه به جزئیات: یک کودک نابغه اشتیاق فراوانی نسبت به جزئیات نشان می دهد. کودکان بزرگ تر ممکن است بخواهند درباره جزئیات و چگونگی عملکرد یک وسیله اطلاعاتی داشته باشند اما یک کودک خردسال نابغه می تواند یک اسباب بازی را دقیقا سر جای خودش قرار دهد و اگر چیزی در جای اصلی خودش قرار نگرفته باشد، متوجه می شود.

▪ طیف وسیع علاقه مندی ها: کودکان با استعداد به موضوعات گوناگونی علاقه نشان می دهند. یک ماه ممکن است از دایناسور ها خوش شان بیاید و ماه بعد به سراغ مباحث فضایی و... بروند.

▪ حفظ اطلاعات: اصطلاح «این گوش در و آن گوش دروازه» در مورد بسیاری از کودکان صدق می کند و کودکانی که جزء این گروه نیستند، قادر به حفظ دامنه گسترده ای از اطلاعات بوده و می توانند بعد ها نیز آنها را به خاطر بیاورند. از جمله نمونه های مشاهده شده در این زمینه می توان به کودک 6 ساله ای اشاره کرد که پس از یک گردش تفریحی در موزه فضایی توانست یک راکت فضایی را دقیقا به تصویر بکشد.

▪ استعداد در زمینه هنر و موسیقی: کودکانی که استعداد غیرعادی در زمینه هنر و موسیقی از خود نشان می دهند اغلب با استعداد و نابغه هستند. کودکان خردسالی که با رعایت پرسپکتیو (تناسب دور و نزدیک) نقاشی می کشند،کارشان عالی است یا درک بالایی از رشته های گوناگون هنری دارند، در زمره کودکان با استعداد قرار می گیرند.

▪ حافظه خوب و قوی: بعضی از کودکان بااستعداد می توانند وقایعی را از گذشته (دوران طفولیت) خود به یاد بیاورند. مثلا یک کودک 2 ساله نابغه ممکن است اتفاقی را که در 18 ماهگی برای او روی داده به یاد بیاورد.

▪ توانایی خواندن و نوشتن در سنین پایین: اگر کودک شما به طور غریزی باهوش باشد، احتمالا خیلی زود بدون این که آموزش رسمی دیده باشد، توانایی خواندن و نوشتن را پیدا می کند.

▪ تمرکز بالا و طولانی مدت: کودکان را با بی دقتی و بی توجهی می شناسند اما گروه نابغه می توانند به مدت طولانی تمرکز خود را حفظ کنند.

ویژگی های افراد باهوش

• متخصصان روانشناسی کودک معتقدند افراد تیز هوش دارا ی توانایی ؛
• اکتساب سریع
• نگهداری و کاربرد وسیع اطلاعات
• پیشرفت تحصیلی
• توانایی برقراری ارتباط میان پدیده ها
• توانایی قضاوت درست
• توانایی حل مسئله
• حس کنجکاوی شدید
• کمال گرایی
• دقت صراحت
• یادگیری به صورت جهش های شهودی
• نیاز شدید به تحریک ذهنی
• مشکل در تایید تفکر دیگران
• علاقه زود هنگام به مسائل اخلاقی و فلسفی
• گرایش به درون گرایی
• علاقه به ایده ها و نظرات متفاوت
• مهارت کلامی و ارتباطی قوی و سالم بودن از لحاظ جسمی
• شوخ طبعی و عزت نفس بالا
• سازگاری با بزرگسال
• توانایی رهبری در گروه و... هستند .
• وقتی کودکان با هوش نمره های کم می گیرند
• امروزه در جامعه ما والدین نقش ویژه ای در آموزش فرزندان خود به عهده گرفته اند، این امر از یک سو به احساس مسئولیت و نگرانی آنها نسبت به آینده فرزندانشان مربوط می شود و از سوی دیگر ناشی از سهمی است که نظام آموزش کشور و مدارس به عهده آنها گذاشته اند.
• یکی از موارد رایج در آموزش و پرورش کشور کسب نمرات کم یا متوسط توسط دانش آموزان است. این نمرات لزوماً به معنای کم هوشی دانش آموزان نیست بلکه در موارد زیادی کودکان باهوش نیز با کسب نمرات کم یا متوسط خانواده خود را دچار تعارض و ناراحتی می کنند.
• خانم دکتر «سیلویا ریم» به عنوان متخصص برجسته که از تجربیات وسیعی در زمینه چگونگی رفتار با کودکان باهوش و تیزهوش برخوردار است، در کتابی راهکارهای حل این معضل اساسی یعنی مقابله با عدم توفیق کودکان باهوش را ارائه کرده است. در این کتاب که با عنوان «وقتی که فرزندان باهوش نمره های کم می گیرند» با ترجمه ناهید آزادمنش توسط انتشارات صابرین به دست چاپ سپرده شده است، تأکید اصلی نویسنده بر «سندرم کم آموزی» است.
• «سندرم» در علم پزشکی به مجموعه ای از مشخصه ها و علل مختلف گفته می شود که در ایجاد و بروز یک اختلال نقش دارند و نمی توان به وضوح مشخص کرد که کدام یک از این مشخصه ها به صورت خاص و یا به صورت ترکیبی از آنها عامل ایجاد این اختلال هستند.
• دکتر سیلویاریم در کتاب خود تأکید کرده است که کم آموزی در کودکان باهوش و تیزهوش علل بسیار زیاد و ناشناخته ای دارد که خود تنها به برخی از آنها پرداخته است. دکتر سیلویا ریم کتاب خود را برای دو گروه مشخص از مخاطبین یعنی معلمان و والدین به رشته تحریر درآورده و به تفصیل راهنمایی هایی برای هر دو گروه ارائه داده است. سندرم کم آموزشی مشکلی همه گیر است، این مشکل در هر خانه و کلاس وجود دارد و تنها با کمک والدین و معلمان حل می شود.
• عدم موفقیت ،مشکلی است که زندگی خانواده ها را آشفته می کند، بازدهی کلاس را به حداقل می رساند و انگیزه و احساس کنترل فردی را از کودک می گیرد. فعالیت های هر سال تحصیلی جدید، با سؤال ها، موفقیت ها، ناامیدی ها و مشارکت معلمان در راهنمایی دانش آموزان، آغاز می شود. معلمان می خواهند تمام دانش آموزان، خوب کار کنند و درس بخوانند. آنها می دانند که بچه های زیادی نیز هستند که اشتیاق چندانی برای درس خواندن ندارند. آنها نمی دانند که این بچه های درس نخوان را چگونه به طرف موفقیت سوق دهند.
• در کتاب سیلویا ریم مدل سه وجهی برای کاهش و معکوس کردن روند کم آموزی دانش آموزان ارائه شده است. این مدل بر اساس مشکلات واقعی زندگی در خانه و مدرسه شکل گرفته است. اگر بعضی از طرح های مطرح شده حس نگرانی یا گناه را در شما ایجاد می کند، به خاطر بسپارید که حتی بهترین والدین جهان نیز ممکن است اشتباه کنند. همانطوری که مشغول بررسی روش هایی برای حل مشکلاتتان با بچه ها هستید، به کارهای خوب و درستی که تاکنون انجام داده اید فکر کنید.

راهبردهایی برای آموزش و پرورش کودکان تیز هوش در خانه و مدرسه

_ فشرده سازی برنامه های آموزش در حیطه های مرتبط با علاقه کودکان.
_ ایجاد زمینه برای کسب دانش و تجارب بیشتر در خانه و مدرسه
_ فراهم کردن فرصت برای تمرکز و مطالعه عمیق دانش آموز در حوزه های مرتبط با علاقه آنان .
_ ایجاد زمینه برای سرعت بخشیدن به یادگیری و رشد مهارتهای مرتبط با یادگیری .
_ تسریع و غنی سازی برنامه های آموزشی در خانه و مدرسه برای علاقه و نیاز کودک .
_ رشد خلاقیت و مهارت حل مسئله به وسیله فراهم نمودن شرایط لازم در خانه و مدرسه .
_ تشویق کودکان به مباحثه ، طرح پرسش وارائه راه حل های مختلف برای یک مسئله.
_ آموزش مهارت های اجتماعی متناسب با سن کودکان و تشویق آنان به مشارکت در فعالیت های گروهی .
_ آموزش مهارت های زندگی به کودکان و رفتار مناسب اولیا با یکدیگر در حضور کودک .
_ بهره گیری از معلمان و مربیان مجرب و بازخورد مناسب مربیان باعث ارتقای دو چندان توانایی این کودکان خواهد شد.
_ توجه به برنامه های تفریحی مناسب و استفاده از اوقات فراغت مانند ورزش و...
_ نداشتن توقعات بیش از حد در آموزش مهارتهای مختلف زبان ، موسیقی و .. به صورت همزمان.
_ بهره گرفتن از تکنولوژی هایی همچون ، رایانه ، فیلم های آموزشی مناسب ، اینترنت و...
توصیه برای برخورد با کودکان تیزهوش
کودکان تیزهوش از لحاظ رفتار و کردار با سایر کودکان هم سن و سال خود تفاوت دارند. این کودکان برعکس سایر کودکان سعی می کنند بدون در نظر گرفتن هیچ گونه آسیبی برای رسیدن به هدف خود و آنچه که در ذهنشان می گذرد، تلاش کنند. البته این موضوع اگر با برنامه زیری والدین پیش رود، موجب رشد دو چندان کودک خواهد شد.
کوکان تیز هوش ضمینه خوبی دارند تا نخبه شوند و حتی در مواردی دیده شده که اگر این کودکان را در مسیر صحیح هدایت کنند، به اختراعاتی دست می زنند، که بشریت تا به حال به عمر خود ندیده است.
*کتابخانه تاسیس کنید
یکی از راه های که والدین می توانند فرزندان تیزهوش خود را به سمت درست هدایت کنند، تاسیس کتابخانه است، چراکه آمار و اطلاعات نشان داده کودکان تیز هوش علاقه وافری به خواندن مطالب غیر درسی دارند و چناچنچه این مطالب غیر درسی در فضای آموزشی سرمایه گذاری شود، بازده بسیار خوبی به همراه خواهد داشت.

گردآوری شده مجله اینترنتی دلگرم

مرجان امینی