چگونه فقر را ریشه کن کنیم ؟

فقر و نیاز به خداوند از ویژگی های تمام آفرینش است. همه هستی و همه انسانها به ذات بی نیاز الهی نیازمندند اَنْتُمُ الْفُقَرا اِلَی اللهِ وَاللهُ هُوَالْغَنیّ .
ولیکن فقر مالی به معنای کمبودهای مالی و جانی و خدماتی که از نظر نیازهای مالی و امکانات زندگی وجود دارد باید انسان در حد توان با آن مبارزه کند یا خودش یا حاکمان وقدرتمندان باید تلاش کنند از هر طریق ممکن آن را ریشه کن کنند، مانند انفاق ، پرداخت زکات ،پرداخت خمس ،پرداخت کفاره یا ایجاد زمینه اشتغال برای فقراء ،دادن سرمایه یا پرداخت وام اشتغال وهرکاری که سطح درآمد را بالا ببرد و توزیع عادلانه امکانات، عدالت اجرا گرددو از تضییع حقوق ضعفاء جلوگیری شود، و در مجموع هر قدمی که جامعه را به سطح مساوی برساند تکلیف کسانی است که توان دارند .
لیکن بعضی اعمال و رفتارها خود به خود عامل فقر می گردد یا عواملی است که فقر را برطرف می کند این بخش بیشتر به شخص فقیر برمی گردد .اشخاص نیازمند می تواننداعمالی را انجام دهند که برکت را به زندگی وارد سازد وکمتر احساس نیازکنند، یا افراد توانمند می توانند رفتاری داشته باشند که به فقر و بی برکتی نیانجامد . در این جزوه مختصر به این بخش از مبارزه با فقر نظر داریم که در دو قسمت بیان می شود اول بیان کارهایی که فقر می آورد ودوم بیان چیزهایی که فقر را برطرف می سازد،امامان معصوم علیهم السلام دستوراتی داده اند که اگر انجام شود از فقر جلوگیری و یا کارهایی که ممکن است اگر انجام شود به فقر دامن زند که باید از آنها جلوگیری شود که در این جزوه مختصر، شما با آنها آشنا می شوید .

بخش اول :
 

کارها و رفتارهایی که سبب فقرو بی برکتی می شود :

1.اظهار فقر و فقر نمایی
 

انسان نباید اظهار فقر و نداری کند .خداوند دوست نداردکسانی راکه نیازمند نیستند ولی در میان مردم خود را نیازمند می نمایانند و به گونه ای فقیرانه زندگی می کنند وهمواره اظهار نداری و نیازمندی می کنند و آه و ناله سر می دهند ،خداوند ناراحت می شود و بسا کاری کند که به فقر گرفتار شود .رسول خدا (ص) فرمود: مَنْ تَفاقَرَاِفْتَقَرَ ؛[1] هر که خود را به صفت فقیران درآورد فقیرتر می شود .

2.کسانی که به دنیا حریص باشند
 

بعضی ها از ترس فقر، به حرص گرفتار می شوند و دایم حرص می زنند که فقیر نشوند! در صورتی که همین حرص زدن عامل فقر است . امام علی (ع) فرمود: اِظْهارُ الْحِرْصِ یُورِثُ الْفَقْرِ[2]؛ حرص داشتن عامل فقر است .

3. خیانت به دیگران
 

کسانی که به مال دیگران خیانت کنند و مال حرام به زندگی خود وارد سازند دچار بی برکتی و فقر می شوند .رسول خدا (ص) فرمودند: اَلْخِیانَةُ تَجْلِبُ الْفَقْرِ ؛خیانت فقر و تهیدستی می آورد .اساساً مال حرام بی برکتی می آورد .

4.تنبلی و تن به کار ندادن
 

تنبلی و کار نکردن نیز از عوامل فقر است ،کسانی که تلاش نمی کنند ،دنبال کسب و کار نمی روند و تن پروری را شیوه خود ساخته اند نیز گرفتار فقر و نداری می شوند . امام علی(ع)فرمودند :ناتوانی و تنبلی نتیجه ای جز فقر و نداری ندارد .[3]

5.دین را وسیله دنیا قرار دادن
 

در احادیث اهل بیت (ع)از کسانی که دین و ولایت اهل بیت (ع) را وسیله ارتزاق و کسب و کار و تحصیل مال قرار می دهند نکوهش شده و فرموده اند : دچار فقر و نداری می شوند .
امام باقر (ع) به شخصی فرمود: لا تَسْتَأکِلْ بِنَاالنّاسَ فَلا یَزیدُکَ الله بِذلِکَ اِلاّ فَقْراً .[4]

6.سئول و گدایی
 

سئول کردن و گدایی و اظهار فقر کردن ،تهیدستی می آورد لذا سؤال کردن حرام است ،اظهار فقر حرام است ،خداوند تمجید نموده از کسانی که با این که فقیرند ،فقر خود را پنهان می کنند و از کسی سئول نمی کنند؛ لایَسْئَلُونَ النّاسَ اِلْحافاً یَحْسَبُهُم الْجاهِلُ اَغْنِیاءَ مِنَ التَّعَفُّفَ .[5]
از این رو امام علی (ع) فرمود: مَنْ فَتَحَ عَلی نَفْسِه باباً مِنَ الْمَسْئَلَة فَتَحَ الله عَلَیْهِ باباً مِنَ الْفَقْرِ ؛[6] هر که دری از سئول روی خود باز کند خداوند دری از فقر بر رویش باز خواهد نمود.

7.نفرین در حق فرزند،انسان را فقیر می کند
 

هستند افرادی که سر هیچ، زبان به نفرین می گشایند ،نفرین کار درستی نیست حتی در حق حیوانات چه رسد به انسان یا فامیل لذا امام صادق (ع) فرمود: مَنْ دَعا عَلی وَلَدِهِ اَوْرَثَهُ الْفَقْراً [7]؛هرکه به فرزندش نفرین کند گرفتار فقر و نداری خواهد شد .

8. سوگند دروغ
 

سوگند و قسم دروغ چه در معامله و خرید و فروش و چه در موارد دیگر عامل فقر و بی برکتی است لذا کاسب هایی که زیاد قسم دروغ می خورند بیشتر به بی برکتی دچار می شودند .
امام علی(ع)فرمودند:اَلْیَمینُ الْفاجِرَه یُورِثُ الْفَقْر؛[8] قسم دروغ سبب فقر می شود.

9. خواب بین الطلوعین
 

یکی از مواردی که خواب کراهت دارد ،خواب بین الطلوعین و پیش از آفتاب است یعنی از اذان صبح تا طلوع آفتاب مستحب است انسان مشغول نماز و عبادت شود که بسیار نورانی و عامل برکت است ولی خواب در آن ساعت فقر می آورد .
امام علی (ع) فرمودند:اَلْنَوْمِ بَیْنَ الطُّلُوعَیْنِ یُورِثُ الْفَقْر.[9]
و باید تأسف خورد بر آنچه امروزه باب شده که اغلب مردم در این ساعت می خوابند و بسا نماز صبح بعضی از آنها هم قضاء می شود .

10. خواب پس از نماز مغرب و پیش از نماز عشاء
 

کسی که اول شب که هنوز نماز نخوانده به ویژه نماز عشاء را اگر بخوابد کراهت داردو سبب نداری می شود .
حضرت فرمودند: اَلْنَوْمُ بَیْنَ العِشائَیْنِ یُورِثُ الْفَقْرِ ؛ [10] خواب در حد فاصل نماز مغرب و عشاء فقر آور است .

11.قطع رحم
 

از عومل مهم بی برکتی و فقر بی توجهی به فامیل و خویشاوندان است ،چنان که حضرت فرمود: قَطیعَة الرَّحِمِ یُورِثُ الْفَقْرِ ؛[11] قطع رحم تهیدستی می آورد .

12.دروغگویی
 

دروغ ازجمله چیزهایی است که به زندگی آسیب می رساندو برکت را می برد.
امام علی (ع) فرمودند: اِعْتِیادُ الْکِذْبِ یُورِثُ الْفَقْرِ ؛[12] عادت کردن به دروغگویی انسان را فقیر می کند .

13. گوش کردن به موسیقی
 

گوش کردن به موسیقی و غنای حرام که جزء لهو و لعب و فساد انگیز است نیز فقر می آورد .
حضرت فرمودند: کَثْرَةُ الْأسْتماعِ اِلَی الْغِناء یُورِثُ الْفَقْرِ ؛[13]زیاد گوش کردن به موسیقی و آواز و آهنگ های زیانبار عامل فقر است .

14 تمیز نکردن خانه
 

نظافت را اسلام دوست دارد و از شلختگی و بی نظمی و کثیفی بیزار است و جارو نکردن منزل را عامل فقر می داند . حضرت فرمودند: تَرْکُ نَسْجِ الْعَنْکَبُوتِ فِی الْبُیوتِ یُورِثُ الْفَقْرَ وَتَرْکُ الْقَمامَةِ فِی البُیُوتِ یُورِثُ الْفَقْر ؛تار عنکبوت و زباله ها را نزدودن فقر می آورد .

15.ایستاده شانه کردن
 

سر و صورت را شانه کردن مستحب است و ترک آن ژولیدگی و کراهت دارد ولی نباید ایستاده شانه کرد که عامل فقر می شود .
اَلْمُتُشَمِطُ مِنْ قیامِ یُورِثُ الْفَقْرِ .[14]

16.باحالت جنابت غذا خوردن
 

کسی که غسل بر او واجب است باید هرچه زودتر غسل کند و ادامه آن حالت
کراهت دارد و چنانچه با آن حالت غذا بخورد سبب فقر و نداری می شود .

17.ادرار در حمام و آب
 

در آب های مشترک که همه از آن استفاده می کنند اگر کسی ادرار کند فقیر می شود .[15]

18.سائل مرد را در شب رد کردن
 

هر چند امروزه نیازمند سائل و غیر سائل شناخته نمی شوند ولی در احادیث اسلامی از جواب گفتن سائل که مرد باشد و در شب گدایی کند نهی شده است و رد کردن او سبب فقر می شود .
حضرت فرمودند : رَدُّ السائِلِ الذَکَرَ فِی الّلیْلِ یُورِثُ الْفَقْر. [16]

19.بی نظمی در هزینه ها
 

از همه مهمتر پرهیز از اسراف و داشتن نظم در خرج کردن است ،افرادی که اسراف کارند فقیر می شوند ،اَلأسْرافَ یُفْنِی الْجَزیل .علی (ع) فرمود: اسراف کاری ، ثروتهای کلان را نابود می سازد و سفارش شده به درست خرج کردن، با برنامه و نظم هزینه کردن و لذا بی نظمی و بی حساب و کتاب خرج کردن آدمی را تهیدست می کند.
حضرت فرمود: تَرْکُ الْتَقدیرِ فِی الْمَعیشَة یُورِثُ الْفَقْر ؛ اندازه گیری و نظم نداشتن در هزینه زندگی فقر می آورد .

20.بخل و تنگ نظری
 

کسانی که خود بخلیند و از ترس ندار شدن به فقرا کمک نمی کنند فقیر می شوند .
امام علی (ع) فرمود: مَنْ قَبَضَ یَدَهُ مَخافَة الْفَقْر فَقَدْ تَعَجَّلَ الْفَقْر ؛ [17]هر که از ترس فقر از انفاق واحسان دریغ کند با شتاب از فقر استقبال نموده است .

21. دعا در حق والدین نکردن
 

بی توجهی به پدر و مادر ودر حق آنان دعا نکردن سبب فقر و تنگدستی می شود، و نیز زیاد خوابیدن و یا عریان خوابیدن ،جلوتر از سالمندان راه رفتن ،نشستن بر آستانة در ،شانه نمودن با شانه شکسته ،ایستاده شلوار پوشیدن ، بی توجهی به امور دینی فقر می آورد .[18]

آنچه سبب برطرف شدن فقر می شود :
 

1.استمداد از خدای متعال و طلب روزی حلال
 

در بسیاری از دعاها از جمله دعاهای ماه مبارک رمضان امامان معصوم (ع) به ما آموخته اند که رفاه و زندگی همراه با روزی فراوان را از خداوند بخواهیم .
امام علی (ع) فرمودند: اِنَّهُ ...لا یَفْتَقِر مَنْ کَفاه؛[19]از خداوند برای کفایت نیازهایم مدد می جویم زیرا که هرگز فقیر نشود هر که را که خدا کفایت کند .

2.اعتدال وصرفه جویی در خرج
 

امام صادق (ع) فرمودند: ضَمِنْتُ لِمَنِ اقْتَصَدَ اَنْ لایَفْتَقِرْ؛[20] من ضمانت می کنم برای کسی که صرفه جو باشد هرگز فقیر نشود .
وعلی (ع) فرمود: لَنْ یَهْلِکَ مَنِ اقْتَصَدَ وَلَنْ یَفْتَقِر مَنِ زَهِد ؛[21]هر که در خرج کردن میانه رو باشد و زهد پیشه کند هرگز فقیر و تباه نشود .

3.صدقه پنهانی و نیکی
 

صدقه دادن به ویژه پنهانی و نیز نیکی کردن به دیگران به ویژه خویشان ومومنان فقر را برطرف می سازد .
امام باقر (ع) فرمودند: اَلْبِّرِ وَ صَدَقَةُ السِّرِ یَنْفِیانِ الْفَقْر ؛[22]کار نیک و صدقه پنهانی فقر را می برد .

4.بذل و بخشش
 

سخاوتمندی و بذل و بخشش نیز فقر را می برد .امام علی (ع) فرمود:داوُو الْفَقْر بِالصَّدَقَةِ وَ الْبَذْل ؛[23]بیماری فقر را با صدقه دادن و بذل و بخشش سخاوتمندانه درمان کنید .

5.صله رحم
 

صله رحم و رسیدگی به حال خویشاوندان نیز ریشه فقر را می سوزاند .
رسول خدا (ص) فرمود: صِلَةُ الرَّحِمِ تَزیدُ فِی الْعُمْرِ وَتَنْفَی الْفَقْر ؛[24]صله رحم عمر را زیاد و تهیدستی را برطرف می سازد .

6.صبر و شکیبایی
 

امام علی (ع) فرمودند: هیچ چیز به اندازه صبر و خشنودی به رضای خداوندی فقر را از بین می برد .[25]

7.ذکر لاحول ولا قوه الا بالله
 

امام علی (ع) فرمود: کسی که گرفتار فقر شده است بسیار تکرار کند ذکر: لا حَوْلَ وَ لا قُوَّة اِلاّ بِالله الْعَلیّ الْعَظیمِ .[26]

8.امانت داری
همان گونه که خیانت عامل فقر است امانتداری فقر را برطرف می سازد .
رسول خدا (ص)فرمودند:الأمانَةُ تَجْلِبُ الْغِناءَ ؛[27] امانت داری غنا و بی نیازی می آورد .
از مجموعه مطالب گذشته به این نتیجه می رسیم که بسیاری از عوامل فقر و غنا به دست خود انسان ها است .در این میان: عبادت ،بندگی خدا،توکل بر ایزد منان و این که خداوند بنده خود را ضایع نمی سازد و از روزی دادن عاجز نیست نقش مهمی در قناعت و روزی باکفایت دارد .
به ویژه اگر قناعت باشد و انسان به اندک راضی باشد و دین خود را به دنیا نفروشد ،شکوه به خلق نکند ،صبر و متانت را پیشه خود سازد ،عزت و شرف خود را حفظ کند ،خود را خوار نسازد و آبروی خود را حفظ کند ،قطعا برکات به زندگی او وارد می شود قرآن می فرماید ؛وَلَوْ اَنَّ اَهْلَ القُری امَنُوا وَاتَّقَوْا لَفَتَحْنا عَلَیْهِمْ بَرکاتٍ مِنَ السَّماءِ وَ الأرْض ؛اگر اهل زمین ایمان و تقوا داشته باشند درهای برکت هایمان را از آسمان و زمین روی آنها باز خواهیم کرد .بنابراین ایمان و تقوا و بندگی خداوند و قناعت می تواند زندگی را رونقبخشد چنان که گناه و بی تقوایی و تحمل خفت و ذلت و بی توجهی به خدا و عبادت فقر را بیشتر می کند و از این نکته نباید غافل بود که مقام فقیر در قیامت به قدری والا و بالا است و آن قدر در قیامت مورد احترام و محبت و لطف خداوند قرار می گیردکه همه مردم آرزو می کنند ای کاش فقیر بودند.
یکی از ویژگی های حکومت حضرت مهدی (عج) رفاه عمومی و ریشه کن شدن فقر است .
اللهم عجل لولیک الفرج
امام جمعه مبارکه
رسول خدا فرمود:
صِلَةُ الرَّحِمِ تَزیدُ فِی الْعُمْرِ وَتَنْفَی الْفَقْر
صله رحم عمر را زیاد و تهیدستی را برطرف می سازد .
رسول خدا فرمودند:الأمانَةُ تَجْلِبُ الْغِناءَ ؛
امانت داری غنا و بی نیازی می آورد .
 

پی‌نوشت‌ها:
 

[1]بحار الانوار ج76ص316
[2]بحار 76
[3].تحف العقول ص221
[4]بحار 78ص184
[5].همان
[6].همان
[7].همان
[8]خصال شیخ صدوق ج2ص504
[9]همان
[10]همان
[11].همان
[12].همان
[13].همان
[14].همان
[15]همان
[16].همان
[17].آثار الصادقین ج16ص485
[18]همان ص105
[19]نهج البلاغه خطبه2
[20].خصال ج1ص9
[21]بحار 77ص212
[22]بحار74ص81
[23]همان
[24]همان
[25].تحف العقول
[26].غررالحکم
[27]بحار 75ص114
 

منبع:http://mahmoodi.loxblog.com
ارسال توسط کاربر محترم سایت : abdo_61