اینجا شمال کشور است، جایی که در روزهای تعطیل پذیرای بسیاری از هم‌وطنان است. در ایام نوروز هم این رویه همچنان پابرجاست. به‌گفته برخی از گردشگران نوروزی انگار کل جمعیت کشور در روزهای تعطیل به شمال کشور مسافرت می‌کنند. از دیرباز ساحل دریای خزر، جنگل سیسنگان، بازار آستارا، تالاب انزلی و ... برای بازدیدکنندگان از جذابیت‌های ویژه‌ای برخوردار بوده‌اند، به‌نحوی که هر بازدیدکننده‌ای این خطه را برای چندین بار به‌عنوان مقصد گردشگری خود انتخاب می‌کند.
به گزارش به نقل از روزنامه آرمان، در نوروز کم نبودند خانواده‌هایی که زندگی چندروزه در کنار ساحل را به دور از امکانات رفاهی ترجیح دادند. چادرهای رنگ وارنگ مسافرتی در گوشه‌و‌کنار ساحل، پیاده‌رو، جنگل و ... مشاهده می‌شود. این استقبال از بهار را می‌توان نماد دوستی و آشتی انسان با طبیعت برشمرد، اما به شرط رعایت اصول محیط‌زیستی. بر اساس آمار در نوروز 97 با رشد 150درصد مسافر به شهرهای شمالی روبه‌رو بودیم که از پیامدهای این بازدید می‌توان به تولید فراوان زباله در این خطه، ترافیک، آتش‌سوزی، آلودگی هوا و ... اشاره کرد. این در حالی است که هنوز زیرساخت‌های پذیرش گردشگر در این خطه گردشگر پذیر آن‌طور که باید مهیا نیست و در مسیرهای منتهی به این خطه در طول سال‌ها خطرات جاده‌ای فراوان تجربه شده است. با مقایسه میزان تصادفات جاده‌ای باید گفت که در سال‌های اخیر از میزان تصادفات و حوادث جاده‌ای کاسته شده است، اما همین مقدار هم با بررسی استانداردهای جهانی تعریف شده از فراوانی قابل توجهی برخوردار است. در این میان با وجود نارسایی‌های جاده‌ای همچنان عامل انسانی یکی از اصلی‌ترین دلایل بروز تصادفات جاده‌ای در کشور محسوب می‌شود.
طبیعت شمال کشور، محلی برای دپوی زباله!
مسافران شمال کشور را به‌دلیل طبیعت زیبا به‌عنوان مقصد گردشگری خود انتخاب می‌کنند، اما با گشت و گذار در کنار ساحل، تالاب، آبشار، جنگل و دیگر نقاط طبیعی باید گفت که طبیعت زیبای شمال کشور به محلی برای دپوی زباله تبدیل شده است. هنوز هم با وجود حرف و سخن‌های فراوان و تهیه گزارشات فراوان از وضعیت بغرنج زباله در شمال کشور، همچنان مسئولان نداشتن بودجه برای تهیه دستگاه زباله سوز را تنها دلیل دپوی غیر اصولی زباله‌ها می‌دانند. زباله یکی از اساسی‌ترین مشکلات استان‌های شمالی کشور محسوب می‌شود. با وجود این، در بین مسیر فعالان محیط‌زیست اقداماتی همچون طرح تفکیک زباله از مبدا به مقصد در ایام نوروز برای شهروندان و راه‌اندازی کیوسک جمع آوری آن در سطح شهر مستقر مشاهده می‌شود. هر چند با اقدامات مقطعی انجام شده نمی‌توان گفت که فعالیت‌های انجام شده برای فرهنگسازی مناسب بوده، اما با پیشرفت‌های مناسب همراه بوده است؛ به‌طوری که اگر در روز نخست فروردین سال‌جاری میزان زباله تفکیکی در سطح شهر 50 یا 100 کیلو بوده در روز پایانی تعطیلات نوروزی این میزان به روزی 30 تا 35 تن رسید.
تالاب انزلی نیازمند رسیدگی است
یکی از نقاط مورد استقبال مسافران نوروزی تالاب انزلی است. تالاب انزلی در استان گیلان 40 کیلومتری شمال شهر رشت و در جنوب غربی شهرستان بندر انزلی و دریای خزر قرار دارد. تالاب انزلی با وسعت تقریبی 25هزار هکتار یکی از تالاب‌های بااهمیت بین‌المللی است. این تالاب یکی از بزرگ‌ترین زیستگاه‌های طبیعی جانوران در ایران محسوب می‌شود و هر‌ساله پذیرای تعداد زیادی از پرندگان مهاجر است. این تالاب در طی دهه‌های اخیر به‌دلیل ورود فاضلاب‌های مسکونی، کارخانه‌ای و کارگاه‌های صنعتی کشور و کشورهای همسایه با صدمات محیط‌زیستی تهدید کننده‌ای مواجه است. از دیگر دلایلی که موجب تهدید تالاب انزلی شده، افزایش سطح رسوب‌ها است که باعث کاهش عمق این تالاب شده و همچنین تغییر کاربری اراضی حاشیه تالاب است. در همین حال فاضلاب گوهررود و زرجوب بعد از ریخته شدن به رودخانه پیربازار، راهی تالاب انزلی می‌شود که وضعیت آلودگی مرداب انزلی را تشدید می‌کند. در ایام نوروز هم این تالاب با وجود مشکلات عدیده محیط‌زیستی همچنان با برگزاری تورهای قایقرانی پذیرای گردشگران بود. این در حالی است که هر‌ساله به مناسبت روز تالاب‌ها اقدامات متعدد برای احیای این ثروت ملی همچون کاشت چند اصله نهال، پاکسازی بخشی از تالاب انزلی و جمع‌آوری زباله انجام می‌شود. هر چند این اقدامات مقطعی برای احیای این تالاب موثر نیست.
جنگل‌های شمال کشور، نیازمند رسیدگی
جنگل سرسبز سیسنگان در استان مازندران در نوروز 97 همچنان پذیرای گردشگران نوروزی بود. به‌نحوی که خانواده‌های علاقه‌مند به اقامت در طبیعت می‌توانستند چادرهایی را کرایه کرده و از هوای پاک و طبیعت منحصر به فرد این جنگل بهره‌مند شوند. در این جنگل نیز حتی‌الامکان از سوی گردشگران و مسئولان امر مسائلی همچون نکات ایمنی برای روشن کردن آتش رعایت می‌شود و امکانات متعددی برای گذران تعطیلات بی‌خطر یا کم خطر اندیشیده شده بود. با بررسی وضعیت محیط‌زیست این جنگل باید تاکید کرد که در سال‌های اخیر آتش‌سوزی، برداشت بی‌رویه از معادن، خشکیدن گونه‌های مختلف جنگلی به‌دلیل خشکسالی و افزایش آفات، جاده‌کشی خودسرانه و بدون اخذ مجوز، قاچاق چوب و موارد دیگر از جمله تهدیداتی است که همچنان جنگل‌ها و محیط‌زیست مازندران را تهدید می‌کند. در بهمن 96، هم مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری مازندران منطقه ساری گفت: « در دو سال گذشته 191 فقره قاچاق چوب آلات جنگلی در مازندران کشف شد که حدود ٢٩درصد از این کشفیات مربوط به شهرستان آمل بود که بیشترین واحدهای فراوری چوب را دارد.» ستار بابایی افزود: «از سال 1385 تاکنون شاهد خشک شدن درختان بلوط در مازندران هستیم. در حالی که بلوط نماد جنگل است و باید دست‌به‌دست هم دهیم تا از آن حفاظت شود.» همچنین در روزهای اخیر هم جنگل‌های کهنه‌ده دچار آتش‌سوزی شدند.
انواع مسافران نوروزی
هر‌ساله در آستانه فرارسیدن سال نو و ایام نوروز با دو نوع از گردشگر در شهرهای شمالی کشور روبه‌رو هستیم. یک دسته از مسافران در کنار خیابان یا پارک‌ها را برای چادر زدن و اقامت انتخاب می‌کنند. در اصل این نوع گردشگران هر نقطه را برای اقامت برمی‌گزینند. این گردشگران دو نوع آلودگی را در سطح شهر ایجاد می‌کنند که در نتیجه، این آلودگی‌ها باعث بروز و تشدید میزان حیوانات موذی می‌شود. یک فعال محیط‌زیست درباره تاثیر این مسافران بر محیط‌زیست شهرهای شمالی کشور به خبرنگار «آرمان» می‌گوید: این نوع مسافران هیچ‌کمک هزینه‌ای برای شهرها ندارند، چون آنها میزان قابل توجهی از نیازهای سفرشان را از شهر مبدا با خود حمل می‌کنند، طبیعتا آنها هیچ‌گردش اقتصادی را برای شهر مقصد نداشته و از امکانات عمومی بیشترین بهره را می‌برند. دومین دسته از مسافران در هتل اقامت می‌کنند و زباله‌های پراکنده ایجاد نمی‌کنند. آنها حداقل هزینه‌ها را از لحاظ خورد و خوراک و مکان سکونت پرداخت می‌کنند. نسیم طواف‌زاده می‌افزاید: اغلب گردشگران با ورود به طبیعت به‌دلیل نداشتن مهارت‌های لازم در نگهداری از محیط‌زیست به شکل پراکنده در نقاط مختلف مبادرت به روشن کردن آتش می‌کنند. این در حالی است که این اقدام به‌دلیل خشکی آب‌و‌هوایی در استان‌های شمالی می‌تواند منجر به آتش‌سوزی‌های گسترده شود. به‌گفته او گردشگران نوروزی زباله‌های فراوان را از خود به جای می‌گذارند. برای مثال اغلب این مسافران از ظروف یکبار مصرف استفاده کرده و زباله‌ها را در طبیعت رها می‌کنند. در بهترین حالت باید گفت که در شهرهای شمالی شاهد مسافرانی هستیم که زباله‌ها را رها نمی‌کنند، اما هیچ‌محدودیتی برای رهاسازی پسماند غذا در طبیعت ندارند. از دیگر مسائل مضر برای طبیعت می‌توان به قوطی‌های کنسرو رها شده، بوی تعفن ناشی از آنها و مصرف غذای باقی مانده در این قوطی‌ها توسط حیوانات اشاره کرد. این فعال محیط‌زیست می‌گوید: در واقع حیوانات با مصرف این نوع مواد غذایی دچار انواع مسمومیت‌ها و عفونت‌ها می‌شوند.
همچنین از دیگر پیامدهای رها سازی پسماند غذا در طبیعت می‌توان گفت که حیات وحش نیز با مصرف آن به‌دلیل وجود غذاهای نیمه فاسد در طبیعت دچار مسمومیت می‌شود. همچنین در فصل بهار علف‌ها و گل‌های ریزی در طبیعت وجود دارد. طواف‌زاده تاکید می‌کند: هم‌اکنون به‌دقت نمی‌دانیم که اگر علف‌ها در طبیعت نباشند، چه اتفاقی برای جنگل‌ها می افتد. برای مثال فعالان محیط‌زیست می‌دانند که در صورت نبود قورباغه در طبیعت میزان پشه‌ها افزایش می‌یابد. بنابراین افراد با چیدن این گل‌ها و علف ها بدون دانش و بینش به چرخه محیط‌زیست آسیب می‌زنند. در این میان چیدن گل و گیاه تنوع گیاهان منطقه را به خطر می‌اندازد. به‌گفته او از دیگر پیامدهای تاثیر مسافران تبادل فرهنگی با جامعه محلی را می‌توان برشمرد. مساله افزایش خروج از روستاها و هجوم به شهرها از دیگر پیامدهای گردشگران بی‌ضابطه است. او با بیان اینکه استقبال گردشگران از شهرهای شمالی کشور با تبعات محیط‌زیستی همراه است، می‌افزاید: این مساله از سوی کارشناسان و مسئولان امر نیازمند بازنگری است. در واقع علاوه بر افزایش ورودی به استان‌ها پیشنهاد می‌شود، عوارض پسماند نیز از گردشگران اخذ شود. همچنین می‌توان با ایجاد کمپ‌هایی در شهرهای شمالی کشور افرادی را که تمایل چندانی به استفاده از خدمات مسافری ندارند و به‌نوعی خواستار استفاده از هتل پیاده رو هستند، به سمت کمپ‌ها هدایت کرد. با این اقدام می‌توان سیمای شهرهای توریست پذیر کشور به‌ویژه شهرهای شمالی را از این به هم ریختگی مصون نگه داشت.
