غنا و موسیقی از منظر روایات(۵)

5. روایات در پرهیز از غنا و موسیقی و پاداش اخروی آن
 

در روایات معصومین (ع) به برخی از پاداش های اخروی پرهیز از غنا و موسیقی اشاره شده که حاکی از مطلوبیت پرهیز از غنا و موسیقی است که با نمونه هایی از آنها آشنا می شویم:

درخت خوش صدا در بهشت
 

1. در حدیث «حسن » یاسر (خادم امام رضا) می گوید: امام رضا (ع) فرمود:
من نزه نفسه عن الغناه فان فی الجنه شجره یامرالله عزوجل الریاح ان تحرکها، فیسمع منها صوتاً لم یسمع مثله، و من لم یتنزه عنه لم یسمعه؛
هر کس نفس خود را از غنا و موسیقی پاک دارد، خداوند به باد دستور می دهد درختی که در بهشت است به حرکت در آید و صدایی بشنود که مانندش را هرگز نشنیده است. و کسی که نفسش را از غنا و موسیقی باز ندارد، هرگز آن صدا را نشنود.(1)
2. در روایتی می خوانیم: مردی به پیامبر اسلام (ص) عرض کرد: یا رسول الله ! من صدای خوب را دوست دارم، آیا در بهشت صدای خوب هست؟
حضرت فرمود:
نعم، والذی نفسی بیده ان الله لیامر لمن احب ذلک منهم بشجر یسمعه صوتاً بالتسبیح ما سمعت الاذان باحسن منه قط؛
آری، سوگند به خدایی که جان من در دست قدرت اوست، هر کدام از اهل بهشت که مایل باشد، درختی در بهشت به دستور خدای مهربان، با چنان صدای زیبایی تسبیح می گوید و به گوش او می رساند که هرگز گوش هیچ مخلوقی صدایی زیباتر از آن نشنیده است.(2)

موسیقی در بهشت
 

3. ابو درداء روایت می کند: روزی پیامبر خدا (ص) ضمن سخنان خود درباره بهشت و نعمت های آن مطالبی بیان فرمود، در میان جمعیت عربی بادیه نشین بود، برخاست و روی زانو نشست و گفت: یا رسول الله ! آیا در میان نعمت های بهشتی گوش دادن به آوازخوانی و موسیقی نیز وجود دارد؟
حضرت فرمود:
نعم، یا اعرابی ان فی الجنه لنهراً حافتاه ابکار من کل بیضاء، یتغنین باصوات لم یسمع الخلائق بمثلها قط، فذلک افضل نعیم الجنه؛
آری! در بهشت نهری است که در دو طرف آن دختران سفید و نورانی قرار گرفته اند و با صداهای زیبای خود چنان آوازی می خوانند که مخلوقات جهان هرگز مثل آن را نشنیده اند و آن از بهترین نعمت های بهشتی است.(3)
مخفی نماند، موسیقی بهشت از نوع موسیقی دنیا نیست که مضرات فراوانی برای انسان داشته باشد، همان طوری که شراب طهور و نعمت های دیگر بهشت، مضرات نمونه های دنیوی آنها را ندارد و اصولاً وضع جهان آخرت با دنیا متفاوت است.
4. عاصم بن حمید ضمن روایتی می گوید: به امام صادق (ع) عرض کردم: فدایت شوم، می خواهم چیزی از شما بپرسم، ولی خجالت می کشم، سؤال من این بود که: آیا در بهشت موسیقی نیز وجود دارد؟ فرمود:
آری، در بهشت درختی است که خداوند به باد دستور می دهد آن را حرکت دهد، صدای زیبایی از آن شنیده می شود که هیچ کس صدایی به خوبی آن نشنیده است.
سپس فرمود:
هذا عوض لمن ترک السماع فی الدنیا من مخافه الله؛
این نعمت عوض و پاداشی است برای کسی که در دنیا از خوف الهی موسیقی را ترک کند.( و گوش خود را به موسیقی دنیا آلوده نسازد).
راوی می گوید: عرض کردم: فدایت شوم، بیشتر بفرمایید. فرمود:
خدای مهربان، بهشت مخصوصی آفریده است که کسی از آن اطلاعی ندارد. هر روز صبح آن را باز می کند و می فرماید: عطر و بوی خوش خود را بیفزای، این است که مصداق آیه ای که می فرماید: (فلا تعلم نفس ما اخفی لهم من قره اعین جزاءً بما کانوا یعملون). (4)
هیچ کس نمی داند چه پاداش های مهمی که مایه روشنی چشم هاست برای آنها (مؤمنان) نهفته شده، این پاداش کارهایی است که انجام می دادند.(5)

شنیدن حمد و ثنای الهی در بهشت
 

5. در روایتی از پیامبر اکرم (ص) می خوانیم:
من ملا مسامعه من غناء لم یوذن له ان یسمع صوت الروحانیین، قیل: و ما الروحانیین یا رسول الله؟ قال : قراء اهل الجنه؛
کسی که در دنیا گوش خود را از موسیقی پر کند، حق ندارد صدای روحانیان را بشنود، عرض شد: یا رسول الله !روحانیان چه کسانی اند؟ فرمود: قاریان اهل بهشت هستند.(6)
6. ابی امامه از رسول گرامی اسلام (ص) روایت کرده که فرمود:
ما من عبد یدخل الجنه الا و یجلس عند رأسه و عند رجلیه ثنتان من الحور العین تغنیانه باحسن صوت سمعه الانس و الجن، و لیس بمزمار الشیطان، و لکن بتمجید الله و تقدیسه؛
هر بنده مؤمنی که وارد بهشت می شود، دو «حور العین» در کنار او نشسته و با بهترین صدا برای او آواز می خوانند، و آن از قبیل مزمار شیطان نیست، بلکه حمد و ثنا و تسبیح خداوند است.(7)
7. قطب الدین راوندی در لب اللباب می نویسد
فی الخبر: ان الله یقول یوم القیامه : ملائکتی ! من حفظ سمعه و لسانه عن الغناء فاسمعوه حمدی و الثناه علی؛
در خبر است که خدای متعال در قیامت می فرماید: ای فرشتگانی که به حمد و ثنای من مشغول هستید! صدایتان را به گوش کسانی که در دنیا گوش و زبان خود را از غنا باز داشته اند، برسانید.(8)

نتیجه
 

از مجموع احادیثی که در پنج عنوان ذکر شد و به حد تواتر نیز رسیده است، استفاده می شود: غنا و موسیقی، هم برای خواننده و نوازنده و هم برای شنونده آنها حرام است؛ مالی که خواننده یا نوازنده از این راه به دست آورد سحت و حرام و دهنده آن مال نیز مرتکب گناه زشتی شده است و کسی که از این گناهان پرهیز کند، در آخرت به نعمت های بهتری می رسد.
خدایا! در دنیا توفیق ترک گناه، به ویژه ترک غنا و موسیقی به ما عنایت بفرما و در آخرت از نعمت هایی که برای پرهیزکنندگان از غنا و موسیقی آماده کرده ای عطا فرما.

پی نوشت ها :
 

1. وسائل الشیعه، ج 17، ص 317، ابواب ما یکتسب به، باب 101، حدیث 3 (22643). در سند این حدیث، شخصی به نام «سهل بن زیاد » وجود دارد که در میان علمای رجال مورد اختلاف است اگر چه بعضی به دلیل کثرت نقل روایت بزرگان علما از او به گونه ای که مرحوم کلینی 2304 مورد از وی نقل روایت کرده است سهل را توثیق نموده اند. از این رو، ممکن است برخی این حدیث را «صحیح » و برخی دیگر «ضعیف» بدانند، ولی به نظر می رسد که به فرض اگر ثقه بودن سهل مشکوک باشد، در شیعه ممدوح بودن او شکی نیست، بنابراین، ما از این روایت به عنوان «حسن» تعبیر کردیم. (ر. ک: سبحانی، الموسوعه الرجالیه، ج 1، ص 417 و وسائل الشیعه، ج 30، ص 389).
2. بحار الانوار، ج 33، ص 547.
3. همان، ج 8، ص 196، کتاب العدل و المعاد، باب 23، حدیث 182.
4. سجده ( 32) آیه 17.
5. بحار الانوار، ج 8، ص 127.
6. مجمع البیان، ج 8، ص 314؛ کنز الدقائق، ج 10، ص 230؛ تفسیر قرطبی، ج 14، ص 37.
7. بحار الانوار، ج 8، ص 195، حدیث 181.
8. جامع احادیث شیعه، ج 22، ص 236، ابواب ما یکتسب به، باب 19، حدیث 34 (31951).
 

منبع: موسیقی وغنا از دیدگاه اسلام.