هنوز داغی خبر اصلاح و بازنگری مجازات‌های جرایم شکار و صید پس از 22 سال سرد نشده که خبر حضور شکارچی‌های خارجی در چند زیستگاه شاخص از 5 استان ایران به همراه تصاویر و ویدئویی از قوچ‌های شکار شده و یک فایل صوتی منتسب به مدیرعامل یک شرکت گردشگری به یک خبرنگار محیط‌زیست به سرخط خبرهای رسانه‌ها و شبکه‌های اجتماعی بدل شده است.
به گزارش به نقل از ابتکار، بر خلاف باور بسیاری که گمان می‌کنند شکار یکی از ممنوعیت‌های گردشگران است، نقش شکار در گردشگری به اندازه‌ای است که آن را به یکی از حوزه‌های مهم و پول‌ساز گردشگری بدل کرده است. اگر چه گردشگری شکار پدیده جدیدی نیست، اما این دیدگاه که شکار در حفظ سلامت محیط زیست نقش بسزایی دارد، نگاهی جدید است که به تازگی در جهان به وجود آمده، نگاهی که حالا سازمان حفاظت محیط زیست نیز به آن روی آورده و در یک اقدام و تفاهمنامه میان سازمان و صندوق بین‌المللی محیط زیست به شکارچیان خارجی مجوز شکار در داخل مناطق چهارگانه تحت مدیریت این سازمان داده است. اما این خبر از کجا در رسانه‌ها درز کرد؟
داستان رسانه‌ای شدن صدور مجوز شکار در رسانه‌ها و بالا گرفتن مناقشات بر سر آن از خبری در یکی از پایگاه‌های خبری رسمی ایران آغاز شد. پایگاه خبری دیده‌بان محیط‌زیست و حیات وحش ایران با انتشار خبری از فروش پروانه شکار ویژه توسط سازمان محیط زیست برای شکارچیان خارجی و در داخل مناطق تحت مدیریت (مناطق چهارگانه) و مناطق آزاد و همزمان با فصل زاد و ولد حیات وحش خبر داد.
این پایگاه خبری در متن خبر خود چنین آورده بود: «متاسفانه صدور پروانه‌ها و انجام شکارها به صورت کاملا غیرکارشناسی از تاریخ پنجم خردادماه سال جاری درست همزمان با فصل زاد و ولد حیات وحش آغاز شده است. این در حالی است که هنوز بسیاری از پستانداران وحشی علفخوار و گوشتخوار آبستن هستند و یا در کنار بچه‌های تازه متولد شده نیاز به آرامش و امنیت در زیستگاه خود دارند و شکارچیان خارجی برخی از بهترین عرصه‌های طبیعی کشور را به جولانگاه و میدان تیر تبدیل کردهاند.
در این راستا 105 پروانه جهت شکار قوچ، کل و آهو در ده منطقه واقع در هفت استان کشور صادر و تعدادی از شکارچیان خارجی نیز طی روزهای اخیر اقدام به شکار کردهاند. به عنوان مثال روز جمعه چهارم خردادماه گروهی از شکارچیان خارجی به مدت دو روز در پناهگاه حیات وحش حیدری مستقر شده و اقدام به شکار چندین قوچ اوریال کردهاند.
برای منطقه حفاظت‌شده در استان خراسان جنوبی ده عدد پروانه شکار قوچ در نظر گرفته شده که تعدادی از آنها طی روزهای اخیر شکار شده‌اند. پروانه‌های شکار مذکور در چارچوب تفاهمنامه‌ای که چهارم بهمن ماه سال گذشته بین معاونت محیط طبیعی سازمان حفاظت محیط زیست و صندوق ملی محیط زیست به امضا رسیده بود برای اشخاص حقیقی و حقوقی صادر شده است.
بر اساس این تفاهمنامه علاوه بر واریز حقوق دولتی مربوط به تعرفه پروانه‌های صادره به خزانه دولت، 90 درصد از بهای دریافتی بابت هر پروانه می‌بایست جهت مصارف حفاظتی و محلی در همان منطقه در اختیار اداره کل استان مربوطه قرار گیرد. مبلغ دریافتی از شکارچیان خارجی بابت شکار هر یک چهارپا بر اساس نوع گونه، طول شاخ و غیره حدود 70 میلیون تومان بوده است.»
پس از انتشار این خبر که موج بسیاری در رسانه‌ها به وجود آورد، سازمان حفاظت محیط زیست جوابیه‌ای به رسانه‌ها ارسال کرد. جوابیه‌ای که حکایت از درستی صدور مجوز شکار داشت و بیشتر از هر چیزی در پی اطلاع‌رسانی زمان جفت‌گیری و زاد و ولد چهارپایان بود. سازمان حفاظت محیط زیست در این جوابیه اعلام کرد که «برابر سیاست‌های جاری در معاونت محیط طبیعی و تنوع زیستی سازمان، هرگونه اتخاذ تصمیم در خصوص بهره‌برداری از حیات‌وحش از جمله صدور مجوزهای شکار، موکول به بررسی‌‌های دقیق کارشناسی و فنی و بهره‌گیری از نظرات کارشناسان و متخصصان و نیز اطلاعات و داده‌های اخذ شده از ادارات کل حفاظت محیط زیست استان‌ها است و دستورالعمل صدور پروانه انتفاعی شکار چهارپا نیز برخلاف اظهار نظر رسانه‌ها مبنی بر صدور پروانه‌ها به صورت غیرکارشناسی، نظرات اساتید دانشگاه و متخصصان حیات وحش، کارشناسان سازمان و ادارات کل محیط‌زیست استان‌ها با جمع بندی و تحلیل داده‌های سرشماری‌های انجام شده تنظیم و ابلاغ شده است.»
از سوی دیگر این سازمان شفاف سازی کرده که «رفتارهای طبیعی حیات وحش از جمله مهاجرت، جفت‌گیری، زایمان و ... در مناطق مختلف متغیر بوده و تابع پارامترهای طبیعی نظیر عرض جغرافیایی، درجه حرارت، شرایط اقلیمی و زیستگاهی، بارش و دیگر عوامل است. با این حساب و با توجه به گستردگی پهنه‌های طبیعی کشور و تنوع اقلیمی موجود فصل جفت‌گیری گونه‌های علفخوار در بازه زمانی اوایل آبان تا اواسط آذر (در برخی نقاط تا اواخر آذر) متغیر است.
فصل زایمان از اواخر اسفند ماه تا اواسط اردیبهشت ماه تغییر می‌کند. مگر در مواردی استثنایی که برای هر موردی نیز چنین استثنایی ممکن است وجود داشته باشد و معمولا جمعیت‌های نر از اواسط دی‌ماه (حدود یک ماه پس از جفت‌گیری) آغاز به جدا شدن از گله‌ها و جمعیت ماده‌ها می‌کنند که این موضوع تا اواسط اردیبهشت ماه به اوج خود رسیده و تا اوایل خرداد به طور کامل گله‌های نر و ماده از هم جدا شده و این موضوع تا شروع مجدد فصل جفت‌گیری (اوایل آبان) ادامه پیدا می‌کند.»
براساس این جوابیه سازمان حفاظت محیط زیست با صراحت هم بر صحت صدور مجوز شکار از سوی این سازمان صحه گذاشت و هم آن را کاملا منطقی و براساس قانون معرفی کرد. اتفاقی که اما با انتشار بیشتر عکس‌ها و فیلم‌های شکارچیان خارجی و خبری که روابط عمومی اداره کل حفاظت محیط زیست استان یزد درباره ورود اولین شکارچی خارجی در یزد و ثبت رکورد شکار قوچ 14 ساله با بیشترین طول شاخ با همکاری و تلاش ماموران اجرایی استان و همیاران به ویژه متقاضیان قرق‌های اختصاصی و نیز شکارچیان منتشر کرد با انتقادات بسیار فعالان محیط‌زیست و حتی کاربران شبکه‌های اجتماعی روبه‌رو شد.
از 8 خرداد ماه تا همین چند روز پیش عکس‌ها و فیلم‌هایی از قوچ‌های شاخ‌دار غرق در خون که در کنار آنها مردانی خارجی دست به اسلاحه حضور دارند در شبکه‌های اجتماعی دست به دست می‌شوند. تصاویری که حکایت از شکار رسمی خارجی‌ها در مناطقی از استان‌های ایران به خصوص یزد و منطقه حیدری نیشابور داشت موجب اعتراض شدید نصرالله پژمانفر، نماینده مشهد در مجلس شورای اسلامی شد. او در واکنش به این اقدام در شبکه اجتماعی خود از پیگیری موضوع خبر داد و نوشت: صندوق ملی محیط‌زیست که طبق قانون وظایف مشخصی مانند حفاظت و مقابله با بحران‌های محیط‌زیستی و مراقبت از منابع بر عهده دارد، این مجوز را به‌صورت متمرکز اعطا می‌کند و از استان‌ها مجوزهایی از تهران برای شکار اخذ می‌شود.
وی تصریح کرد: این رفتار قجری با منابع ملی برای دستیابی به پول قابل دفاع نیست و باید با افرادی که مسبب این مسئله هستند برخورد شود. پژمانفر تاکید کرد: باید کمپینی از سوی مردم راه‌اندازی شود و نه به این رفتار سازمان محیط‌زیست صورت بگیرد. نماینده مردم مشهد و کلات در مجلس شورای اسلامی خاطرنشان کرد: حتما در مجلس طرح سوال از رئیس‌جمهوری خواهم داشت و از این مسئله به‌سادگی عبور نخواهیم کرد.
این موضوع اگرچه همچنان با سکوت سازمان حفاظت محیط زیست همراه است اما موج خبرها و گزارش‌هایی که رسانه‌های مختلف درباره آن منتشر کردهاند مناقشه را در این رابطه بالا برده‌اند. خبرگزاری تسنیم با انتشار گزارشی مدعی شده که «شکارچیان خارجی قوچ‌های ایرانی توسط شرکت گردشگری ایران یاسمین به مدیریت اسرافیل شفیع‌زاده از بنیانگذاران گردشگری شکار در ایران به کشور وارد شده‌اند تا بساط خون‌فروشی حیات وحش را که در پی ممنوعیت پنج‌ساله شکار چارپایان مدتی از رونق افتاده بود دوباره رونق بخشند.»
اتفاقی که سبب شده شفیع‌زاده در پی رد این ادعا با خبرنگار تماس گیرد و او را با الفاظ رکیک خطاب کند. انتشار فایل صوتی این گفت‌وگوی کوتاه در شبکه‌های اجتماعی موجب شده تا افکار عمومی بیشتر از پیش به ماجرای مجوز شکار در ایران واکنش نشان دهند. این مناقشات و سر و صداهای رسانه‌های اما در حالی است که ارائه ادله‌های منطقی درباره صدور مجوز چهارپایانی چون قوچ از سوی سازمان حفاظت محیط زیست مغفول مانده است. سازمان محیط زیست اگرچه اعلام کرده که این اقدام در راستای کاهش جمعیت این حیوانات بوده اما تاکنون آماری از سرشماری جدید این حیوانات در حیات وحش ایران ارائه نکرده است.
