هر عضوی از بدن درد خاص خود را دارد و در جای خاصی احساس میشود. با این حال پزشکان چندان موافق نیستند دردهایی را که در قسمت قلب احساس میشود درد قلبی بنامیم . آنها بیشتر از اصطلاح درد قفسه سینه یا آنژین صدری استفاده میکنند و تمام دردهای ناحیه سینه را مهم تلقی کرده( هر چند درست روی قلب نباشد )و علت آن را کاملاً بررسی میکنند. علت اینست که برخی از دردهای قفس سینه اصلاً منشا قلبی ندارند و در اثر آسیبهای سایر اندامها ایجاد میگردند در هر صورت درد قلبی در افواه به صورت دردی فشارنده و له کننده توصیف میشود که نفس فرد را تنگ کرده و او را از ادامه فعالیت باز میدارد. معمولاً این درد در زیر جناغ سینه احساس میشود اما در د سایر قسمتهای سینه ممکن است مربوط به قلب باشد. حتی برخی افراد نیز ذکر میکنند که درد سینه ممکن است مربوط به قلب باشد . حتی برخی افراد نیز ذکر میکنند که درد قلبی شان اصلاً حالت دردناکی ندارد و بیشتر به صورت ناراحتی و عذاب خود را بروز میدهد.
همانطور که اشاره شد درد قلبی بیشتر در ناحیه جناغ سینه (قسمت پایینی آن ) احساس میشود ولی ممکن است به سایر قسمتها نیز انتشار داشته باشد. گاه این درد به شکم راه مییابد و فرد تصور میکند دچار سوءهاضمه شده است و گاه به گردن , زیر چانه , بین دو کتف و دست ها (بویژه دست چپ ) انتشار پیدا میکند . مورد اخیر (انتشار به دست چپ ) حالتی نسبتاً اختصاصی بوده و باید فرد را نسبت به قلبی بودن منشا درد آگاه سازد .کیفیت این درد بیشتر فشارنده است تا سوزشی یا تیز . بنابراین در کسانی که دچار دردهای سوزشی قلب میشوند( بویژه وقتی اندازه محل درد از حد یک سکه تجاوز نمیکند), باید به فکر علل دیگری برای درد بود . البته اینگونه دردها نیز ممکن است منشا قلبی داشته باشند ولی به طور نشانه ایسکمی( کاهش خونرسانی بافت قلب) نمیباشند. معمولا دردهای قلبی با فعالیت بدنی و یا تغییر حالات روحی و روانی ( از جمله استرسهای ناگهانی) ارتباط دراند و به واسطه آنها تشدید میشوند. موقعی که فرد در حال راه رفتن دچار چنین دردی میشود سرعت خود را کم کرده و یا حتی میایستد. شدت درد ممکن است فرد را ناچارکند بر روی زمین دراز بکشد تا کمی درد تخفیف پیدا کند. از سوی دیگر حالت تنگی نفس نیز معمولاً با این درد همراهی کرده و رنج و عذاب فرد را بیشتر میکند . مدت این دردها نیز از 5 دقیقه تا 30 دقیقه متغیر است . در صورتیکه درد قلبی از نیم ساعت بیشتر به طول بینجامد احتمال سکته قلبی در فرد مبتلا به شدت افزایش مییابد.
هر کسی ممکن است دچار درد قلبی بشود ولی دردی که توصیف آن رفت بیشتر در کسانی که ریسک فاکتورها یا عوامل خطر ساز تنگیها و انسداد عروق قلبی را داشته باشند بروز پیدا میکند. این عوامل به طور خلاصه عبارتند از جنس مذکر , وزن بالا , فشار خون , چربی خون بالا, قند خون بالا , داشتن سابقه خانوادگی سکته قلبی و کشیدن سیگار . در گذشتهای نه چندان دور سکته قلبی و دردهای مربوط به قلب بیشتر در افراد مسن و نهایتاً میانسال بروز پیدا میکرد اما امروزه سن بروز چنین دردهایی بسیار پایین آمده و متاسفانه برخی افراد در سنین جوانی درد قلبی و گاه سکته قلبی را تجربه میکنند.
علت درد قلبی در درجه اول کاهش خونرسانی به بافت عضلانی قلب میباشد. به طوری که عروق قلب نتوانند جوابگوی نیاز قلب به اکسیژن و مواد غذایی باشند. این امر در چند حالت ایجاد میشود اما شاید دو سه مورد آن از بقیه مهمتر باشند که ذکر آنها را در این جا لازم میدانم گاهی عروق قلبی بتدریج دچار گرفتگی میشوند و حالتی ایجاد میشود که گویی رسوبات خاصی رگ را مسدود میسازند. اگر این انسداد تدریجی از مرز70% بگذرد رگهای در حالت فعالیت نمیتوانند تکافوی نیاز قلب را بدهند و فرد دچار درد میشود . به این نوع درد قلبی آنژین پایدار یا دردی که ناشی از مقدار خاصی فعالیت است , میگویند. این افراد دچار تنگی مشخصی از یک , دو یاسه رگ قلبی هستند وضعیتشان در طول ماهها و سالها تثبیت شده است . رسوبات داخلی رگها که باعث تنگی آنها میشود ( وبه آنها پلاکهای آترواسکروتیک نیز میگویند) در برخی موارد موجب تشکیل لخته شده و انسداد ناگهانی و کاملا سرخرگ قلبی اتفاق میافتد. حال بسته به اینکه این لخته به سرعت مرتفع شود یا پابرجا بماند فرد را دچار آنژین ناپایدار (که مردم به آن سکته ناقص میگویند) و یا سکته قلبی میکند. در این حالت فرد به طور ناگهان دچار درد قلبی میشود و این درد چندان با استفاده از قرصهای زیر زبانی بهبود نمییابد. در حالت دیگر رگهای قلبی فرد دچار انقباض میشود و درد قلبی خاصی در حالت استراحت یا حتی در خواب برای فرد ایجاد مینماید.
دردهای دیگری که ممکن است با درد قلبی اشتباه شوند شامل دردهای ناشی از دستگاه تنفسی , دستگاه گوارشی , دستگاه عضلاتی اسکلتی و حتی پوست هستند. دردهای ریوی با سرفه کردن و تنفس کردن تشدید پیدا میکنند و در صورت پرسش , فرد سابقه عفونت مجاری تنفسی را ذکر میکند. کسانی که دچار ترشح بیش از اندازه عفونت مجاری تنفسی را ذکر میکند. کسانی که دچار ترشح بیش از اندازه اسید معده هستند با مشکل خود آشنایی دارند و میدانند که درد آنها بیشتر بعد از مصرف غذاهای تحریک کننده یا نفاخ ایجاد میشود. از سوی دیگر مصرف آنتی اسید و سایر داروهای مشابه درد آنها را تخفیف میدهد . دردهای عضلانی اسکلتی نیز با آسیبهای این اندامها یا سرما خوردن عضلات بین دندهای همراه است . زونا نیز از بیماریهای نسبتاً شایعی است که اگر بر اثر آن درد قفس سینه بروز پیداکند ممکن است پزشک را به اشتباه به سوی دردهای قلبی گمراه کند.
اگر کسی به طور ناگهانی دچار درد قلبی بشود باید خود او و یا اطرافیانش به دقت فکر کنند تا حدسی برای علت درد پیدا کنند. در هر صورت بهتر است فرد دراز بکشد و فعالیت خود را قطع کند . اگر درد ادامه پیدا کند و منشا گوارشی یا تنفسی نتوان برای آن در نظر گرفت بهتر است در صورت داشتن قرص نیتروگلیسیرین زیر زیانی یک یا چند عدد از آن تا زمان قطع درد استفاده شود و بیمار از طریق آمبولانسهای اورژانس یا وسیله نقلیه مطمئن به بیمارستان یا درمانگاهی که قابلیت بررسی و درمان بیماریهای قلبی را داشته باشد ارجاع داده شد. بنابراین هر کس هرگاه به درد قلبی شدید دچار شد , باید استراحت مطلق داشته باشد, قرص زیر زبانی استفاده کند و به سرعت به اورژانس قلب فرستاده شود. در اورژانس به بیمار داروهای خاصی داده میشود و در وهله اول یک نوار قلب از بیمار گرفته میشود. اگر نوار قلب تغییراتی به نفع کاهش خونرسانی قلب داشت , معمولاً فرد بستری میشود. در غیر این صورت , پزشک با توجه به معاینات و شرح حال بیمار تصمیم خواهد گرفت که فرد نیاز به بستری شدن دارد یا خیر.
در مواردی که دردهای قلبی به صورت مزمن در آمده باشد, بیمار با وضعیت خود آشنایی کافی دارد و داروهای لازم را برای کنترل چنین دردهایی در اختیار دارد. و معمولاً نیز چنین دردهایی آنقدر ادامه پیدا نمیکنند که فرد را از ادامه کار بازدارند. فقط لازم است فرد رعایت حال خود را بکند و در صورت بروز درد داروهای اورژانسی خود را استفاده نماید. البته باید به کیفیت یا کمیت درد خود توجه کندو شاید بهتر باشد که به پزشک مراجعه نماید.
در زنان جوان نیز به ندرت دردهای قلبی منشا ایستکمیک (کاهش خونرسانی )دارند . در این موارد البته فرد به اورژانس آورده میشود ولی معاینه و نوار قلب چیز خاصی را نشان نمیدهد . این موارد بیشتر در اثر آشفتگی های روانی و وجود بیماری خفیف دریچهای به نام پرولاپس دریچه میترال ممکن است ایجاد شده باشد و تجویز آرامبخش یا ایندرال بهترین کمک را به بیمار خواهد کرد. البته اطمینان دادن به بیمار و همراهان او نیز در تخفیف درد ایشان بسیار موثر خواهد بود. حالتهای بسیار خطرناکی نیز گاه موجب درد قلبی میشوند که باید با دقت فراوان آنها را مد نظر داشت . یکی از این حالتها پاره شدن بسیار شدیدی در فرد شده و درد قلبی , تنگی نفس و تند شدن تعداد تنفسهای بیمار را موجب میشود و در صورتی که اقدام فوری به عمل نیاید, بیمار فوت خواهد شد .